“Hopelijk betekent de nieuwe ontwikkelingsagenda een paradigmaverschuiving voor mens en planeet”, schreef VN secretaris-generaal Ban Ki-moon in zijn rapport ‘The Road to Dignity’ dat begin december uitkwam. Hierin benadrukt hij het belang van de duurzame ontwikkelingsdoelen, die de millenniumdoelen zullen opvolgen na 2015. Na ruim een jaar onderhandelingen ligt er nu een voorstel van zeventien doelen en 169 subdoelen op tafel. De communicatie van deze veelomvattende agenda is nog een grote uitdaging.
Dorine van Norren werkt bij het Ministerie voor Buitenlandse Zaken en promoveert op de duurzame ontwikkelingsdoelen en niet-westerse theorieën over welzijn. Dit artikel is op persoonlijke titel geschreven.
Millenniumdoelen
De millenniumdoelen hebben veel invloed gehad en zijn in talloze nationale beleidsstukken vertaald. Volgens de VN is er veel vooruitgang geboekt, bijvoorbeeld in het doel om extreme armoede te halveren. Maar er is ook kritiek op de millenniumdoelen. Zo zou de grens van extreme armoede veel te bescheiden zijn (1,25 dollar per dag) en richtten de millenniumdoelen zich te veel op sociale ontwikkeling (scholing en gezondheidszorg) en niet genoeg op duurzaamheid. Ook economische, mensenrechten en milieu thema’s komen te weinig aan bod.
Veel uitdagender
De nieuwe doelen zijn veel uitdagender dan de millenniumdoelen. Extreme armoede moet helemaal uitgebannen worden en thema’s als ongelijkheid, mensenrechten en duurzaamheid staan centraler. Bovendien zijn er onder de naam ‘The World We Want’ consultaties gehouden met vijf miljoen mensen waarin veel landen en veel verschillende groepen zijn betrokken. Deze agenda is dus, in tegenstelling tot de millenniumdoelen, niet alleen binnen de muren van de VN bedacht.
Deze doelen gaan ook over wat hogere inkomenslanden zelf kunnen doen om mondiale problemen aan te pakken
Revolutie
De zeventien nieuwe doelen betekenen een transformatie van klassieke ontwikkelingshulp met doelen voor arme landen, naar geïntegreerde doelen voor alle landen in de wereld. Het zijn tenslotte niet alleen arme landen die met milieuproblemen en armoede te maken hebben, maar ook rijkere landen. Als ze worden aangenomen zou dit een revolutie in de wereld van ontwikkelingssamenwerking zijn. Deze doelen gaan niet alleen om het bieden van hulp, maar ook om wat hogere inkomenslanden zelf kunnen doen om mondiale problemen aan te pakken.
Er zijn nog acht maanden te gaan voordat landen de resultaten van de millenniumdoelen en een actieplan voor de toekomst moeten presenteren. Wat nog aan de doelen ontbreekt zijn duidelijke indicatoren (wat gaan we meten?), een visie (welke waarden vertegenwoordigen de doelen?) en de middelen om de doelen te behalen (hoe gaan we ze betalen?). Over deze vragen buigen verschillende VN werkgroepen zich dit jaar.
Communicatie van de doelen
Een groot probleem is ook de communicatie van een veelomvattende agenda met zeventien doelen en 169 subdoelen zoals die er nu ligt. Om de doelen goed over te brengen is het nodig om een goede vertaalslag te maken naar het grote publiek en de beleidsmakers. Ik stel daarom een model voor wat de doelen vertaalt in een duidelijke boodschap.
Nieuw model voor de duurzame ontwikkeling
In onderstaand model zijn de duurzame ontwikkelingsdoelen ingedeeld in de drie categorieën van de definitie van duurzame ontwikkeling: sociaal, economisch en milieu. Deze aspecten moeten met elkaar in balans zijn.
Duurzame ontwikkelingsdoelen 15-15-15Getallen refereren naar doelen in Open Working Group rapport 2014 © DE van Norren
Toelichting model
Economisch: Produceer en Deel
- Doel 2: duurzame landbouw en voedselzekerheid
- Doel 8: duurzame groei en behoorlijk werk
- Doel 9: infrastructuur, innovatie en industrialisatie
- Doel 10: reduceer ongelijkheid
- Doel 12: duurzame consumptie en productie
Milieu: Handel verantwoordelijk
- Doel 6: water en sanitatie voor iedereen
- Doel 7: duurzame energie
- Doel 13: tegengaan van klimaatverandering
- Doel 14: schone oceanen en zeeën
- Doel 15: bescherm ecosystemen, bossen, woestijnen, land, biodiversiteit
Sociaal: Zorg (voor elkaar)
- Doel 1: einde aan armoede
- Doel 3: leef gezond
- Doel 4: leven lang leren
- Doel 5: gelijkwaardigheid tussen man en vrouw
- Doel 11: duurzame huisvesting en steden
- Doel 16: vreedzame samenlevingen, toegang tot recht en effectieve instellingen
- Doel 17: mondiaal partnerschap voor duurzame ontwikkeling
Door de doelen in een cirkel op te nemen wordt hun onderlinge samenhang duidelijk en zijn ze beter geïntegreerd dan de huidige millenniumdoelen. Iedere categorie bevat vijf doelen, die je in het kader onder de cirkel ziet. Op deze manier kom je tot vijftien doelen voor vijftien jaar in 2015, plus twee randvoorwaarden om die vijftien doelen te bereiken.
Buitenbeentjes
Twee doelen zijn namelijk buitenbeentjes. Doel 16, het ‘promoten van vredige en inclusieve samenlevingen, van toegang tot rechtssystemen voor iedereen en het bouwen van effectieve instellingen’ kan je eigenlijk zien als een kernvoorwaarde voor het behalen van alle andere doelen. Daarom staat dat doel in het middel van de cirkel. Doel 17, het ‘versterken van manieren om de doelen uit te voeren en het revitaliseren van het mondiale partnerschap’ is weergegeven als de ruimte om de cirkel met alle doelen heen. Dat laat ook zien dat deze doelen voor alle landen gelden en niet door afzonderlijke landen kunnen worden opgelost.
Het doel van dit model is het laten zien van de onderlinge verbondenheid van de afzonderlijke vraagstukken. Daarnaast is de boodschap ’15 doelen voor 15 jaar in 2015’ makkelijk te communiceren.
Verschuiving in bewustzijn
Het is nog de vraag of landen zich aan de doelen zullen houden, als ze eenmaal zijn vastgesteld. De aanname van deze nieuwe set doelen zal in ieder geval een aardverschuiving betekenen in bewustzijn over wie arm is en wie rijk, en over hoe we omgaan met onze leefomgeving en de natuur. Een goede communicatie van de duurzame ontwikkelingsdoelen is daarvoor essentieel.
