Er wordt nogal eens verondersteld dat terugkerende migranten een positieve invloed hebben op hun land van herkomst. Zo zouden zij – geïnspireerd door de kennis en ideeën die zij in het buitenland hebben opgedaan – bijdragen aan technologische ontwikkelingen, investeringen en ondernemerschap in hun moederland. Maar klopt deze veronderstelling wel? In haar promotieonderzoek stelt Katie Kuschminder deze assumptie aan de kaak en betoogt ze dat er enorme verschillen zijn tussen de herintegratieprocessen van verschillende groepen terugkerende migranten. Vandaag verdedigt ze haar onderzoek “Female Return Migration and Reintegration Strategies in Ethiopia” aan de Maastricht University of Governance.
Volgens Kuschminder is het noodzakelijk beter inzicht te krijgen in de processen van terugkeer en herintegratie. “Verschillende overheden sporen diaspora aan weer terug te keren en zetten zich in voor het zo goed mogelijk benutten van de positieve invloed die terugkeermigranten kunnen hebben. Ondanks dat het beleid van veel landen zich steeds meer richt op herintegratie van terugkerende migranten, ontbreekt het nog aan een begrip van dit herintegratieproces. In welke gevallen blijkt een terugkerende migrant inderdaad een positieve invloed te kunnen hebben? Het doel van mijn promotieonderzoek is het in kaart brengen van de verschillen en de effecten tussen herintegratieprocessen tussen verschillende groepen migranten.”
Zeven dagen per week gemiddeld 18 uur per dag werken is de norm
De meeste dromen zijn bedrog
Een van de belangrijkste bevindingen van Kuschminder is dat terugkeermigratie niet altijd een positieve invloed heeft op het land van herkomst. Ze laat dit zien aan de hand van een case study in Ethiopië, waarin zij zich richt op vrouwelijke terugkerende migranten. “In Ethiopië bestaat het grootste gedeelte van migranten en terugkeermigranten uit vrouwen uit de onderste laag van de bevolking die naar het Midden-Oosten vertrekken om huishoudelijk werk te doen. Deze vrouwen vertrekken in de hoop op betere kansen, zonder dat zij van tevoren weten voor wie zij gaan werken. Dit wordt namelijk vrijwel altijd geregeld door een bemiddelaar. Hier hangt een groot risico aan vast, omdat de overheid van Ethiopië hen niet langer kan beschermen als ze in het Midden-Oosten zijn. Deze vrouwen zijn dus volledig afhankelijk van hun werkgever.” Kuschminder interviewde vrouwelijke terugkeermigranten in Ethiopië en hoorde tal van verhalen over mishandeling, uithongering, seksueel misbruik en uitbuiting. “Zeven dagen per week gemiddeld 18 uur per dag werken is de norm”, aldus Kuschminder. “Een groot gedeelte van deze vrouwen is zich niet bewust van haar rechten, maar het gedeelte dat op een manier weet terug te komen kan van de Ethiopische regering maar weinig steun verwachten. Er is slechts één tehuis in Addis Ababa dat deze vrouwen hulp biedt bij het herintegratieproces”. Verder laat Kuschminder zien dat vrouwen vaak in een slechtere situatie terecht komen dan de situatie voordat zij vertrokken. “De meeste vrouwen hebben bij terugkeer minder geld dan ze hadden voordat ze weggingen. Dromen om zichzelf en hun situatie te verbeteren zijn niet verwezenlijkt.”
Wanneer je je geboorteland achterlaat en vertrekt naar een land met een compleet andere cultuur, krijg je een cultuur shock. Toch valt deze cultuur shock vaak te behappen omdat je jezelf al mentaal hebt kunnen voorbereiden op iets compleet anders… Maar de cultuurshock die je overvalt wanneer je weer terug komt in je geboorteland is compleet anders. Dit is de plek waar je bent opgegroeid en je kent dit land met haar cultuur als geen ander…. Wanneer je weer terugkeert is vaak niets meer hetzelfde. De vraag is: “Pas je er nog wel tussen als je terugkeert?” Terugkerende migrant in Ethiopië
Aandacht voor diversiteit
Waar over het algemeen migranten enig inkomen bezitten, blijkt uit het specifieke geval van terugkeermigranten in Ethiopië dat het hier gaat om de allerarmsten van wie de reis wordt gefinancierd door de werkgever of bemiddelaar. Het is volgens Kuschminder belangrijk om naar dit soort verschillen te kijken en beleid hierop aan te passen. Van één bepaald beleid kan niet worden verwacht dat het toepasbaar is op alle terugkeermigranten. Juist door verschillende behoeften van terugkeermigranten verschilt het resultaat van herintegratiestrategieën niet alleen per groep, maar ook tussen individuen binnen een groep.
Katie Kuschminder promoveert woensdag 10 september aan de Maastricht University of Governance met haar promotieonderzoek “Female Return Migration and Reintegration Strategies In Ethiopia”.
