Zo spreek je transgender personen op de juiste manier aan

Trans(gender) man
Een transgender man identificeert zich als een man, maar werd bij de geboorte voor meisje/vrouw aangezien en stond als zodanig geregistreerd.

Trans(gender) vrouw
Een transgender vrouw identificeert zich als een vrouw maar werd bij de geboorte voor jongen/man aangezien en stond als zodanig geregistreerd.

Non-binaire trans(gender) personen
Mensen die zich noch als man, noch als vrouw identificeren worden non-binaire transgender personen genoemd. Ze vallen buiten de binaire hokjes man of vrouw.

Travestieten of crossdressers
Een persoon die zich deels of volledig kleedt als persoon van ‘het andere geslacht’, of dit nu af en toe of zeer regelmatig het geval is. Meestal betreft dit personen die van geboorte man zijn en zich kleden en uiten als vrouw. In hoeverre een van geboorte mannelijke travestiet/crossdresser zich ook als vrouw identificeert, verschilt per persoon.

Cisgender
‘Cisgender’ wordt gebruikt voor mannen en vrouwen die niet transgender zijn. Zij identificeren zich met het geslacht dat bij de geboorte werd genoteerd. Bovendien gedragen en kleden zij zich volgens de culturele normen die bij dat geboortegeslacht (mannelijk of vrouwelijk) zouden passen.

De verwarring over drag en travestie houdt veel mensen in de kast. Travestieten zijn vaak bang voor homo aangezien te worden. Homoseksualiteit is uiteraard niet iets om je voor te schamen, maar dat is wel de realiteit. Om het taboe rond travestie te doorbreken, is het beter om travestie en drag niet met elkaar te verwarren.

Transseksualiteit is een medische term voor de diagnose van mensen die een geslachtsoperatie nodig hebben. Maar niet alle transgender personen willen een operatie. Bezorg je toehoorder of lezer daarom geen verwarring en gebruik ‘transgender persoon’. Tenzij je het over iemands diagnose hebt natuurlijk, maar check dan wel bij medici of die term nog wel gebruikt wordt. Andere medische diagnoses voor transgender personen die medische hulp zoeken, zijn: genderdysforie en genderincongruentie. Maar ook deze termen gebruik je alleen wanneer het in de context van het verhaal nodig is om over iemands diagnose te spreken.

Oeps!
Zeg nooit: ‘omgebouwd’. Trans personen zijn geen apparaten waaraan je sleutelt of huizen die je verbouwt. Is iemands geslacht sociaal en/of fysiek veranderd? Dan is die persoon ‘in transitie geweest’. Meerdere operaties, alleen hormonen of helemaal geen behandeling – het kan allemaal een volledige transitie zijn. Dat verschilt per individu.

Voornaamwoorden: hij, zij, hen: volg de voorkeur van de trans persoon zelf. Naar trans mannen verwijs je met ‘hij’, en trans vrouwen met ‘zij’.

In 2016 heeft de transgemeenschap genderneutrale voornaamwoorden gekozen voor trans personen die zich man noch vrouw voelen. Gebruik in dit geval in plaats van hij/hem/zijn of zij/haar/haar: hen of die/hen/hun. Enkele voorbeeldzinnen om je op weg te helpen:

• Sacha stapt op hun fiets. Hen wil naar de stad fietsen. Waar Mila hen opwacht.
• Daar loopt die. Jij vindt hen toch leuk? Nu kun je hun nummer vragen.

Deze voornaamwoorden zijn dus niet bedoeld voor transgender mannen of vrouwen. Net als cisgender mannen en vrouwen geven trans mannen en vrouwen doorgaans de voorkeur aan de binaire voornaamwoorden (hij of zij).

Bijvoorbeeld: ‘zij was vroeger een stille jongen’, of ‘omdat Mariekes vader geen verwijfde zoon wilde, pakte hij op haar 14e haar nagellak af’. Op deze manier behandel je trans personen niet anders dan cis personen wanneer je naar ze verwijst in heden en verleden.

Is het niet duidelijk aan welk voornaamwoord een persoon een voorkeur geeft, vraag het dan. Twijfel bij aanhef? In het Engels is Mx geïntroduceerd, naast Mr. en Mrs. Wij hebben een andere oplossing. Laat heer/mevrouw geheel achterwege en gebruik de voorletters of voornaam.

Is iets van of gaat iets over transgender personen? Dan haal je de spatie weg. Enkele voorbeelden:

• Transgenderboek
• Transgenderthematiek
• Transgendergevoelens
• Transgenderbeleid

‘Mannen’, waar je trans vrouwen bedoelt of ‘vrouwen’, waar je trans mannen bedoelt.
‘Pim heette vroeger Joke’ De voornaam vermelden van iemand voor zijn/haar/hun transitie is niet gepast. Behalve als iemand hier zelf over begint en er geen moeite mee heeft.
‘Pim is geboren als vrouw’, ‘Jantien is geboren als man’ Wees creatief om ‘geboren als’ en ‘man’ en ‘vrouw’ te vermijden.

Enkele voorbeelden:
• ‘Haar vader gaf een jongetje aan bij de burgerlijke stand.’
• ‘“Hoera, een meisje”, dacht de hele familie toen hij werd geboren.’
• ‘De verloskundige zei nog: “Het is een meisje’, hen en hun ouders weten nu wel beter.”’

Transgender personen zijn geen dingen. Gebruik hij, zij of hen. Geen het.

Net zoals er over mannen en vrouwen clichés bestaan, circuleren er over trans personen ook bepaalde clichés. Hieronder vind je de meest voorkomende, zodat je ze voortaan kunt herkennen.

• Trans vrouwen zijn verklede mannen.
• Trans mannen zijn verklede vrouwen.
• Trans vrouwen zijn veel met hun uiterlijk bezig om hun vrouwelijkheid te benadrukken.
• Trans mannen zijn veel met sporten bezig om hun mannelijkheid te benadrukken.
• Trans vrouwen tippelen om geld te verdienen.

Breng transgender personen net zo in beeld als andere mensen. Vermijd beelden waar geen transgender personen op staan, zoals van de Gay Pride. Zoek beeldmateriaal dat daadwerkelijk betrekking heeft op de inhoud.

Wat vraag je niet?
Wil je de trans persoon die je spreekt in zijn/haar/hun waarde laten? Dan stel je sommige vragen gewoon niet. Dan laat je het aan de trans persoon zelf om met die informatie te komen. Dan zullen er zich ook geen ongemakkelijke situaties voordoen. Wees daarom terughoudend met de volgende vragen:

Hoe heette je voor je transitie?
Mogen we een foto van je hebben van voor je transitie?
Welke operaties heb je gehad?
Hoe heb je seks?

En vraag vooral niet: Laat je je nog ombouwen?

Onnodige complimenten
Een compliment krijgen is eigenlijk best fijn. Maar soms is het goed om je af te vragen of het wel nodig is. Soms draag je met een compliment juist vooroordelen uit. Hieronder enkele complimenten die bijvoorbeeld onnodig zijn:

Wat ben je goed gelukt.
Ik kan het echt niet aan je zien.
Je bent zo dapper.
Wat ben je vrouwelijk/mannelijk.

In veel publicaties wordt er gesproken over 48.000 transgender personen van 15 tot 70 jaar in Nederland. Dat cijfer is gebaseerd op het onderzoek van Rutgers en werd overgenomen in het rapport Worden wie je bent van het Sociaal Cultureel Planbureau. Volgens dit onderzoek zou 0,4 procent van de Nederlandse bevolking ontevreden zijn met het eigen lichaam en deze met behulp van hormonen en/of operaties willen aanpassen.

Niet alle transgender personen zijn ontevreden met hun lichaam en wensen medische aanpassingen. Volgens hetzelfde onderzoek van Rutgers identificeert 0,9 procent van de Nederlanders zich meer met het andere geslacht dan het geslacht dat bij de geboorte genoteerd werd. 3,9 procent van de Nederlanders identificeert zich niet eenduidig met een van de twee geslachten: noch met het mannelijke, noch met het vrouwelijke. Op basis van deze cijfers en die uit het buitenland meent TNN dat het aantal transgender personen hoger geschat moet worden. Het is eerder aannemelijk dat 2 procent van de Nederlandse bevolking, ofwel 340.000 personen, transgender is.

54 procent van de respondenten had in het afgelopen jaar geweld of belediging meegemaakt.
80 procent van de respondenten past na belediging of geweld het eigen gedrag aan.
15 procent van de respondenten die een incident meemaakten, meldt het of doet aangifte bij de politie.

Cijfers over werk en inkomen: 

45 procent van de respondenten vertelt collega’s niet dat ze trans zijn.
9 procent van de respondenten is werkloos.
12 procent van de respondenten is arbeidsongeschikt.
43 procent van de respondenten kan moeilijk rondkomen.
21 procent van de respondenten krijgt negatieve reacties op werk of school.

Cijfers over welzijn:

66 procent van de respondenten is eenzaam.
51 procent van de respondenten heeft in enige mate psychische problemen.
21 procent van de respondenten heeft ooit een zelfmoordpoging gedaan.