Achtergrond

Mondiaal Burgerschap & de middenklasse

Dit artikel krijg je cadeau van OneWorld. Word abonnee

Hoe kun je de middenklasse bereiken bij mondiale vraagstukken? En wat kunnen wij leren van Zuid-Afrika? Veel, zo bleek op een bijeenkomst in Bonn waar deze vragen centraal stonden.

Voor meer informatie volg de volgende link naar de conferentie website: “Responsible Development in a Polycentric World: Inequality, Citizenship and the Middle Classes”.

Op 23 t/m 26 juni organiseerde EADI (European Association of Development Research and Training Institutes) haar driejaarlijkse conferentie in Bonn, Duitsland. Het onderwerp was het actuele thema; verantwoordelijke ontwikkeling in een polycentrische wereld: ongelijkheid, burgerschap en de middenklasse. NCDO onderzoek was hier bij, en verzorgde een sessie over het uitbreiden van mondiaal burgerschap. OneWorld Research doet verslag van deze sessie!

Lebo Ramafoko van het Soul City Institute for Health & Development Communication Zuid-Afrika (SoulCity), Dr. Huib Huyse van het Onderzoeksinstituut voor Arbeid en Samenleving (HIVA) en Dr. Edith van Ewijk van NCDO Centrum voor Mondiaal Burgerschap (NCDO) gingen in op onderzoeksgegevens over mondiaal burgerschap en manieren waarop burgers betrokken worden bij mondiale vraagstukken zoals armoedebestrijding en duurzaamheid. Het panel stond onder leiding van dr. Kees Biekart van het Instituut for Social Studies (ISS).

Huib Huyse stelt dat we voorheen passieve steun voor traditionele goede doelen zagen als de belangrijkste manier om betrokkenheid bij de wereld te uiten. Nu verstaat “de sector” onder mondiaal burgerschap veel meer dan alleen het draagvlak voor regeringsbeleid op het terrein van internationale samenwerking. Zo is een belangrijk aspect van mondiaal burgerschap of de burger ook een kritische houding heeft tegenover hulp activiteiten en of zij ook gerelateerde onderwerpen als milieu ziet als deel van de armoedebestrijdingsagenda. Hier is Edith van Ewijk het mee eens, maar ze stelt wel dat het begrip verschillend ingevuld kan worden; zo heeft NCDO een methode ontwikkeld gebaseerd op 9 indicatoren (bijv. zuinig omgaan met water en energie, consumentengedrag en je mening geven over mondiale vraagstukken) en 3 principes om mondiaal burgerschap te meten. Dit is één methode, andere landen kunnen het weer op een andere manier invullen.

In aanvulling op alleen een kritische houding, stelt Edith van Ewijk dus dat het ook belangrijk is hoe burgers daadwerkelijke invulling geven aan de betrokkenheid bij internationale vraagstukken. Uit onderzoek van NCDO blijkt bijvoorbeeld dat 52 procent van de Nederlanders inziet dat er vooral veranderingen in ‘rijke’ landen nodig zijn om armoede in de wereld tegen te gaan.

Drie visies, één doel
Bij welke activiteiten zijn de sprekers al betrokken om mondiaal burgerschap (in deze brede vorm) te vergroten en wat kunnen we hier van leren?

1.    Lebo Ramafoko (Soulcity) presenteerde haar aanpak en project om actief burgerschap in Zuid-Afrika te vergroten. Haar organisatie heeft het Kwanda project opgezet; een reality-tv serie in Zuid-Afrika. Deze show is gebaseerd op het idee wat er gebeurt als je mensen bij elkaar laat komen om te praten over de  problemen binnen hun eigen gemeenschap. Belangrijk in dit project is dat mensen uit de gemeenschap zelf met mogelijke oplossingen komen en deze ook daadwerkelijk zelf uitvoeren. Ofwel, recht doen aan de complexiteit van de problemen waar mensen tegen aanlopen en tegelijkertijd het grote publiek bereiken met een ingewikkelde belangrijke boodschap in een populair format, namelijk een realityshow op de nationale televisie. Het programma bereikte veel mensen uit de midden- en hogere inkomensklasse. Bijzonder als je bedenkt dat in Zuid-Afrika de verschillende bevolkingsgroepen heel gescheiden leven. De erfenis uit het apartheids-regime is nog heel tastbaar. Er is bewust voor deze vorm gekozen; een documentaire zou een veel beperkte groep bereiken. Het programma heeft kijkcijfers bereikt waar de Wereld Draait Door nog jaloers van zou worden.

2.    NCDO betrekt ook mensen bij de wereld. Zij doet dit via het tijdschrift en website “OneWorld”. Dit platforms stelt NCDO in staat om de "betrokken burger" te bereiken. De vraag is: is dit genoeg? NCDO ziet in dat een aanpak die verder gaat dan het bereiken van individuen alleen, belangrijk is om gedragsverandering te bereiken. Het magazine SAMSAM is een meer structurele aanpak om mondiaal burgerschap te bevorderen. Samsam is een tijdschrift met bijbehorende lesmethode die 420.000 leerlingen van basisscholen bereikt. Daarnaast brengt NCDO via onderzoeksrapporten de stand van zaken over hoe Nederlanders zich verhouden tot internationale vraagstukken in kaart en probeert via de media een groot publiek te bereiken. Ook worden er evenementen georganiseerd om aandacht te vragen voor mondiale vraagstukken zoals voedselzekerheid en voedselverspilling door middel van ‘Damn Food Waste’.

3.    Huib Huyse illustreert zijn visie op mondiaal burgerschap aan de hand van onderwijsonderzoek van het Development Education Research Centre (DERC) uit het Verenigd Koninkrijk. Het voorbeeld laat zien dat we niet alleen de leerlingen (individuen) moeten bereiken, maar ook de schoolleiding, ouders en ga zo maar door. Hij stelt dat vele inspanningen tot het bevorderen van mondiaal burgerschap in het verleden gericht waren op het individu, terwijl we in zijn ogen moeten proberen om structuren te veranderen.  

Dus wat kunnen we leren van deze interventies?
Van Lebo leren we hoe de massa te bereiken en het potentieel van een bottom-up aanpak. Huib wijst ons op een belangrijk punt dat structurele verandering van vitaal belang is om blijvende/duurzame verandering te bereiken. Het probleem met structurele verandering is echter: hoe het te bereiken? Het is nog complexer dan het bereiken van individuen. Edith van Ewijk en Huib Huyse zijn het eens over de noodzaak om een gelaagde boodschap te verspreiden. In verband met de groeiende agenda van mondiaal burgerschap, moeten we nadenken over de manier waarop we boodschappen brengen, en gebruik maken van meer diverse strategieën.

Geef iedereen een camera!
Wanneer het publiek in de zaal Lebo Ramafoko vraagt of echte verandering wordt bereikt door haar interventie stelt ze; 'Geef iedereen die iets wil bereiken een camera, en je zal zien dat plots een wethouder zich zal inzetten voor de gemeenschap, ze willen in goed daglicht komen en op die manier kun je echt dingen bereiken'.

Te resultaatgericht en te vaak eenrichtingsverkeer
Programma’s die mondiaal burgerschap bevorderen zijn vaak nog rigide en gericht op eenrichtingsverkeer. Lebo Ramafoko stelt ; ‘Een probleem dat ik ervaar is dat financiering vaak rigide resultaten vereist, terwijl de problemen complex zijn, en onze obsessie met resultaat, (…) interfereert met echte ontwikkeling. Het proces is belangrijker dan de uitkomst '. Hier komen we terug op het belang van structuur. Huib Huyse voegt toe: inderdaad, terwijl er een groeiend besef is dat betrokkenheid met de wereld  meer inhoudt dan ‘de klassieke steun voor ontwikkelingslanden’, is de financiering en andere structuren nog steeds gericht op het klassieke donatiesysteem. Edith van Ewijk is het daar mee eens, en voegt toe dat het feit dat we blijven steken in oude structuren van het donatiesysteem er toe leidt dat we ook in een frame van denken blijven hangen waar we alleen bezig zijn met het overdragen van kennis, geld of andere manieren van ondersteuning. Het systeem biedt geen kansen voor wederzijds leren. De sessie laat zien dat op het gebied van mondiaal burgerschap er veel wederzijds geleerd kan worden en juist ook tussen hoge-, midden en lagere inkomenslanden.

Ik wil dat OneWorld blijft bestaan

AbonneerDoneer

Lees je bewust met OneWorld en draag bij aan een rechtvaardige wereld.

Dat kan al vanaf 6 euro per maand

Ontvang onze beste verhalen in je mailbox

Volg ons