Een voedselverpakking die kan vertellen of een product nog geschikt is voor consumptie. Het kan een belangrijke troef zijn om voedselverspilling tegen te gaan. Professor Frank Devlieghere van de Vakgroep Voedselveiligheid en Voedselkwaliteit van de Universiteit van Gent vertelt over de ontwikkeling van deze 'slimme' verpakkingen.
Op welke manier is deze verpakking vernieuwend?
‘Momenteel gaan consumenten af op de houdbaarheidsdatum op de verpakking. Wij ontwikkelen nu een verpakking met sensoren. Die vangen selectief de vluchtige componenten op die micro-organismen produceren. Daardoor wordt ingestraald licht anders gebroken, wat ervoor zorgt dat je kan nagaan welke componenten in welke concentratie aanwezig zijn. Aan de hand van de samenstelling van deze componenten kunnen we de aanwezigheid van micro-organismen inschatten en dus de versheid van het product bepalen. Het gebruik van deze technologie kan ervoor zorgen dat er minder voedsel verspild wordt.'
In Europa gaat 92 miljoen ton voedsel per jaar verloren. Dat is 179 kg per persoon per jaar.
Wordt er veel voedsel verspild?
‘Een derde van het voedsel dat wereldwijd geproduceerd wordt gaat verloren, wat neerkomt op 1,3 miljard ton per jaar. In Europa gaat 92 miljoen ton voedsel per jaar verloren. Dat is 179 kg per persoon per jaar. In België ligt het verlies zelfs een stuk hoger. De huishoudens dragen 42% bij aan dit verlies en in de landbouw en de verwerkende industrie gaat 39% verloren. De overige verliezen vinden we terug bij consumptie buitenshuis (14%) en retail (5%). Wij focussen ons onderzoek vooral op verliezen in de huishoudens en retail. We willen via conserveringstechnieken de houdbaarheid verlengen zodat er minder producten worden weggegooid.’
Over welke voedingsproducten gaat het dan?
‘Het gaat vooral over microbiologische bederfbare producten: de kort houdbare producten die je vooral vindt in het koelvak. We doen onderzoek naar het bewaren van vleeswaren, gerookte vis, sauzen, kant-en-klaar maaltijden en gesneden groenten. Het verlies is hier groot omdat de korte tijd waarin een product geconsumeerd kan worden snel is verstreken.’
Op welke manier kan de conservering worden verbeterd?
‘Het verhaal is dubbel. Enerzijds willen we minder voedsel verspillen, anderzijds is er de druk om zo weinig mogelijk conserveringsmiddelen en andere additieven te gebruiken. Supermarkten dwingen bedrijven commercieel om geen additieven te gebruiken en zo weinig mogelijk conservering toe te passen maar tegelijkertijd willen ze een lange houdbaarheid hebben. Dat is in strijd met elkaar en dus bijna onmogelijk. Consumenten willen ook geen gesteriliseerde producten meer. Jaar na jaar daalt de vraag naar conserven, terwijl verse gesneden groenten in aandeel winnen. De juiste verpakking kan de houdbaarheid van voedingsmiddelen aanzienlijk verlengen, maar consumenten houden niet van te veel verpakking. Een individueel verpakte komkommer lijkt bijvoorbeeld overbodig, maar als je weet dat het de houdbaarheid met 10 dagen kan verlengen blijkt dit wel zinvol: het gaat voedselverlies significant tegen. Het is belangrijk dat we de consument beter informeren over het feit dat conserverende technieken, zoals de verpakking of het toevoegen van bepaalde additieven, een belangrijke troef zijn om voedselverliezen tegen te gaan. Hier moet nog aan gewerkt worden.’
Foto 1. Slimme verpakking met censoren
‘Wat wij doen is het effect van verschillende factoren zoals de zuurtegraad, wateractiviteit, verpakkingsatmosfeer, enzovoort op de houdbaarheid precies in kaart te brengen. We verzamelen gegevens op basis van experimenten in het laberatorium en maken vervolgens modellen om de houdbaarheid onder specifieke omstandigheden te voorspellen. Op die manier kunnen we omstandigheden creëren die de houdbaarheid kunnen verlengen zonder toevoeging van additieven of zeer geavanceerde verpakkingstechnieken.’
Aan de houdbaarhoud van verse groenten kan je toch niet zoveel doen?
Ja, dat is lastig. Bij kant-en-klare maaltijden of vlees kan je een aantal manipulaties verrichten om de houdbaarheid te verlengen maar bij verse producten zoals groente kan dat niet. De verpakking is bijna het enige waar je iets aan kan doen. Je kan zorgen dat in de verpakking een optimale atmosfeer aanwezig is met een klein beetje zuurstof en CO2 om de aerobe ademhaling te vertragen. We werken eraan om de samenstelling nog optimaler te krijgen.’
Temperatuur is erg belangrijk. Bij 4°C kan je iets 50% langer bewaren dan bij 7°C.
Welke rol speelt de temperatuur ?
‘Temperatuur is erg belangrijk. Bij 4°C kan je iets 50% langer bewaren dan bij 7°C. Dat is een enorm verschil. Of een product 6 dagen goed blijft of 9 dagen, heeft veel invloed op de totale voedselverliezen. Als de ideale temperatuur gecombineerd wordt met andere factoren kun je de bewaartijd nog veel meer verlengen en dat is wat we proberen te doen.’
Is de verpakking met sensoren al op de markt?
‘Deze verpakking is nu 2 jaar in ontwikkeling maar het zal nog minstens 5 jaar duren voordat ze op de markt komt. Het is de bedoeling dat men in de supermarkt de sensoren kan inlezen en later zou de consument dit mogelijk ook kunnen doen, bijvoorbeeld in zijn koelkast. Omdat de sensoren een soort microchip zijn die werken met lichttechnologie en geen elektriciteit nodig hebben blijft de kostprijs gering. Deze methode is daarom veelbelovend.’
Zou jij als consument meer willen betalen voor zo'n slimme verpakking? De universiteit van Gent is benieuwd wat consumenten vinden van zo'n slimme verpakking en vraagt via een korte vragenlijst naar jouw mening. Klik op deze link als je wilt mee werken aan dit onderzoek en maak kans op een waardebon van 25 euro.
