Hofmans burgerinitiatief werd door de verschillende media als een succesvolle actie bestempeld. Was het onverwacht grote aantal handtekeningen (ondertussen 235.844) daarvoor het enige criterium? In de praktijk is er immers niets veranderd. Staatssecretaris van Veiligheid en Justitie Mark Harbers maakte al duidelijk dat er geen ruimhartiger Kinderpardon komt en premier Rutte benadrukte tijdens een wekelijkse persconferentie dat ‘zulke initiatieven niet onmiddellijk leiden tot een aanpassing van het beleid.’
“Het initiatief rond rookvrije horeca haalde het eerst ook niet door het twee jaar-criterium, maar het rookverbod kwam er toch
Het burgerinitiatief geeft iemand (die kiesgerechtigd is in Nederland) het recht om een verzoek op de agenda van de Gemeenteraad, Provinciale Staten of Tweede Kamer te zetten, als het initiatief aan de voldoende regels voldoet:
- de inzameling van een bepaald aantal handtekeningen (40.000 op nationaal niveau);
- het burgerinitiatief moet betrekking hebben op het instellen, wijzigen of afschaffen van een wettelijke regeling of op ander regeringsbeleid;
- het voorstel mag niet in strijd zijn met de Grondwet en de goede zeden en mag niet over begrotingen en belastingen;
- het onderwerp mag in de afgelopen twee jaar niet al behandeld zijn in de Tweede Kamer (het ‘twee jaar-criterium’).
‘Een burgerinitiatief lijkt op een petitie. Het verschil is dat aan een petitie geen enkele eis wordt gesteld, maar deze burgers ook geen enkel recht geeft. Een petitie is voor politici veel gemakkelijker te negeren dan een burgerinitiatief dat de politici verplicht zijn inhoudelijk te bekijken als die aan voorwaarden voldoet. In het geval van burgerinitiatief beslissen de politici wat er verder wordt gedaan met het voorstel’. (Bron)
Op Europees niveau kan een Europees Burgerinitiatief worden opgezet. Hiervoor is er een miljoen handtekeningen nodig. In het geval dat het initiatief het haalt en aan andere voorwaarden voldoet, is de Europese Commissie verplicht het te agenderen.
De wil is er
Sinds 2006, het jaar waarin het (beleidsbeïnvloedende) 1 burgerinitiatief werd ingevoerd, zijn er in 33 burgerinitiatieven gelanceerd, waaronder één migratie-gerelateerd. CARE Nederland, een ontwikkelingsorganisatie die tegen armoede vecht, riep de regering in 2016 op om zich te ontfermen over gevluchte kinderen die alleen door Europa zwerven. Het initiatief verzamelde ruim 44.000 handtekeningen maar werd niet meer ingediend omdat een coalitie van SP, GL, D66 en CU ondertussen zelf met een oproep in de Kamer kwam. In 2017 liet de toenmalige minister voor Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking weten dat het geregeld was.
“Het zou goed zou zijn als burgers meer konden meebeslissen over belangrijke politieke kwesties
Hoewel politici er tot nu toe niet in slagen om de Tweede Kamer en de bevoegde minister te overtuigen en de vraag van de burgers op een nee stuit, blijft Hofman wel geloven dat er verandering op komst zijn. In een uitzending van De Wereld Draait Door vertelde hij bijvoorbeeld hoe de aandacht van de pers wel iets kan verwezenlijken voor de kinderen. Dubbelboer gelooft ook dat de maatschappelijke discussie die losbarst door een burgerinitiatief op te zetten, wel degelijk impact heeft.
“De maatschappelijke discussie die losbarst door een burgerinitiatief, heeft wel degelijk impact
Impasse doorbreken
Hofman vindt dat het Kinderpardon nog een belangrijke rol kan spelen bij de Eerste Kamerverkiezingen: ‘De coalitie kan haar meerderheid in de Eerste Kamer verliezen. Dus ze moeten dealtjes gaan maken met de oppositie. Het kan goed zijn dat dat dossier op tafel klapt en er wordt gezegd: we gaan ruilen want jullie hebben onze steun nodig. Daarom is het ook belangrijk dat we massaal laten horen: wij willen dat ook.’
“Het is goed dat dat dossier op tafel klapt bij de Eerste Kamerverkiezingen. Daarom moeten we massaal laten horen: wij willen dat
Dubbelboer’s droom is dat het burgerinitiatief opgevolgd kan worden door het volksinitiatief: “Als een burgerinitiatief niet opgepikt wordt, kan de initiatiefnemer 300.000 handtekeningen verzamelen en een voorstel aan de bevolking voor te leggen. De regering kan wel een tegenplan presenteren. Zo vindt er een referendum over een burgervoorstel plaats. Helaas bestaat in Nederland nog geen wetgeving hieromtrent.” Drie steden, waaronder Amsterdam, hebben het volksinitiatief wel mogelijk gemaakt maar deze kunnen niet beslissen over landelijke kwesties.
Verandering op Europees niveau?
Wat doet de Europese Commissie als het lukt om voldoende handtekeningen te verzamelen? Het mechanisme is vergelijkbaar met hoe het landelijk ook gebeurt. De Europese Commissie is verplicht om inhoudelijk te reageren maar daarmee houdt het ook op.
- Er zijn ook de zogenaamde ‘zelfredzame burgerinitiatieven’. Deze term wordt gebruikt voor initiatieven van burgers die zelf bijvoorbeeld een buurtcentrum of ideële lokale zorgvoorziening starten, of een speeltuin inrichten. ↩︎
- In het regeerakkoord staat dat ‘de permanente regeling voor langdurig in Nederland verblijvende kinderen (‘Kinderpardon’) blijft in haar huidige vorm gehandhaafd.’ ↩︎
- In de afgelopen twee decennia heeft het parlement driemaal in eerste lezing ingestemd met een grondwetswijziging die het bindende referendum op alle niveaus (landelijk, provinciaal, gemeentelijk, waterschappen) invoert. Omdat het om grondwetswijzigingen gaat, dienen beide kamers na verkiezingen nogmaals met twee derde meerderheid in te stemmen. Dat bleek tot nu toe steeds onhaalbaar. Bron ↩︎
- Er lopen momenteel acht andere Europese Burgerinitiatieven. Vier daarvan worden aangemerkt als ‘succesvol’: dit wil zeggen, voorgelegd aan de Europese Commissie ↩︎
Verder lezen?
Rechtvaardige journalistiek verdient een rechtvaardige prijs.
Maak jij OneWorld mogelijk?
Word abonnee
- Digitaal + magazine — € 8,00 / maand
- Alleen digitaal — € 6,00 / maand
