Achtergrond

Populisme bedreigt de mensenrechten – HRW baas Roth

De inauguratie van Donald Trump vandaag laat zien hoe populisme een steeds groter bereik krijgt. Volgens Human Rights Watch is deze trend een gevaar voor de mensenrechten. Populistische leiders zouden zich achter de wil van een zogenaamde meerderheid verschuilen, terwijl ze mensenrechten schenden van minderheden. In gesprek met Human Rights Watch directeur Kenneth Roth over Donald Trump en Geert Wilders.
Dit artikel krijg je cadeau van OneWorld. Word abonnee
Het jaarlijkse rapport van Human Rights Watch van vorige week wond er geen doekjes om. Na onderzoek in meer dan negentig landen beschouwt het populisme als dé bedreiging van mensenrechten. Roth opent het onderzoek met een essay over dit onderwerp. “De nieuwe generatie populisten zet de bescherming van mensenrechten op zijn kop”, is een van de eerste regels. OneWorld belde met Kenneth Roth om erachter te komen wat er precies aan de hand is en wat we kunnen doen.

Stel, iemand wordt wakker na een winterslaap van een paar jaar en heeft geen idee wat hem of haar te wachten staat in 2017. Wat zou u ze vertellen?

Kenneth Roth is sinds 1993 directeur bij Human Rights Watch. De mensenrechtenorganisatie ontstond in 1978 en heeft een hoofdkwartier in New York.  “Met de opkomst van het populisme in Westerse landen heeft de wereld een gevaarlijke wending gemaakt. Een populistische leider claimt voor de meerderheid te spreken en inzicht te hebben in wat die meerderheid precies wil. In dat proces maakt hij impopulaire minderheden tot zondebok. De basis van mensenrechten wordt bedreigd zodra we toestaan dat de rechten van die zondebok aangetast worden. Dan kan het snel fout gaan, zoals in Egypte. President al-Sisi was in het begin, toen hij de regering van de Moslimbroederschap ten val bracht, erg populair. Inmiddels onderdrukt ook hij de pers en ontbindt hij groepen die opkomen voor mensenrechten. Zo verbant hij publieke kritiek.”

Het wetsvoorstel voor een boerkaverbod heeft Wilders juist geholpen

U schrijft in het essay dat de mensenrechten na de Tweede Wereldoorlog werden vastgesteld om de burgers te beschermen tegen de overheid. Nu wordt het gezien als een obstakel voor de overheid om burgers te beschermen. Hoe kan het dat die visie 180 graden is gedraaid?

“Het beleid van Westerse landen is te ver verwijderd van de verdragen uit de twintigste eeuw. Mensen vergeten het verleden en daarmee ook dat het populisme ons Hitler gaf, of het communistische regime in Oost-Europa. We vergeten ons verleden en zijn meer gefocust op de huidige problemen, zoals werkgelegenheid, salarissen, terrorisme en immigratie. Populisten laten ons zien dat dat is waar mensen ontevreden over zijn. Overheden moeten beter leren reageren op deze ontevredenheid. Jarenlang hebben we gedacht dat de meeste mensen in fundamentele rechten geloofde, maar dat blijkt nu niet zo te zijn. Ze moeten daarom laten zien dat het uitroepen van een zondebok, zoals populisten doen, niet de manier is en antwoorden zoeken die binnen de democratie liggen. We hebben kritische leiders en een kritisch publiek nodig om dit tegen te gaan.”

Vandaag komt Donald Trump aan de macht in de VS. Hij kan omschreven worden als een populistische leider. Wat is de grootste bedreiging voor Amerika?

“De grootste bedreiging is dat hij op dezelfde manier regeert als hij campagne voerde. In zijn campagne zaten racistische, xenofobische, Islamofobische en nativistische (het beschermen van de oorspronkelijke bevolking tegenover immigranten red.) boodschappen. Human Rights Watch is bang dat de rechten van immigranten, vrouwen en etnische minderheden geschonden zullen worden in zijn ambtstermijn.”

Wat betekent de inauguratie voor Europa?

“We weten ook niet wat Trump gaat doen in Europa. Of hij bijvoorbeeld gaat samenwerken met Angela Merkel. Als de Verenigde Staten zich met Donald Trump niet meer voor mensenrechten inzetten, zullen Europese leiders dat gat moeten opvullen. Maar ze zijn niet gewend om de leiding te nemen. Ook denken sommige Europese leiders dat het goed is om populistische leiders na te doen door een deel van hun boodschap over te nemen. Zo proberen ze de kiezer bij de extreme kant weg te houden. Dit gebeurde ook in Nederland: in november was er een wetsvoorstel (door de minister van Binnenlandse Zaken, Ronald Plasterk, PvdA red.) voor een boerkaverbod. Er is geen reden voor Nederlandse politieke partijen om hier voor te zijn; dit was enkel een poging om te voorkomen dat Geert Wilders aan de macht komt. Het gevolg is dat het hem alleen maar sterker heeft gemaakt. Het werkt niet om kiezers voor de gek te houden door de populisten te ‘uitpopulariseren’.”

Social media is hét middel voor het publiek om te vechten tegen populisme

Dus leiders hebben een grote verantwoordelijkheid, maar daar hebben burgers geen invloed op. Wat kunnen zij doen als ze het er niet mee eens zijn?

“Social media is het middel voor het publiek om terug te vechten, want het geeft iedereen een stem. We hoeven niet meer te wachten op de traditionele media voordat we een discussie kunnen starten over mensenrechten. Vandaag de dag zijn mensen meer geneigd om te luisteren naar hun vrienden op social media dan traditionele media. Dat ligt voor iedereen binnen handbereik. Niet alleen populisten gebruiken Twitter.”

In het onderstaande filmpje vat Kenneth Roth de strekking van zijn essay samen.

Meer weten over dit onderwerp? Volgend weekend is er in De Balie, tijdens het Human Rights Weekend, een masterclass over het beschermen van mensenrechten als Donald Trump aan de macht is.

Ik wil dat OneWorld blijft bestaan

AbonneerDoneer

Verder lezen?

Rechtvaardige journalistiek verdient een rechtvaardige prijs.
Maak jij OneWorld mogelijk?

Word abonnee

  • Digitaal + magazine  —   8,00 / maand
  • Alleen digitaal  —   6,00 / maand
Heb je een waardebon? Klik hier om je code in te vullen

Factuurgegevens

Je bestelling

Product
Aantal
Totaal
Subtotaal in winkelwagen  0,00
Besteltotaal  0,00
  •  0,00 iDit is het bedrag dat automatisch van je rekening wordt afgeschreven.

Lees je bewust met OneWorld en draag bij aan een rechtvaardige wereld.

Dat kan al vanaf 6 euro per maand

Ontvang onze beste verhalen in je mailbox

Volg ons