Het Human Rights Café is een gezellig en informatief evenement met lezingen en debatten over mensenrechten. Het is tevens een gelegenheid voor PBI om belangstellenden kennis te laten maken met haar missie en haar projecten. Peace Brigades International is een internationale NGO die ruimte creëert voor vrede zodat bedreigde mensenrechtenverdedigers in relatieve veiligheid aan een betere toekomst kunnen werken. PBI doet dit door persoonlijke begeleidingen in vier projectlanden (Mexico, Colombia, Guatemala en Nepal) en lobbywerk, fondsenwerving en PR wereldwijd. Bezoekers die interesse hebben om uitgezonden te worden als projectvrijwilliger voor PBI of als om in Nederland vrijwilligerswerk te doen, kunnen zich uitgebreid informeren.
Twee exemplarische gevallen van straffeloosheid in Mexico
Allereerst vertelde Mirjam Muis, Mexicospecialist voor PBI Nederland, over haar tijd en ervaringen als PBI-projectvrijwilliger voor het Mexicoproject in de staat Guerrero van juni 2010 tot juni 2011. Ze ging dieper in op twee exemplarische gevallen van straffeloosheid in Mexico die beiden hebben geleid tot een rechtszaak. PBI Mexico begeleidt de slachtoffers en steunt hen zodoende om hun strijd voort te zetten.
De slachtoffers van de eerste zaak zijn Valentina Rosendo Cantú en Inés Fernández Ortega. Zij zijn leden van een inheemse bevolking in Guerrero en werden in 2002 verkracht door militairen van het Mexicaanse leger. De tweede zaak die aan bod kwam was die van Tita Radilla, de dochter van Rosendo Radilla Pacheco die in 1974 tijdens de Vuile Oorlog door militairen gevangen werd genomen en vervolgens is ‘verdwenen’.
In beide zaken zijn de daders nooit vervolgd. De vrouwen hebben na een lange weg hun zaak aangevochten bij het Inter-Amerikaans Hof voor de Rechten van de Mens en zijn daarbij in het gelijk gesteld. Mexico is verplicht om de slachtoffers een schadevergoeding uit te keren en de daders op te sporen en te vervolgen. Deze vrouwen zijn slechts twee voorbeelden van duizenden soortgelijke slachtoffers van straffeloosheid in Mexico. PBI hoopt dat met de uitspraak van het Inter-Amerikaans Hof er meer erkenning en begrip voor hen komt.
De politieke en maatschappelijke context in Mexico
De tweede lezing van bijzonder hoogleraar Latijns Amerika Wil Pansters ging over de politieke en maatschappelijke context van de situatie van straffeloosheid in Mexico. Hij vertelde dat corruptie, een zeer gebruikelijke praktijk in de Mexicaanse maatschappij, één van de oorzaken van straffeloosheid is. Zo worden advocaten meestal niet ingehuurd voor het handhaven van de wet, maar juist voor het omzeilen ervan. Door het politieke en maatschappelijke systeem wordt straffeloosheid in Mexico in de kaart gespeeld. Wil Pansters gaf als voorbeeld een tragedie die zich afspeelde op 5 juni 2009 in de plaats Hermosillo in het noorden van Mexico, waar een brand was uitgebroken in een kinderdagverblijf voor baby’s en kinderen van tussen de zes maanden en vijf jaar. Er vielen 49 doden. De nabestaanden hebben zich verenigd om de personen die verantwoordelijk zijn te vervolgen, maar zonder resultaat. De daders blijven dus tot op de dag van vandaag onbestraft. Hiermee toonde Wil Pansters aan dat Mexico een forse cultuuromslag nodig heeft als het straffeloosheid wil tegengaan.
Straffeloosheid in breder perspectief
De laatste lezing werd gehouden door Marlies Stappers. Zij is initiator en directeur van Impunity Watch en met haar verhaal plaatste ze het thema straffeloosheid in een breder perspectief en sprak over de situatie van straffeloosheid in Midden-Amerika. Marlies Stappers legde uit dat het naast het bestraffen van de dader ook van groot belang is de rechten van het slachtoffer te eerbiedigen, zoals het recht op de waarheid, gerechtigheid, genoegdoening. Voor slachtoffers weegt een officiële en sociale erkenning van het onrecht dat hen is aangedaan erg zwaar en daarmee wordt hun waardigheid hersteld. De staat speelt een belangrijke rol hierin. Wanneer de staat er niet in slaagt ervoor te zorgen dat alle burgers gelijke rechten genieten, kan het een vanzelfsprekendheid worden dat mensenrechten van kwetsbare groepen worden geschonden zonder dat de daders ervoor worden bestraft. Een samenleving kan ontwrichten en uitgroeien tot een anarchie. Bij Impunity Watch spreekt men van een cultuur van straffeloosheid. Marlies Stappers gaf als voorbeeld het bloedbad in La Libertad in Guatemala in mei 2011 dat was aangericht door de Mexicaanse drugskartel Los Zetas.
Discussies en borrel
Na de lezingen werd het publiek in vier groepen verdeeld. In die groepen werd gediscussieerd over een subthema van het thema straffeloosheid. De vier discussies werden geleid door de drie sprekers en Frans Huijben van Mensen met een Missie. Aan de tafel van Mirjam Muis werd gediscussieerd over ‘Straffeloosheid van het leger’, bij Frans Huijben over ‘Straffeloosheid en de gevolgen voor mensenrechtenverdedigers’, bij Wil Pansters over ‘Straffeloosheid en de drugsoorlog’ en Marlies Stappers leidde een discussie over ‘Straffeloosheid van misdaden uit het verleden’. Na deze intensieve avond werd het evenement op informele wijze afgesloten aan de bar in de Kargadoor en kwam er einde aan de derde editie van het Human Rights Café. Peace Brigades International hoopt dat het voor de bezoekers een informatieve en leuke avond was en dat zij het belang van het beschermen van mensenrechtenverdedigers in de wereld beter begrijpen.