Vrouwen in conflictgebieden moeten veel meer steun krijgen – per slot van rekening zijn zij het vaak die de wortel van een revolutie vormen en zijn ze de ruggengraat van een samenleving die wordt verscheurd door oorlog. Een hoopvolle belofte, uitgesproken in New York op comfortabele afstand van de brandhaarden zelf . Of zijn het alleen maar mooie woorden?
Of het nou in Libië, Syrië of Egypte was, de rol van vrouwen in de revoluties en crises die zich er voltrokken is onmiskenbaar en groot. Vraag maar aan Oula Ramadan van het Syrian Women Network. “In deze laatste 2,5 jaar, hebben vrouwen aan de frontlijn van de crisis gestaan. Vrouwen die er misschien verschillende politieke zienswijzen op na houden, die uit verschillende geledingen van de samenleving komen, van verschillende generaties en uit verschillende regionen. Vrouwen die, ondanks hun verschillen, verbonden zijn door hun hoop en daden – het beëindigen van een dictatuur, het brengen van vrede, gerechtigheid en eenheid in ons land.’’
Nieuwe verantwoordelijkheden
Tijdens een evenement over de rol van vrouwen in politieke transitie in het Midden-Oosten en Noord-Afrika (MENA), georganiseerd door de Nederlandse VN-missie in New York, doet Ramadan uit de doeken wat de rol van Syrische vrouwen precies is. Om te beginnen, vertelt ze, hebben vrouwen getracht jong en oud, mannen en vrouwen vreedzaam te mobiliseren. En nu hun mannen vechten, vluchten of sterven, krijgen vrouwen nieuwe verantwoordelijkheden; ze moeten zorgen dat er brood op de plank komt, hun kinderen beschermen en tegelijkertijd hun zonen ervan zien te overtuigen dat ze niets in de oorlog te zoeken hebben.
Ten tweede zijn het de vrouwen die hulp verlenen aan en de miljoenen Syrische vluchtelingen verzorgen; ze distribueren voedsel en medicijnen, ze helpen ontheemden opnieuw in een inkomen te voorzien en langzaam hun leven weder op te bouwen. Tot slot zijn er vrouwen die zich opwerpen als gemeenschapsleiders en die onderhandelen over staakt-het-vuren. Vaak doen ze dat met gevaar voor eigen leven.
Beloften en daden
Volgens Ramadan leveren de vrouwen op verschillende fronten een gevecht. Ze strijden voor een einde aan het totalitaire regime in hun land. “We vechten ook voor erkenning van onze rechten en een gelijke rol in de samenleving. Je mag ons simpelweg niet uitsluiten. Zie wat uitsluiting heeft gedaan in onze regio. In Irak, Libië en Egypte, uitsluiting in de eerste transitiefasen, betekende dat vrouwenrechten niet meer werden besproken aan de onderhandelingstafel en intolerantie groeit. Waarom worden wij buitengesloten en maken we geen deel uit van de politieke en humanitaire discussie? Omdat dat internationaal nou eenmaal zo gaat. Er wordt louter gelet op de onruststokers en de mensen die problemen veroorzaken. Het wordt tijd dat we daarmee stoppen.’’
Het Nederlandse ministerie van Buitenlandse Zaken steunt veel vrouwennetwerken in conflictgebieden, juist om mensen als Oula Ramadan – die Syrië moest ontvluchten – te helpen. En zo zijn er nog veel meer, vaak bilaterale initiatieven, om de vrouwen in het zadel te helpen en te houden.
Maar geregeld blijkt het verschil tussen beloften en daden groot. Tijdens evenementen als deze in New York, worden er vaak mooie woorden gesproken en prachtige beloften gedaan, zegt Elisabeth van der Steenhoven van de Nederlandse organisatie WO=MEN, die zich voorstelt als ‘pain in the ass’ van overheden. “Het is ook zaak dat die beloften worden nagekomen. Daar letten wij heel goed op en als over een jaar blijkt dat mensen hun afspraken niet nakomen, zullen we ze daar zeker aan helpen herinneren.’’
Sanam Naraghi Anderlini van het MIT Center for International Studies: “Het is op zich heel positief dat er nu op zo’n hoog niveau over wordt gesproken en dat bijvoorbeeld de Nederlandse regering zich in het openbaar hieraan committeert. Dat is vrij uniek. Nu is het vooral een kwestie van zorgen dat de beloften worden nagekomen.’’
Achter de schermen
“Het zou niet zo moeilijk moeten zijn,’’ zegt Anderlini. “Het overleg gaat nu vaak over steun uitspreken. Dat punt zouden we nu eigenlijk al voorbij moeten zijn, het zou nu toch staand beleid moeten zijn. Het feit dat dat nog steeds niet zo is, is erg frustrerend. Want zo worden de vrouwen uiteindelijk nog steeds niet goed geholpen.’’
Het beeld dat er alleen maar mooie woorden worden gesproken, is niet helemaal correct. Timmermans vertelt dat wel degelijk harde afspraken zijn gemaakt over wat de komende maanden te doen. Dat gebeurde echter in een besloten overleg, om te voorkomen dat in dit geval bijvoorbeeld het Syrische regime daar lucht van krijgt. Vrouwen die deelnamen aan het overleg lopen volgens Timmermans groot risico aangepakt te worden door het regime. “Over concrete vervolgstappen zeggen we daarom in de publiciteit niets, maken we achter de schermen wel afspraken en tegen de tijd dat die afspraken gematerialiseerd worden is het voor de Syrische geheime dienst of anderen te laat om die dames onder druk te zetten of nog in te grijpen.’’
Foto: Flickr
