Nos Direito wijst de juridische weg (in jouw taal)

“Er komen vaak mensen die bang zijn hun baan kwijt te raken door ziekte.” Robalo noemt het voorbeeld van een vrouw die verspreid over twee jaar meermaals ziek was geweest. Haar werkgever had dat als één ziekteperiode in de administratie verwerkt. “Dat zien we vaker: werkgevers die strategisch met ziekmeldingen omgaan om iemand eruit te werken. Dat kan heel intimiderend zijn, al sta je vaak sterker dan je denkt.”

Dit soort initiatieven is essentieel in een rechtsstaat, vindt Robalo’s collega Lizandra de Brito (39). Voor veel mensen – ook Nederlanders zonder migratieachtergrond – vormen alle instanties en juridische diensten een doolhof. Voor eerstelijns advies is er het Juridisch Loket (nu alleen telefonisch bereikbaar), maar niet iedereen kent dat, of vindt het überhaupt makkelijk om hulp te vragen. “Officiële instanties kunnen bedreigend overkomen. Dan ben je geneigd een contract te tekenen zonder advies in te winnen. Of mensen gaan op zoek naar hulp, maar komen uit bij een dure advocaat. Vaak speelt schaamte ook een rol, als mensen bijvoorbeeld in de schulden zitten. En als iemand de taal niet spreekt, is dat een extra struikelblok.”

Nog altijd hebben veel oudere Kaapverdische Nederlanders moeite met de taal, vertelt Robalo. “De meesten gingen nou eenmaal direct werken toen ze hier aankwamen. Ze hebben veel voor ons opgeofferd, Nos Direito is onze manier om iets terug te doen.” Dat doen ze vrijwillig, naast hun fulltime banen: De Brito bij de Gemeente Rotterdam en haar eigen juridisch adviesbureau; Robalo als bezwaarmedewerker bij een sociale verzekeringsbank.

Om zoveel mogelijk mensen te bereiken, delen ze ook juridische tips op sociale media, geïnspireerd door echte verhalen. Zoals dat van een client die na haar scheiding verhuisde, maar vergat dat haar naam nog op het huurcontract van haar ex-man stond. In Nederland word je namelijk automatisch medehuurder bij een huwelijk of een geregistreerd partnerschap. Robalo: “In dit geval kon haar ex-man de huur niet meer betalen, waardoor zíj een enorme rekening kreeg. Zoiets delen we op sociale media, want zo’n klein foutje kan verstrekkende gevolgen hebben.”

Een groeiend aantal mensen weet bovendien niet hoe zij de juiste hulp kunnen krijgen vanwege ‘een complex juridisch systeem’, zo stelde de Nationale Ombudsman vorig jaar. Robalo: “Dat is zo zonde, want zonder hulp stapelen problemen zich al snel op. We hebben mensen bij Nos Direito gehad die zo diep in de schulden zaten dat ze bijna uit huis werden gezet. In dat stadium is het veel moeilijker om iemand te helpen.”

Helaas wordt het belang van laagdrempelige initiatieven zoals deze niet altijd ingezien, vertelt De Brito. “Toen wij van start gingen en subsidie wilden aanvragen, kregen we te horen dat men het een prachtig initiatief vond, maar niet de noodzaak zag om ons deels te richten op de Kaapverdiaanse gemeenschap. Het kwam erop neer dat ‘wij’ hier al lang genoeg zijn, en inmiddels de taal en de weg zouden moeten kennen. Maar we doen dit werk nou juist om die weg te wijzen! Dat is nodig, zolang de overheid daarin tekortschiet.”