Van Kenia naar de CaribenAchttien jaar reisde journalist Kees Broere vanuit zijn standplaats Nairobi (Kenia) het halve continent over om er verslag te doen. Maart 2017 verruilde Broere Afrika voor de Cariben. "Na vele jaren in Europa, Azië en Afrika wilde ik graag naar dat stukje wereld waar mensen vanuit alle delen lijken te zijn samengekomen. Naar de Cariben dus."
De Tafelberg! Het duurde een week, maar toen zag ik hem met eigen ogen. Hij mag dan in het niet vallen in vergelijking met zijn naamgenoot bij Kaapstad, maar als je de omvang van Curaçao met Zuid-Afrika vergelijkt, is het best een flinke berg.
En ik had al zoveel andere gelijkenissen tussen de twee landen gezien.
Wat Jan van Riebeeck was voor Zuid-Afrika, was Johan van Walbeeck voor Curaçao. In 1634 veroverde hij het eiland, ‘de kale rots’ zoals ook de huidige inwoners het gebied met stekelige liefde noemen, op de Spanjaarden. Van Riebeeck zocht een bevoorradingsplek voor de schepen van en naar de Oost. Na Van Walbeeck werd Curaçao een doorvoerhaven in de slavenhandel naar de West.
Wie van beiden volgens de huidige normen ‘fouter’ was, kan ik niet beoordelen. Maar ik denk dat Van Walbeeck, wiens naam ik tijdens de geschiedenislessen nooit heb gehoord, een goede kans maakt. Staat er ergens een standbeeld van hem? Mogelijk niet. Het moest er ook maar niet komen.
De landhuizen op Curaçao, waarvan er gelukkig tientallen goed zijn onderhouden, deden me ook al aan Zuid-Afrika denken, tot en met de soms ‘Kaapse’ gevels aan toe. Hier woonden ooit de Nederlandse land- en slaveneigenaren. Nu zijn het plekken waar vooral de gegoede Curaçaose burgerij zich laat zien. Voor een lunch, of voor een culturele voorstelling.
'En jawel, na een poosje dook in mijn nieuwe woonplaats Curaçao ook het woord apartheid op'
De moderne huizen bij Willemstad, zeker die met een ‘porch’ (veranda), brachten juist weer herinneringen boven aan Soweto en andere townships in Zuid-Afrika. Ooit hadden die een slechte naam; nu zijn het vaak keurige wijken met aangeharkte voortuintjes, waar de zwarte middenklasse met plezier woont.
En dan zijn er nog de zogeheten ‘Protestantse blanken’ op Curaçao. Zij hoorden bij de eerste Nederlanders die zich op het Caraïbische eiland vestigden. Ook zij waren ‘bas’ (baas), en velen van hen waren lid van de Nederduitsch Gereformeerde Kerk – dezelfde kerk die in Zuid-Afrika een religieus-ideologische inspiratie bleek voor…
Precies. Voor de apartheid. En jawel, na een poosje dook in mijn nieuwe woonplaats Curaçao ook dat woord op. Helmin Wiels, een in 2013 vermoorde politicus, gebruikte de term bijvoorbeeld om aan te geven hoe in zijn ogen de vroegere koloniale bestuurder, de Nederland dus, de ‘bas’ bleef spelen, ook nadat Curaçao in 2010 een zelfstandig land binnen het koninkrijk was geworden.
Heerlijke binnenkomers dus voor iemand als ik, die de afgelopen achttien jaar heeft doorgebracht op het continent waarvandaan de voorouders van veel Curaçaoënaren als slaven zijn verscheept. Door al die gelijkenissen leek het net alsof ik al iets van mijn nieuwe omgeving begreep.
'Klimmen bij 28 graden? Ik mag dan wit zijn, gek ben ik niet'
Typisch alleen dat veel eilandbewoners mij redelijk blanco aanstaren wanneer ik hun vertel over de overeenkomsten die ik tussen Curaçao en ‘Afrika’ meen te zien. Voor hen speelt het verleden op een heel andere manier. En, zoals een donkere man mij voorhield: wie op Curaçao te horen krijgt dat-ie op ‘een Afrikaan’ lijkt, weet dat zulks doorgaans niet als compliment is bedoeld.
Alles is dus weer eens anders. Ook dat maakt verhuizen zo de moeite waard.
Die Tafelberg hier ga ik trouwens evenmin beklimmen als zijn grote broer. Bergen zijn om te bekijken. Om naar op te zien. Om respect aan te betonen. En klimmen bij 28 graden? Ik mag dan wit zijn, gek ben ik niet.
Foto: Flickr / Patrik Tschudin
