Een soort heks was je tot een paar jaar geleden als je je bezighield met eten uit de natuur. Toch een beetje een freaky hobby, zo werd er tegenaan gekeken. Maar de tijden zijn veranderd. Wildplukken is cool, stoer en een culinaire trend geworden. De beste restaurants kunnen eigenlijk niet meer zonder vlierbloesem, vogelmuur en inktzwammetjes op de kaart. Wildplukboeken vliegen als warme broodjes over de toonbank, overal in het land worden workshops en –excursies ‘eten uit de natuur’ gehouden, er worden foodwalkroutes uitgezet en onlangs wisselden zo’n tachtig plukkers hun ervaringen uit tijdens de Eerste Nederlandse Wildplukconventie.
Jagen en verzamelen
Als ervaren voedselverzamelaar vind ik die rage niet zo vreemd: het ís ook leuk, lekker en leerzaam om je kostje buiten bij elkaar te scharrelen. Zoals het in Frankrijk, Italië, Polen, Rusland, Bosnië, Suriname, Zimbabwe en Vietnam nooit gek is geweest. Eigenlijk is het zelfs gek dat het hier gek was. Want ga maar na: het grootste deel van zijn bestaan heeft de mens niks anders gedaan dan eetbare planten, bessen, noten en beesten in het wild verzamelen. Het is pas een schamele tienduizend jaar geleden dat mensen akkertjes gingen aanleggen en varkens en koeien binnen een omheining zetten. Heel eventjes geleden nog maar op de totale tijdsbalk van de menselijke geschiedenis. Bovendien bleef het jagen en verzamelen altijd náást het landbouwen bestaan, tot aan de Tweede Wereldoorlog. Zeker tijdens de ‘Hunger Gap’ in het vroege voorjaar, als de wintervoorraad knollen op was en er nog niks nieuws in de tuin te oogsten viel. Dan boden de eerste paardenbloembladen en brandneteltopjes broodnodige en smakelijke groene vitamineshots.
Het voedsel verzamelen in de natuur is zó lang met ons mens zijn verweven geweest, dat het nog ergens in onze genen moet zitten.
Het voedsel verzamelen in de natuur is zó lang met ons mens zijn verweven geweest, dat het nog ergens in onze genen moet zitten. Het is alleen ondergesneeuwd geraakt door het industriële gemaks- en massavoedsel dat van alle kanten op ons afkomt. Maar onze wildplukaandrang en verlangen naar pure, eerlijk en gezonde voeding, laat zich niet langer onderdrukken: we gaan er op uit.
Tips
Een paar tips en aandachtspuntjes zijn er wel voor de beginnende verzamelaar. Pluk bijvoorbeeld liever niet langs drukke wegen en akkers waar met chemische bestrijdingsmiddelen is gespoten: niet zo gezond. In principe moet je voor plukken toestemming vragen van de eigenaren. Maar natuurorganisaties vinden dat voor eigen gebruik bramen en paddenstoelen plukken en kastanjes rapen, moet kunnen. Bovendien zijn er veel plekken – bermen, plantsoenen, parken, weiden en bosranden – waar niemand problemen heeft met wat voedsel verzamelen. Pluk met respect en gezond verstand: nooit zo maar alles oogsten wat je hebben wilt. Altijd wat planten laten staan, bessen laten hangen, paddenstoelen laten slinken: voor nakomende mensen én andere beesten, die ook moeten leven. Beschermde planten laten we al helemaal staan.
“Pas op, niet doen, gevaarlijk!”, riep een mij onbekend heer mij eens toe, toen hij mij zag bramen plukken. Want volgens hem kon een hondsdolle vos over de bramen hebben gepiest. Waarschijnlijk bedoelde hij dat er een vossenlintworm op de bramen zou kunnen zitten: die veroorzaakt bij mensen en levensgevaarlijke leverziekte. Ben je daar ook bang voor: pluk dan boven een meter of was en verhit de vruchten thuis goed. Maar ik moet eerlijk zeggen dat als ik rijpe bosbessen zie hangen – die altijd onder een meter groeien – ik niet schroom ze zó van de struik te snoepen. Want je gaat toch óók niet nooit meer naar de film, omdat je onderweg naar de bioscoop wel eens door een auto geschept zou kunnen worden? Een risico dat groter is dan dat je wordt besmet met de vossenlintworm.
Gebruik goed geïllustreerde flora’s, in boekvorm en op internet, als je de eetbare planten en paddenstoelen nog moet leren kennen. Met als belangrijkste les: bij twijfel niet eten. Want je kunt álle planten, bessen en paddenstoelen eten, maar sommigen maar één keer: als laatste avondmaal. Ze staan er écht, de giftige varianten. Verwar bijvoorbeeld de smakelijke weidechampignon niet met de groene knolamaniet, want een maaltje daarvan overleef je niet. Goed kijken dus, dan zie je verschil. Met als bijkomend voordeel dat je de rijkdom van de natuur veel beter gaat zien. Die natuur is leuk, mooi, prachtig en ontzettend lekker, maar kan ook vervelend, gevaarlijk en dodelijk zijn. Net als het leven zelf eigenlijk. En dát is misschien nog wel het meest leerzame van wildplukken: je realiseert je daarmee dat je als mens onlosmakelijk onderdeel bent van de natuur, de wereld, de schepping. Een heel erg waardevol besef.
Tagliatelle met brandnetelsaus
*vergiet vol brandneteltopjes
* 1 ui
* 1 teen knoflook
*olijfolie
*zout
*peper
*nootmuskaat
*2 deciliter crème fraîche
*200 gram belegen geitenkaas
*Tagliatelle of andere pasta (macaroni of spaghetti)
Doe de brandneteltopjes een paar seconden in een pan met kokend water. Giet af in een vergiet. Snijd de brandneteltopjes fijn. Fruit de gesnipperde ui in de olijfolie. Pers het teentje knoflook er boven uit en bak een paar minuten met de brandneteltopjes. Breng op smaak met peper, zout, wat geraspte nootmuskaat en de room. Zet even de staafmixer er op. Serveer met de geraspte kaas bij de gare pasta.
[[{“fid”:”30081″,”view_mode”:”file_styles_artikel_halve_breedte”,”fields”:{“format”:”file_styles_artikel_halve_breedte”,”field_file_image_alt_text[und][0][value]”:””,”field_file_image_title_text[und][0][value]”:””},”type”:”media”,”link_text”:null,”attributes”:{“class”:”styles file-styles artikel_halve_breedte media-element file-file-styles-artikel-halve-breedte”,”id”:”styles-4-0″}}]]
Michiel Bussink is voedseljournalist en –auteur en wildplukker. Hij schreef onder andere de boeken ‘Lekker Landschap’ en ‘Ik eet, dus ik ben’ en is jurylid van de Lekker Landschap restaurantprijs.
