Stoken en koken op afval

We moeten afkicken van het Groningse gas, ook in huis. Nederland wil overstappen op een duurzaam alternatief. Kunnen we koken en ons huis verwarmen met ons eigen afval als we er biogas van maken?

 

Dit artikel krijg je cadeau van OneWorld. Word abonnee
In de gezamenlijke woonkamer op de begane grond van een flat in Amersfoort is een biovergister geïnstalleerd. Oud brood van zes flats op de Havikshorst wordt hier verzameld en samen met flink wat water – drie liter per brood- in de vergister gegooid. Bacteriën eten hieruit de suikers, vetten en eiwitten, en zetten dat om in gas. Er is een speciale keuken gebouwd, want het gas heeft een andere samenstelling dan het Gronings gas waar de huishoudens in Nederland op koken, en is daardoor niet geschikt voor een normaal fornuis.

Buurtbewoonsters, overwegend Marokkaanse en Syrische vrouwen, koken hier met hun kookclub elke woensdag een gezamenlijke lunch. Rond twaalven lopen vrouwen binnen met dozen ingrediënten, aan gevulde schalen zie je dat sommige er al uren voorwerk op hebben zitten. Vandaag maken ze Turkse pizza en nasiballen, vorige week was het een Italiaanse maaltijd. Elke week doet iemand een suggestie. Lachend en pratend – Arabisch en Nederlands door elkaar – zijn ze aan het koken.

Koken op biogas. Vergister op de achtergrond

Charmant project

Deze gezamenlijke ruimte dient twee doelen: het is een sociaal project, voor verbetering van het contact tussen buurtbewoners. En, vertelt initiatiefneemster Iman Abozaid: “Er werd veel brood op straat gegooid voor de vogels, want voedsel weggooien mag niet binnen de islam. Dat trok ratten aan.” Brood gebruiken om energie op te wekken mag wel. Daarmee zijn de problemen met ongedierte opgelost.

Er werd veel oud brood op straat gegooid voor de vogels, dat trok ratten aan. Nu wordt hiermee energie opgewekt

Vanuit de keuken is de biovergister te zien achter een glazen wand. Het buizensysteem brengt het gas naar een grote tank en het gasfornuis. Hierop wordt nu thee gezet en nasiballen gefrituurd. Tegen de tijd dat de lunch op tafel komt, is de groep aanzienlijk gegroeid. Ook de buurtbeheerders prikken een vorkje mee. De tank is na deze middag leeg. De vergister draait nog lang niet op volle toeren: voor een volle tank zijn zo’n 7 broden nodig, en daar kan je een middag op koken. De rest van het oude brood gaat – nu nog- naar de dieren op de kinderboerderij.

Het is een charmant project, waarvan er in Nederland nog zo’n tien lopen, bij Enki. heeft zo nog tien kleine projecten lopen.  Maar als alternatief voor Gronings gas heeft het nog weinig voeten in de aarde: het biogas dat wordt verkregen uit oud brood is extra. De verwarming en de fornuizen van de woningen in de flats werken gewoon op aardgas. Is het ook op grotere schaal toepasbaar?

Koken op biogas

Schillenboer

Orgaworld in Amsterdam is een bedrijf dat organisch afval omzet in biogas. Hans Jansen, die de inkoop van de afvalstromen bij Orgaworld regelt, legt uit: “Vroeger werd  het organische afval via ‘de schillenboer’  deels ingezet als veevoer. Sinds grote uitbraken van de BSE-crisis (gekkekoeienziekte) in de jaren negentig, als gevolg van dat de dieren eigen dierlijk eiwit aten en daarmee een deels kannibalistisch dieet hadden, is dit sinds 1999 verboden. Daarom is Orgaworld is in de begin jaren van deze eeuw opgericht  om organisch afval op een andere manier te verwerken.” In 2010 is deze installatie in gebruik genomen. Daarnaast heeft Orgaworld in Lelystad nog een vergister, en composteerinstallaties in Drachten en Lelystad.

Via buizen rechtstreeks afkomstig van de buren, inzamelaar van gebruikte frituurvetten en organische reststoffen, Rotie, wordt uitgepakt, gemengd en gemalen organisch afval de installatie ingepompt. Het is al bijna niet meer te herkennen waar het afval uit bestaat.

Het is voornamelijk afkomstig uit supermarkten en restaurants: voedsel dat door het verstrijken van de houdbaarheidsdatum niet meer verkoopbaar is aan consumenten en restanten uit de horeca. Ook kunnen het terugroepingen zijn of reststromen met schade.

Orgaworld

Bacteriënkolonies

In de drie enorme vergisters leven bacteriënkolonies die het afval tijdens een vergistingsproces van 28 dagen omzetten in biogas. Het biogas kan niet direct als gas naar de huishoudens, omdat onze fornuizen ingesteld zijn op Gronings gas. 1. Het geproduceerde biogas wordt door 3 grote motoren omgezet in elektriciteit: groene stroom. Goed voor 10.000 Nederlandse huishoudens.

Naast groene stroom komen er nog meer nuttige producten uit het vergistingsproces. De restwarmte van de motoren bij Orgaworld voorziet via het warmtenet nog zo’n 2200 Amsterdamse huishoudens van warmte. 2 En het niet-vergistbare goedje dat overblijft aan het einde van het proces, wordt met restwarmte gedroogd tot korrels die de landbouw als geconcentreerde meststof kan gebruiken.

Als idealist kun je tegenwerpen dat de afvalstromen waarvan Orgaworld gebruik maakt, overschotten zijn die we moeten voorkomen. Maar zolang ze er zijn, kunnen we er maar beter iets goeds mee doen. En, zelfs als je niet verspilt zal er afval zijn, niet alles wordt opgegeten. Je kunt bijvoorbeeld denken aan sinaasappelschillen of koffiedrab.

Klimaatwinst?

Is biogas dan echt een duurzaam alternatief voor aardgas? Dat hangt van veel factoren af. In principe is de verbranding van biogas beter dan die van fossiele brandstoffen. De Co2 die vrijkomt is namelijk ‘kortcyclisch’ en dus recent opgenomen door planten tijdens het groeien. Door fossiele brandstoffen te verbranden daarentegen, komt er Co2 vrij dat al miljoenen jaren veilig opgeslagen lag en nu wordt toegevoegd aan de hoeveelheid Co2 in de lucht.

Biogas uit afvalstromen levert grote klimaatwinst op

Maar, er kunnen ook gewassen worden verbouwd speciaal om biogas te maken, wat dan wel kortcyclisch is, maar waarvoor zeer veel land en water nodig is. Je kunt je dan afvragen of dat een wenselijk alternatief is voor aardgas. CE Delft stelt dat biogas uit afvalstromen daarentegen grote klimaatwinst oplevert.

Ook kan GFT-afval worden omgezet in biogas, al is het efficiënter om dit rechtstreeks terug te geven aan het land of aan het vee. Dit gebeurt op andere locaties van Orgaworld, waar GFT wordt gecomposteerd tot landbouwcompost. Het is zaak om verschillende stromen goed te scheiden. Jansen vertelt dat niet al het materiaal evenveel gas oplevert. “Als er veel suikers, eiwitten en vet inzitten, is de gasopbrengst groot, zoals de groente en fruit fractie van GFT.”

De klimaatwinst neemt volgens CE Delft wel iets af als de extra stap wordt gezet om stroom te maken van het biogas, zoals het geval is bij Orgaworld. Maar, zij produceren dan wel echte groene stroom. En groene stroom speelt een cruciale rol in de energietransitie. Het gebruik van elektrisch vervoer neemt toe, en ook voor nieuwe vormen van het verwarmen van woningen, zoals een warmtepomp, is elektriciteit nodig. Samen met een warmtepomp kan elektriciteit uit biogas dus een alternatief zijn voor de cv-ketel.

Orgaworld

Hamvraag

De hamvraag blijft hoe veel geschikt organisch materiaal er in Nederland is, en hoe veel biogas we daar uiteindelijk van kunnen maken, en of dat dan de meest wenselijke toepassing is. Die vragen zijn niet zo makkelijk te beantwoorden. Veel onderzoeken naar het maken van biogas gaan slechts in op lokale projecten en bekijken het niet landelijk. Bovendien zet de overheid juist volop in tegen voedselverspilling, waardoor het aanbod van geschikt afval ook verandert. Maar, er is zeker potentie. Jansen: “Samen met andere alternatieven voor aardgas zal het zeker een plaats hebben binnen de energietransitie.”

De cv is passé

In de war van alle termen?
Biomassa is organisch materiaal. Dat kunnen etensresten zijn, zoals brood, maar ook mest of hout. Die biomassa kun je vergisten, dan krijg je biogas om je huis mee te verwarmen of om op te koken. Je kunt biomassa ook verbranden in een energiecentrale om er elektriciteit mee op te wekken. Ook kun je biomassa verwerken tot biobrandstof voor in de tank van je auto: biogas, biobenzine en biodiesel. Bio-energie is de verzamelnaam voor alle energieproducten die zijn gemaakt van biomassa.
  1. Het biogas is ‘laagcalorisch’ (ongeveer 60 procent methaan), terwijl Gronings gas ‘hoogcalorisch’ (ongeveer 80 procent methaan) is. Om biogas te leveren aan het aardgasnet dient de kwaliteit gelijk te zijn aan het gas op het net ↩︎
  2. Bij een warmtenet worden huizen verwarmd met restwarmte (in de vorm van warm water) van de omliggende industrie en afvalverwerking (vaak verbrandingsovens). De bronnen zijn niet altijd duurzaam, maar het scheelt veel CO2 ten opzichte van aardgas, bij de gebruiker. In heel Amsterdam zijn er zo’n 84.000 woningen en gebouwen aangesloten op dit netwerk, dat nog jaarlijks wordt uitgebreid.  ↩︎

Ik wil dat OneWorld blijft bestaan

AbonneerDoneer

Verder lezen?

Rechtvaardige journalistiek verdient een rechtvaardige prijs.
Maak jij OneWorld mogelijk?

Word abonnee

  • Digitaal + magazine  —   8,00 / maand
  • Alleen digitaal  —   6,00 / maand
Heb je een waardebon? Klik hier om je code in te vullen

Factuurgegevens

Je bestelling

Product
Aantal
Totaal
Subtotaal in winkelwagen  0,00
Besteltotaal  0,00
  •  0,00 iDit is het bedrag dat automatisch van je rekening wordt afgeschreven.

Lees je bewust met OneWorld en draag bij aan een rechtvaardige wereld.

Dat kan al vanaf 6 euro per maand

Ontvang onze beste verhalen in je mailbox

Volg ons