OneWorld Research geeft pas afgestudeerden de gelegenheid om een artikel te schrijven over hun scriptie. Dit scriptie-artikel is geschreven door Hanne van de Ven en gaat over de manier waarop lokale Indonesiërs in en rondom de stad Yogyakarta omgaan met de verwerking van hun huishoudelijk afval.
Wereldwijd wordt er steeds meer afval geproduceerd. Deze toename zet bestaande afvalverwerkingssystemen onder druk. In ontwikkelde landen wordt het milieu steeds vaker als uitgangspunt genomen voor afvalverwerking. In ontwikkelingslanden gebeurt het ophalen, eventueel scheiden, en vervolgens het dumpen of verwerken van afval vaak op een ongecontroleerde en milieuonvriendelijke manier. Dit komt vooral door een beperkt budget en een ontoereikende infrastructuur. Om de groeiende druk op bestaande afvalverwerkingssystemen te verlichten is het belangrijk om niet alleen naar het verwerkingssysteem te kijken, maar ook naar de percepties en motivaties ten opzichte van afval op lokaal niveau. Mijn scriptie-onderzoek richt zich op de sociale kant van huishoudelijk afval in en rondom de Indonesische stad Yogyakarta en laat zien dat lokale opvattingen met betrekking tot afval en het milieu bijzonder kunnen verschillen tussen verschillende wijken binnen dezelfde stad.
Afvalverwerking in Yogyakarta
In Yogyakarta is het transport en de verwerking van huishoudelijk afval onvolledig georganiseerd. Dat wil zeggen dat er een gebrek aan inzamelingspunten en aan systemen is om het afval na inzameling verder te verwerken is (bijvoorbeeld door middel van scheiding). Huishoudens zijn zelf verantwoordelijk om hun afval op één van de inzamelingspunten te krijgen. Van hieruit wordt het afval door de overheid opgehaald en gestort op een grote vuilnisbelt. De inzamelingspunten, met name in de afgelegen wijken, zijn echter moeilijk bereikbaar. Hierdoor moeten lokale huishoudens zelf initiatieven ontwikkelen om hun afval te kunnen verwerken. Doordat huishoudens zelf verantwoordelijk zijn voor het organiseren van een afvalsysteem in hun wijk, is de kwaliteit van afvalverwerking in de ene wijk beter dan in de andere wijk.
Om deze reden heb ik verschillende wijken met verschillende afvalsystemen in en rondom Yogyakarta onderzocht. In één wijk was afvalverwerking bijvoorbeeld een onderwerp waar de gehele samenleving zich voor inzette, geïnspireerd door een lokale pionier die het systeem in de wijk had bedacht en ingevoerd. Al het huishoudelijk afval werd gescheiden en vervolgens verkocht of verwerkt tot een product, zoals tassen, portemonnees, mest, of bouwstenen. De infrastructuur in deze wijk was volledig gericht op een zo goed mogelijke afvalverwerking. Slechts één kilometer zuidwaarts, lag een wijk waar afvalverwerking op een compleet andere manier plaatsvond. Hier bestond geen collectief systeem en bood niemand uit de wijk inspiratie op het gebied van afvalverwerking. Het afval werd vooral openlijk verbrand of illegaal gedumpt op afgelegen plekken. In tegenstelling tot de eerstgenoemde wijk, waar 100% van de respondenten hun afval scheidde, werd afval in de laatstgenoemde wijk slechts door 20% van de samenleving gescheiden.
Motivatie en rolmodellen
Afval op een milieuvriendelijke manier behandelen kost natuurlijk meer tijd, moeite en geld, dan het legen van je prullenbak op straat. Bovendien zijn er ook meer middelen nodig wanneer je afval op een goede manier wilt verwerken.
Uit mijn onderzoek blijkt dat mensen sneller persoonlijk gemotiveerd zijn om tijd en moeite in duurzame afvalverwerking te steken wanneer zij worden aangemoedigd en gesteund door een bekend persoon uit hun wijk: een rolmodel.
Campagnes van overheden of afvalverwerkingsinstanties die het scheiden van afval promoten, hebben vaak alleen op korte termijn effect. Zodra de campagne is afgelopen en supervisie en sociale druk zijn weggevallen, verliezen huishoudens de motivatie om afval te blijven scheiden. De innerlijke motivatie om deze campagnes op de lange termijn vol te houden, ontbreekt meestal bij de lokale bevolking.
Geen rotzooi in MIJN milieu
Uit mijn onderzoek blijkt verder dat de meerderheid van de bewoners in de verschillende wijken het belangrijk vindt om het milieu schoon te houden. Deze bevinding contrasteerde echter met de vervuilde straten en rivieren rondom veel van deze wijken. Dit kon ik verklaren door de lokale definitie van ‘het milieu’ te onderzoeken. De meerderheid van de respondenten zag het milieu als hun directe leefomgeving: hun huis, oprit en enkele gemeenschappelijke plaatsen. Inwoners gaven vaak aan het belang van een schoon milieu in te zien en veel moeite te doen om hun eigen omgeving vrij te houden van afval. Maar buiten de grenzen van hun directe leefomgeving mocht het best vervuild zijn, getuige de sterk vervuilde straten en rivieren op afgelegen plekken rondom de wijken. De foto bij dit artikel laat een bord zien met de tekst ‘Dilarang membuang sampah disini’, oftewel, ‘Verboden om hier afval te dumpen’. Ondanks het bord, werd deze plek door de omwonenden gebruikt voor het dumpen van afval. De plek werd door de bevolking beschouwd als ‘buiten de grenzen van hun milieu’.
Terug naar de bron
Het managen van huishoudelijk afval kan in veel gevallen duurzamer. Of we het nu hebben over verduurzaming van het afvalverwerkingsproces in Yogyakarta of in Nederland, ik ben van mening dat lokale percepties en motivaties één van de belangrijkste factoren zijn die onderzocht moeten worden voordat een blijvende verandering mogelijk is. Afvalmanagement moet daarom meer vanuit de bron worden onderzocht. Een duurzaam verwerkingssysteem is mooi, maar alleen als de bevolking bereid is om het te laten werken.
