Achtergrond

GM-teelt in Nederland: Geen probleem voor de buren

Dit artikel krijg je cadeau van OneWorld. Word abonnee

Boeren in Europa mogen bepaalde genetisch gemodificeerde gewassen op commerciële schaal verbouwen. Hoewel er in Nederland geen commerciële teelt is, zijn er al wel proefvelden met genetische gemodificeerde gewassen geweest. Claar de Brauw, onderzoeker bij het Athena Instituut aan de Vrije Universiteit Amsterdam, promoveert vandaag onder andere op onderzoek naar wat de buren van de boeren vinden van deze proefvelden.

Genetische modificatie (GM) is in Europa een onderwerp van stevige maatschappelijke discussies. De producenten van genetisch gemodificeerde gewassen zoals Monsanto en Bayer staan lijnrecht tegenover NGO’s zoals Greenpeace. De bedrijven benadrukken de voordelen voor productie en de natuur en dragen GM aan als een oplossing voor de wereldvoedselvoorziening. NGO’s daarentegen wijzen op de onbekendheid van lange termijn effecten voor gezondheid en ecosystemen en waarschuwen voor de macht van grote bedrijven.  Maar wat de burgers die wonen in de gebieden waar die teelt zou kunnen voorkomen – ‘de buren van de boeren’ – nu eigenlijk van genetisch gemodificeerde gewassen vinden is nauwelijks bekend.

Proefvelden in Nederland
In Nederland waren er in 2006 en 2007 zes proefvelden met genetisch gemodificeerde gewassen. Onderzoekers van het Athena Instituut van de Vrije Universiteit Amsterdam hebben in 2007 en 2008 burgers uit vier landelijke gemeenten van Nederland gesproken over de proefvelden bij hen in de buurt. Per gemeente werd twee keer gedurende drie uur met twee groepen burgers gesproken, om te achterhalen hoe deze burgers dachten over de teelt van GM-gewassen. De gemeenten werden zo gekozen dat zij een breed beeld gaven van landelijke gemeenten in Nederland (klein – groot, noord – zuid, jonge bevolking – oude bevolking, verschillende typen agrariërs etc.). Burgers van de gemeenten werden met een open uitnodiging – dus niet specifiek gericht op GM – uitgenodigd voor het onderzoek.

GM niet belangrijk
In de gemeenten bestond nauwelijks interesse voor het onderwerp: burgers noemden het niet uit zichzelf en plaatsten het onderwerp laag op de lijst van discussie-onderwerpen die de onderzoekers hen aanreikten. Slechts in één van de vier gemeenten kwam GM-teelt spontaan op als onderwerp van discussie binnen de gemeente.

Uit de discussies die burgers vervolgens hielden over GM-teelt bleek dat de deelnemers redelijk verdeeld waren over de techniek: sommigen waren voor, anderen waren tegen. Opvallend was dat de deelnemers die bezwaar hadden tegen de techniek, met name bezwaren bleken te hebben tegen GM-voeding en het eten daarvan. Slechts indirect waren deze burgers tegen de teelt van GM-gewassen: wie geen GM-voeding wil eten, is ook tegen de aanbouw van GM-gewassen. De gebruikte argumenten kwamen in grote mate overeen met de argumenten die we kennen uit de (inter)nationale discussie: Zijn de risico’s voor natuur en gezondheid voldoende bekend? Hebben we deze techniek wel echt nodig? Krijgen bedrijven niet teveel macht?

Het belang van ‘ons kent ons’
Wel vonden de onderzoekers aanwijzingen dat sociale cohesie een rol zou kunnen spelen in de manier waarop bezwaren tegen GM leiden tot actief verzet. Verschillende burgers gaven aan dat zij, omdat zij de boer die GM-teelt zou toepassen kenden, niet tot protestacties over zouden gaan.

Boer Piet vertrouw ik wel met GM-teelt

Niet alleen omdat de boer een deel van de gemeenschap is en je elkaar dus overal tegenkomt, maar ook omdat burgers aangaven vertrouwen te hebben in de boeren die zij kenden. De strekking van de gedachten was dan vaak: als boer ‘Piet’ GM-gewassen gaat telen, dan heb ik er wel vertrouwen in dat hij dat netjes doet en dat het goed komt.

Geen protest te verwachten tegen GM door de buren
Al met al gaf het onderzoek geen aanwijzing dat burgers die in de buurt van testvelden wonen zich zorgen maken over de teelt van GM-gewassen in hun omgeving. Er is dan ook geen aanleiding te denken dat burgers van landelijke gemeenten tegen lokale GM-teelt in protest zouden komen. Sterker nog: verschillende burgers gaven aan dat zij de teelt liever in de eigen gemeente zouden zien, dan in een naburige gemeente, omdat zij er dan nog enige controle over zouden kunnen uitoefenen.

In de gemeente waarin burgers zelf met het onderwerp kwamen, bestond wel lokaal verzet tegen de testvelden. Ook daar speelde sociale cohesie een rol, namelijk dat burgers niet vonden dat zij de hen bekende boer schade konden aandoen. Burgers gaven bijvoorbeeld aan wel informatie te willen uitdelen, een protestloop te organiseren en mee te willen werken aan een raadsvoorstel om ‘gentechvrije gemeente’ te worden. Maar ze waren niet bereid tot ingrijpendere acties, zoals het verbranden van velden of het inzaaien van wild zaad. Het raadsvoorstel in deze gemeente om ‘gentechtvrije gemeente’ is overigens met grote meerderheid verworpen. Er waren geen verdere verzetsacties.

Maar geen commerciele GM-gewassen in Nederland                                   Ondanks dit gebrek aan weerstand tegen GM, blijkt uit het register van de overheid waarop GGO teelt wordt aangegeven, dat de afgelopen jaren in Nederland geen GM-teelt heeft plaatsgevonden . Het zou interessant zijn te weten waarom boeren in Nederland niet kiezen voor de teelt van GM. Maken zij zich toch zorgen over eventueel protest? Of is er iets anders aan de hand? Zijn de toegestane soorten wellicht niet interessant voor boeren in Nederland? Vragen voor een volgend onderzoek.

Claar de Brauw promoveert vandaag op haar proefschrift "The structure of citizen opposition. Empirical explorations of societal discourses in the field of agricultural biotechnology, animal governance and land-use policies"

Foto van Pixabay

Ik wil dat OneWorld blijft bestaan

AbonneerDoneer

Lees je bewust met OneWorld en draag bij aan een rechtvaardige wereld.

Dat kan al vanaf 6 euro per maand

Ontvang onze beste verhalen in je mailbox

Volg ons