Achtergrond

Inheems leider Pane: “Wij staan geen inbreuk op ons zelfbeschikkingsrecht toe”

Dit artikel krijg je cadeau van OneWorld. Word abonnee

Het recht heeft voor de inheemse gemeenschap in West-Suriname deels gezegevierd. Nadat vorig jaar juli de door de NDP naar voren geschoven Jeffrey Armaketo verkozen werd tot kapitein van heel West-Suriname, is deze uitverkiezing teruggedraaid toen zondag 8 juli twee van de drie kapiteins herkozen werden. De gemeenschap en de Vereniging van Dorpshoofden in Suriname, de VIDS, tekenden protest tegen de uitverkiezing aan.

De gemeenschap is blij, maar niet helemaal tevreden. “Ontwikkelingen zijn een jaar stil blijven staan”, zegt Lorain Jubitana, directeur van de VIDS: “In een jaar tijd is niets gedaan in de dorpen. Niets wat men heeft beloofd is gedaan. Nu is het tijd om zaken weer op te pakken en verder te gaan.”

Vooruitgeschoven NDP-ers teruggefloten
Behalve Armaketo is ook diens moeder, Lorieta Lingaard-Seananan, en andere familieleden door de NDP-regering naar voren geschoven. Lingaard-Seananan werd nog geen jaar eerder, op 17 augustus 2011 ingezworen als districtcommissaris (dc). In plaats van zich in te zetten voor de gemeenschap, zou de familie gemeenschapsgoederen ten bate van zichzelf hebben gebruikt.

Nadat Armaketo, die in de race was als kapitein van Apoera, door de eigen gemeenschap was weggestemd, werd deze week door de secretaris van president Bouterse, Stanley Betterson, bekendgemaakt dat Lingaard niet langer gehandzaafd zal worden als dc. Haar taken worden voorlopig overgenomen door Roline Samdoedin, dc in Saramacca en waarnemend dc van Nickerie en dus nu sinds deze week ook waarnemend in Sipalwini, ressort Kabaleo, het bestuurlijk-administratief gebied waar de drie dorpen onder vallen.

Het zelfbeschikkingsrecht van tribale volkeren in Suriname – de inheemsen en marrons – is niet in de grondwet vastgelegd. Tot aan deze regering was het Surinaams gebruik om het zelfbeschikkingsrecht van deze groepen wat betreft de uitverkiezing van hun dignitarissen, oftewel bestuurders, toe te kennen. Concreet betekent dit dat de centrale overheid geen of nauwelijks inmenging had in wie verkozen werd tot stamhoofd, dorpshoofd of basja (dorpshoofd-assistent). 

Oude kapiteins herkozen
[[{“type”:”media”,”view_mode”:”media_large”,”fid”:”16012″,”attributes”:{“height”:139,”width”:250,”class”:”media-image media-element file-media-large”}}]]
Foto/ collectie VIDS. Tijdens de persconferentie vorig jaar na de uitverkiezing van Armaketo. Op de foto o.a. Lewis, MacIntosch en Aroepa die uitleggen waarom zaken moeten worden teruggedraaid. Acht juli 2012 was het zover. De gemeenschap koos voor de door hen gedragen leiders.

Carlo Lewis werd herkozen als dorpshoofd voor Apoera en niet zijn tegenstander Jeffrey Armaketo. Ricardo Macintosch werd herkozen in Washabo en Rudolf Aroepa, broer van Nado Aroepa, oud-dorpshoofd Section werd verkozen tot dorpshoofd van Section. Nado Aroepa wilde net als andere twee herkozen worden, maar omdat deze regering nieuwe regels heeft ‘gemaakt’, kon Nardo Aroepa niet aan de verkiezingen meedoen. Nado staat bij het Centraal Bureau voor Burgerzaken ingeschreven te Apoera, en niet in Section, het dorp waar hij al jaren kapitein van is en opnieuw wilde worden.

Ricardo Pane, voorzitter van de VIDS, tekende in de vorm van een brief met zijn organisatie protest aan bij de minister van Regionale Ontwikkeling, Stanley Betterson, maar het mocht niet baten. Aroepa mocht zich niet verkiesbaar stellen voor Section en dus werd als oplossing van dit administratief probleem broer Rudolf naar voren geschoven.

Regionale Ontwikkeling
Het afgelopen jaar is veel gesproken met de ministers van Regionale Ontwikkeling. Ministers, omdat Betterson pas sinds april aanzit. Hij werd minister in de reshufflingsronde van de regering in april dit jaar. Vrijwel direct na Betterson’s aantreden werd het door VIDS en de 3 kapitein lang verzochte referendum gehouden, dat uitwees dat de gemeenschap van West-Suriname nieuwe verkiezingen wilde.

Zo gezegd, zo gedaan. Maar toch niet helemaal. Behalve het door de centrale overheid opgestelde nieuwe regels, waardoor het administratief probleem ontstond met Nardo Aroepa, was het niet de VIDS die na een verzoek vanuit de gemeenschap zelf, zoals normaal uitverkiezing van dorpshoofden voorbereidde, maar districtscommissaris Rolien Samsoedin.

VN en zelfbeschikkingsrecht
Volgens internationale organisaties als de Verenigde Naties betekent het zelfbeschikkingsrecht van inheemsen: het recht van een coherente groep die woont op een bepaald territorium om zelf de politieke en wettelijke organisatie voor het bewoonde stuk grond te bepalen. In de praktijk houdt dit dus in dat vanuit de VN erkend is dat inheemse volkeren zelf mogen bepalen wie hun directe leiders zijn, zonder inmenging van centrale overheden.

En heel lang ging dit in Suriname goed. Het bestuursapparaat van de centrale overheid heeft altijd aangesloten en nauw samengewerkt met het bestuursapparaat zoals de inheemsen volkeren van Suriname – de marrons en inheemsen – dat voor zichzelf hebben bepaald.

De laatste jaren echter doet het centraal gezag in Suriname pogingen om regelrecht in te mengen in de uitverkiezing van binnenlanddignitarissen, binnenlandbestuurders, zoals in het geval van Armaketo. Ook houdt deze zelfde centrale overheid zich niet aan toezeggingen wat betreft de toekenning van landrechten (grondenrechten) aan de tribale volkeren van Suriname.

Een grondenrechtenconferentie in oktober 2011 mislukte faliekant nadat bleek dat de standpunten van de regering lijnrecht tegenover de eisen van de binnenlandbewoners stonden. Zij willen zaken als grondenrechten en zelfbeschikkingsrecht in de grondwet verankerd zien. Deze regering – en waarschijnlijk geen enkele regering – wil hier echter aan. En dat terwijl Bouterse tijdens zijn verkiezingscampagne en na zijn inauguratie als president nog zo hartgrondig had beloofd deze rechten te zullen erkennen.

Geen inbreuk zelfbeschikkingsrecht
[[{“type”:”media”,”view_mode”:”media_large”,”fid”:”16013″,”attributes”:{“height”:300,”width”:231,”class”:”media-image media-element file-media-large”}}]]

Voor Ricardo Pane die naast VIDS-voorzitter ook kapitein is van het inheems dorp Langamankondre te Galibi, is het laatste woord in de kwestie uitverkiezing kapiteins in West-Suriname nog niet gezegd. “We laten het niet toe dat een inbreuk wordt gedaan op ons zelfbeschikkingsrecht. Elk dorp heeft haar eigen regels aan de hand waarvan ze haar dorpshoofden kiest.” Pane zegt hierover in gesprek te willen Betterson, de nieuwe minister van Regionale Ontwikkeling, “om bepaalde zaken te herstellen voor de toekomst”.

Pane wil ten eerste de regel terugdraaien dat een kandidaat-kapitein bij het bevolkingsregister ingeschreven moet staan in de plaats waar hij zich verkiesbaar stelt. Daarnaast heeft Pane het over het feit dat districtscommissaris Samsoedin de uitverkiezing voorbereidde en niet zoals gebruikelijk de VIDS of de gemeenschap zelf. Ook doelt hij erop dat gestemd werd met officiële stembiljetten in plaats van bijvoorbeeld door aanwijzing, zoals in sommige dorpen het geval is.

In een richtlijn die de VIDS uitgeeft, wordt gezegd dat niet gevreesd hoeft te worden voor het ontstaan van een staat in een staat. De organisatie verklaart dat erkenning van het inheems zelfbeschikkingsrecht met inheems bestuur en ook erkenning van landrechten niet tot aparte staten binnen de Republiek Suriname zullen leiden, maar dat deze slechts zelfstandigheid van inheemsen en sociaal-economische zelfwerkzaamheid van de groep betekenen. De marrongroeperingen hebben nagenoeg dezelfde eisen.
 

Ik wil dat OneWorld blijft bestaan

AbonneerDoneer

Lees je bewust met OneWorld en draag bij aan een rechtvaardige wereld.

Dat kan al vanaf 6 euro per maand

Ontvang onze beste verhalen in je mailbox

Volg ons