Milieubescherming en burgerinspraak. Twee onderwerpen waar je niet direct aan denkt als het over China gaat. Toch staat inspraak sinds kort centraal in het Chinese milieurecht: dankzij een wetswijziging kunnen Chinezen meebeslissen over de bescherming van het milieu. In de praktijk staan de mogelijkheden tot inspraak nog in de kinderschoenen. Huanlin Lang onderzocht hoe burgerparticipatie zich verder kan ontwikkelen als onderdeel van het Chinese milieurecht.
Afgelopen donderdag, 13 november, promoveerde Huanlin Lang aan de rechtenfaculteit van de Universiteit Groningen op het proefschrift ‘Public participation in environmental decision-making in China’.
China’s razendsnelle economische groei heeft bijgedragen aan verschillende milieuproblemen. Luchtvervuiling is een van de meest urgente vraagstukken in het land, gevolgd door watervervuiling. Zo ademt een derde van de Chinese stadsbewoners dagelijks vervuilde lucht in en blijkt slechts 3% van het grondwater in de steden schoon. En hoewel de Chinese milieuwetgeving zich snel ontwikkelt, levert het beleid in de praktijk nog niet veel op: Lang beschrijft onder meer dat de handhaving van milieuregels slechts oppervlakkig gebeurt, dat er weinig burgerparticipatie is en dat overtreders nauwelijks vervolgd of gestraft worden.
Chinezen voelen zich betrokken bij het milieu ...
Het is volgens Lang belangrijk dat burgers inspraak hebben in milieuvraagstukken. Veel Chinezen voelen zich erg betrokken bij problemen die hun kwaliteit van leven direct beïnvloeden, zoals vervuiling. Burgers zijn nu nog alleen betrokken bij het toezien of wetgeving wel wordt doorgevoerd, maar Lang stelt dat in de toekomst burgers ook zelf zouden moeten mee beslissen over het milieubeleid en wetgeving. Als de lokale kennis van burgers en hun belangen meegenomen worden, worden er betere beslissingen genomen die uiteindelijk leiden tot duurzame ontwikkeling.
… maar hebben nog maar weinig inspraak
Lang ging uit van de ecosysteembenadering dat natuurlijke ecosystemen centraal stelt en lokale gemeenschappen respecteert. Ze onderzocht in hoeverre er in de Chinese regelgeving en praktijk sprake is van ‘echte’ inspraak. Ze laat zien dat de huidige Chinese rechtspraak zowel op papier als in de praktijk weinig ruimte biedt voor inspraak die voldoet aan de eisen van de ecosysteembenadering. Zo was er bij de bouw van de Ahai-waterkrachtcentrale wel officieel inspraak, maar was de beschikbare informatie moeilijk te begrijpen voor de zeer laagopgeleide lokale bewoners. In andere gevallen werden burgers helemaal niet benaderd en in veel gevallen werd de inspraak niet georganiseerd door een neutrale partij, maar door een belanghebbende die informatie daarom mogelijk manipuleerde of achterhield. Kortom: in China is weliswaar steeds meer aandacht voor burgerparticipatie in besluitvorming over milieuvraagstukken, maar er is nog een wereld te winnen in de manier waarop burgers invloed kunnen uitoefenen.
Meer inspraakmogelijkheden nodig
Lang doet twee aanbevelingen om de participatie van Chinese burgers bij milieubescherming te verbeteren. Burgers zouden moeten meebeslissen bij het maken van het beleid en de wetgeving zelf, en niet alleen bij het toetsen van de gevolgen van beleid op het milieu. Daarnaast stelt Lang dat de ecosysteembenadering onderdeel zou moeten worden van alle milieubesluitvorming in China. Op deze manier kunnen zowel duurzame ontwikkeling als de inspraak van burgers daarbij verbeterd worden.
