Beeld: Brian Evans

Ouderen met een migratieachtergrond: de eenzaamste groep

Tig jaar geleden maakten zij van Nederland hun thuis, op latere leeftijd haalt de eenzaamheid Turkse en Marokkaanse Nederlanders in. Ouderen met een migratieachtergrond voelen zich vaak eenzaam. Wetenschappers en ‘hoopverleners’ proberen daar iets aan te doen.

Dit artikel krijg je cadeau van OneWorld. Word abonnee
Elke week komt in een Amsterdamse bibliotheek een groep ouderen samen om colleges te volgen die worden gegeven door studenten of afgestudeerden. De interactieve lessen gaan over geschiedenis, kunst, politiek, technologie, mensenrechten, democratie of zingeving. Ze praten ook over de actualiteit en na afloop van iedere collegereeks volgt een excursie om de stad beter te leren kennen. Met het Senioren College probeert Salih Türker (37), projectleider van de Turkse Ouderenraad, ouderen met een migrantieachtergrond te helpen sociale contacten te vinden.

Dat is nodig, want als wordt gevraagd of ze een goede vriend(in) missen, leegte ervaren of zich in de steek gelaten voelen, dan reageren vooral ouderen en Nederlanders met een niet-westerse migratieachtergrond bevestigend. Dat blijkt uit een rapport van het CBS uit 2016.

Van beide kanten

Tineke Fokkema (52) doet al jaren onderzoek naar eenzaamheid onder oudere migranten en werd dit jaar benoemd tot bijzonder hoogleraar voor de leerstoel Ageing, Families and Migration aan de Erasmus Universiteit Rotterdam. “De leerstoel was echt nodig, omdat geen enkele andere leerstoel in Nederland zich richt op het welbevinden van oudere migranten. Terwijl er steeds meer eenzame ouderen zijn, vooral binnen de traditionele migrantengroepen van Marokkaanse en Turkse Nederlanders.”

Hun eenzaamheid wordt veroorzaakt door een lagere sociaal-economische status, het gevoel minder regie te hebben over het eigen leven en een slechte gezondheid (waardoor ze minder contacten kunnen leggen). Toch verklaren die oorzaken maar de helft van het verschil tussen deze ouderen en ouderen zónder migratieachtergrond. Naar de andere helft wordt nog onderzoek gedaan, onder andere door Fokkema.

Als sociale uitsluiting de belangrijkste oorzaak is, dan kan de samenleving helpen door te proberen migrantenouderen zich meer thuis te laten voelen

“Eenzaamheid kan dus ook te maken hebben met gevoelens van uitsluiting en discriminatie, of hoge sociale verwachtingen van kinderen.” Want eenzaamheid is subjectief, legt Fokkema uit: iemand voelt zich eenzaam als een verschil wordt ervaren tussen de contacten die iemand heeft en de contacten die iemand wenst. Als de voornaamste oorzaak die verwachtingen zijn, dan is volgens Fokkema de meest voor de hand liggende oplossing die naar beneden te stellen.

“Maar als sociale uitsluiting de belangrijkste oorzaak is, dan kan de hele samenleving helpen, door te proberen migrantenouderen zich meer thuis te laten voelen. Dat is makkelijker gezegd dan gedaan, vooral gezien het politieke klimaat, maar ik denk dat we het moeten blijven proberen. En ouderen met een migratieachtergrond kunnen ook meer proberen om contact te zoeken buiten hun eigen gemeenschap, om zich prettiger te voelen in Nederland. Het moet van beide kanten komen.”

Hoopverleners

Volgens Fokkema is de kloof tussen wetenschap en praktijk nog te groot, waardoor de oplossingen voor eenzaamheid onder migrantenouderen op zich laten wachten. “Wetenschappers doen onderzoek naar ouderen met een migrantenachtergrond, maar er zijn ook mensen die elke dag met hen werken. “Om het welbevinden van ouderen te vergroten moeten beide kanten meer van elkaar leren.”

Türker probeert dat als projectleider van de Turkse Ouderenraad op verschillende manieren, door bijvoorbeeld het organiseren van ‘Alzheimer theehuizen’ en het opzetten van het Senioren College. “We verzorgen colleges over de relatie tussen Nederland en Turkije, die bestaat al meer dan vierhonderd jaar.” Ouderen beseffen dan dat zij geen vreemden zijn, maar al eeuwenlang onderdeel zijn van de Nederlandse samenleving, aldus Türker.

Niet iedereen is een hulpverlener, maar iedereen kan wel hoopverlener zijn

“Het is belangrijk om gewaardeerd te worden. Geen aandacht leidt tot eenzaamheid, uitsluiting en vijandigheid. Dat is niet anders wanneer je ouder wordt.” Daarom werkt de Ouderenraad met wat zij noemt ‘hoopverleners’: vrijwilligers die door bij te dragen aan verschillende activiteiten ouderen hun zelfvertrouwen proberen terug te geven. “Niet iedereen is een hulpverlener, maar iedereen kan wel hoopverlener zijn.”

Een van die hoopverleners is Tayfun Balçik (33), die met zijn initiatief Toerkoes in Nieuw-West deze week een avond organiseerde over eenzaamheid onder Turkse Nederlanders. “Vroeger waren er meer buurthuizen en gelegenheden voor mensen met een migratieachtergrond. Daar is allemaal op bezuinigd, en ik denk dat het gevoelens van eenzaamheid heeft vergroot. Onze bijeenkomst is daarom ook al een vorm van bestrijding van eenzaamheid.” Naast een inhoudelijk programma is er ook Turkse muziek en pizza. “Het klinkt heel cliché, maar het is wel waar: samen eten verbindt.”

Maak kennis met Kauthar Bouchallikht

Ik wil dat OneWorld blijft bestaan

AbonneerDoneer

Verder lezen?

Rechtvaardige journalistiek verdient een rechtvaardige prijs.
Maak jij OneWorld mogelijk?

Word abonnee

  • Digitaal + magazine  —   8,00 / maand
  • Alleen digitaal  —   6,00 / maand
Heb je een waardebon? Klik hier om je code in te vullen

Factuurgegevens

Je bestelling

Product
Aantal
Totaal
Subtotaal in winkelwagen  0,00
Besteltotaal  0,00
  •  0,00 iDit is het bedrag dat automatisch van je rekening wordt afgeschreven.

Lees je bewust met OneWorld en draag bij aan een rechtvaardige wereld.

Dat kan al vanaf 6 euro per maand

Ontvang onze beste verhalen in je mailbox

Volg ons