Aziza’s onderbeen moest geamputeerd worden nadat zij vorig jaar gewond raakte bij een aanval met clustermunitie in Jemen. Ook haar vierjarige dochter raakte gewond. Wereldwijd investeerden 158 financiële instellingen tussen juni 2012 en april 2016 in totaal 28 miljard dollar in 7 bedrijven die clustermunitie produceren, blijkt uit onderzoek dat vredesorganisatie PAX liet uitvoeren door onderzoeksbureau Profundo.
Clustermunitie, verboden onder de internationale Conventie inzake Clustermunitie, zorgt vooral voor burgerslachtoffers, zowel tijdens als nog lang na een conflict. PAX roept financiële instellingen op te stoppen met deze explosieve investeringen. Daarnaast pleit de vredesorganisatie voor wetgeving die dergelijke investeringen verbiedt. Hoe noodzakelijk en urgent het is om investeringen in clustermunitieproducenten te stoppen, toont het conflict in Jemen. Daar heeft de door Saoedi-Arabië geleide coalitie clustermunitie ingezet. 91% van de slachtoffers zijn burgers, waarvan 22% kind. De coalitie gebruikte onder andere door de Verenigde Staten geleverde clusterbommen.
De CBU-97 Sensor Fuzed Weapon. Deze ongeleide (vrije val) clusterbom is door Textron ontwikkeld en geproduceerd en weegt 450 kg. Bron afbeelding: Wikipedia.
Textron
Het Amerikaanse bedrijf Textron produceert de Sensor Fuzed Weapon. Het wapen is verboden onder de Conventie inzake Clustermunitie (CCM), waarbij 119 landen zijn aangesloten. De VS noch Saoedi-Arabië of andere leden van de coalitie maken onderdeel uit van dit internationale verdrag. Nieuw onderzoek van PAX toont aan dat tussen juni 2012 en april 2016 49 financiële instellingen in totaal ruim 12 miljard dollar investeerden in Textron. Aanvallen met Sensor Fuzed Weapons hebben, onder andere in het conflict in Jemen, gezorgd voor gewonde burgers, zo tonen rapporten van Human Rights Watch en Amnesty International aan.
Nederlandse instellingen
Veel Nederlandse banken, pensioenfondsen en verzekeraars hebben beleid tegen investeringen in clustermunitie. Nederland heeft, net zoals negen andere landen, wetgeving die directe investeringen in clustermunitieproducenten verbiedt. Dit verbod is echter niet alomvattend en bovendien niet van toepassing buiten Nederland. Dit is een probleem, want zo kan de Nederlandse verzekeraar Aegon via een Amerikaanse dochter nog altijd in producenten van clustermunitie investeren. Uit het onderzoek blijkt dat Aegon in de onderzoeksperiode via een Amerikaanse dochteronderneming 4,44 miljoen dollar aan investeringen had in Textron. In een reactie op het rapport van PAX heeft Aegon laten weten op termijn ervoor te zorgen dat ook door haar Amerikaanse dochterondernemingen niet meer in clustermunitieproducenten zal worden geïnvesteerd. Dat dit mogelijk is, laten andere Nederlandse financiële instellingen zien. ABN Amro heeft bijvoorbeeld al in 2014 besloten niet meer te investeren in fondsen van het Amerikaanse Franklin Templeton, omdat deze vermogensbeheerder weigerde een clustermunitiebeleid in te voeren.
Transparantie
De investering van Aegon komt slechts naar boven na diepgravend onderzoek in betaalde databases. Aegon publiceert deze informatie niet op de eigen website. Ook andere verzekeringsgroepen blijken uit recent onderzoek van de Eerlijke Verzekeringwijzer (een coalitie van maatschappelijke organisaties, waaronder PAX en Amnesty International) niet uit te blinken in het publiceren van investeringsinformatie. Uit een opinieonderzoek dat de Eerlijke Verzekeringswijzer liet uitvoeren door Motivaction blijkt echter dat ruim twee derde van de Nederlanders het belangrijk vindt dat verzekeraars transparant zijn over hun investeringskeuzes. Om klanten van Nederlandse verzekeraars en banken een goed inzicht te geven in de bedrijven waarin zij, namens zowel spaarders en verzekeringsklanten als namens andere partijen (bijvoorbeeld pensioenfondsen en individuele beleggers) investeren, is het belangrijk dat deze financiële instellingen rapporteren over al hun beleggingen. Ook als het gaat om een relatief kleine belegging van 4,44 miljoen dollar Daarbij liet een Eerlijke Verzekeringswijzer-onderzoek uit 2015 al zien dat 8 van de 10 grootste in Nederland actieve levensverzekeraars investeren in bedrijven die wapens verkopen aan controversiële landen als Libië, Irak en Saoedi-Arabië. Alleen ASR en Achmea bleken niet te investeren in de 15 geselecteerde wapenbedrijven.
Geen geld, geen productie
Nederland is dit jaar president van de Conventie inzake Clustermunitie. PAX roept Nederland daarom op die positie te gebruiken om te benadrukken dat ook de financiering van clustermunitieproducenten onacceptabel is. Geen geld betekent immers geen productie. Laten we er voor zorgen dat er geen geld meer gaat naar clustermunitieproducenten. Zo zullen burgers zoals Aziza in huidige en toekomstige conflicten misschien aan het noodlot kunnen ontkomen.
Deze column is geschreven door Suzanne Oosterwijk en Michel Riemersma. Oosterwijk is Projectleider Clustermunitie bij PAX en Riemersma is MVO onderzoeker bij Profundo. In juni 2016 publiceerde PAX het rapport ‘Worldwide investments in cluster munitions: a shared responsibility’, met onderzoek door Profundo.
