Twee klimaatbeschermers van Wij Stoppen Steenkool in hun lock-on onder de kolen transportband Beeld: Pay Numrich via Wij Stoppen Steenkool
Achtergrond

Hoe Lies (21) een kolencentrale stillegde

Actiegroepen gebruiken lock-ons als vreedzaam protest. Lies ketende zich samen met anderen van Wij Stoppen Steenkool vast aan een kolentransportband. Wat zijn lock-ons en welke doelen dienen ze?

Dit artikel krijg je cadeau van OneWorld. Word abonnee
Van de Women’s Marches tot aan de bezetting van het Maagdenhuis: vreedzaam protesteren lijkt terug van weggeweest. De tegencultuur van de jaren 60 produceerde legendarische vreedzame protestmethodes zoals Yoko Ono en John Lennons bed-in. En bijvoorbeeld sit-ins, teach-ins en die-ins. Naast het politieke activisme zelf maken ook de methodes een comeback. Tijd dus, voor een kijkje in de wereld van vreedzaam activisme.

Kwetsbare lichamen als sabotagemiddel

Wetenschappelijk onderzoek en rechterlijke uitspraken geven activisten de moed om te strijden voor hun idealen op ludieke en vreedzame wijze. Bij een ‘lock-on’ gebruiken mensen hun lichaam op een passieve en kwetsbare manier om hun woorden kracht bij te zetten.

Zowel het proces van jezelf ergens aan vastmaken, als de middelen die activisten gebruiken om zichzelf ergens aan vast te maken vallen onder de term lock-on. Een lock-on kan zoiets simpels zijn als een fietsslot of een tube superlijm, maar vaak worden er ingewikkeldere constructies gemaakt van bijvoorbeeld staal, kippengaas en teer.

De ene actiegroep gebruikt lock-on technieken als sabotagemiddel, terwijl een andere het meer om de symboliek doet. Afhankelijk van de actieplek kan een lock-on ook een strategische blokkade vormen. Er is geen goed of fout. Al met al is het dus een erg breed begrip, bevestigt lock-on expert René* (34).

Een gewoon fietsslot is niet altijd genoeg, dat kan een agent met een betonschaar zo doorknippen

René was voor het eerst betrokken bij een lock-on in 2006: de Schinveld bosbezetting in Limburg. Voor de NAVO-vliegbasis net over de grens in Duitsland moest twintig hectare bos het destijds ontgelden. Actienetwerk Groenfront! sloeg de handen ineen met een lokale actiegroep en bezette wekenlang het beoogde bosgebied. Met hun armen door ijzeren buizen zaten mensen vast in boomtoppen. Anderen zochten het lager op; in tunnelstelsels onder de grond. De verschillen in locatie waren bedoeld om het de politie extra lastig te maken de activisten weg te krijgen. De actie is geslaagd, of in ieder geval deels – afhankelijk van wie je het vraagt zegt René. “Het bezetten van het bos en de media-aandacht heeft er uiteindelijk voor gezorgd dat er zes hectare gekapt is, in plaats van twintig.”

Wat het doel ook is, het ontwerpen van lock-ons blijft een eindeloos proces dat na iedere actie verbeterd en veranderd wordt om zo het vorige ontwerp te overtreffen en de politie een stap voor te blijven. Zo leerde René in 2006 bij een actiekamp in Engeland hoe hij met een slijptol overweg moest om lock-ons te maken: “een gewoon fietsslot is niet altijd genoeg, dat kan een agent met een betonschaar zo doorknippen”.

Afhankelijk van de omgeving en de actie kan er nagedacht worden over het ontwerp van een lock-on. “Zo heb je bijvoorbeeld in een leegstaand, gekraakt huis zelden plekken waar je een ijzeren pijp ergens achter vast kan maken. Op industriële gebieden gaat dat veel makkelijker, zoals bijvoorbeeld in Rotterdam.”

Acht uur in een metalen buis

René doelt op de actie van Wij Stoppen Steenkool in de Haven van Rotterdam. Eind april bezette een groep van 35 mensen daar de Engie kolencentrale, omdat deze industrie een van de meest CO2-uitstotende van de wereld is. René verzorgde met een paar anderen de lock-ons voor deze actie. Ook de 21-jarige klimaatbeschermer Lies nam deel aan de actie.

Lies’ lock-on bestond uit een metalen buis waar twee mensen met hun arm in gaan. De buis hangt net als een fietsslot om een vaststaand object; de kolentransportband in dit geval. Vervolgens klikt ze zich met een karabijn vast aan een stang die in de buis gelast is. Als ze wil kan ze zichzelf makkelijk losmaken, de politie daarentegen kan de lock-on gebruikers alleen wegkrijgen door de buis met een slijptol open te maken. Hoe ingenieuzer het ontwerp, hoe lastiger het voor de politie wordt.

Een karabijn vastgemaakt aan de pols van een persoon. De karabijn kan aan de binnenkant van een metalen buis alleen door de activist zelf losgemaakt worden. Beeld: Yalou van der Heijden
Om de kolencentrale helemaal stil te leggen, moesten de activisten de kolentransportband minstens acht uur lang bezetten. In die tijd zou de kolenvoorraad verbrand zijn en door de blokkade zou er geen nieuwe toevoer mogelijk zijn. ”Wanneer de politie je gewoon van het terrein kan tillen duurt het veel minder lang”, aldus Lies. “Nu moest er een speciaal politieteam komen die getraind is in dit soort acties. Dat duurt dus allemaal veel langer.” De laatste klimaatbeschermer werd na acht uur van het terrein verwijderd.

We geven onszelf bloot en tegelijkertijd onderwerpen we ons aan de politie

“Het is interessant dat, puur omdat wij levende wezens en niet levenloze objecten zijn die de boel blokkeren, de politie in zekere zin onze kwetsbaarheid moet respecteren”, vertelt Lies over haar eerste lock-on ervaring. “In een lock-on geven we onszelf bloot en onderwerpen we ons aan de politie. Dat gaat wel eens fout.” Ze vertelt hoe een van de klimaatbeschermers gewond raakte door de vonken van de slijptol. “Ze hadden niet genoeg veiligheidsdekens”, aldus Lies. Ondanks de bijkomende gevaren zegt Lies dat ze haar arm zo weer door een metalen buis zou steken om een kolencentrale te blokkeren.

Aandacht trekken met burgerlijke ongehoorzaamheid

Met de actie van Wij Stoppen Steenkool was het doel duidelijk; zo lang mogelijk de kolencentrale blokkeren. Maar bij andere acties waar lock-on methodes worden gebruikt kan het een minder direct doel dienen.

Zo richt de actiegroep Extinction Rebellion (XR) zich, met het gebruiken van lock-ons in het bijzonder, op de media en het informeren van passanten. Afgelopen voorjaar blokkeerden klimaatactivisten verschillende belangrijke locaties in Londen om de aandacht van politici te trekken.

Jongeren van Extinction Rebellion Youth London hebben zich met fietssloten vastgeketend aan het overheidsgebouwBeeld: Garath Morris via XR
Acht jongeren ketenden zich drie uur lang vast aan een hek van het parlementsgebouw terwijl ze een spandoek vasthielden met de tekst ‘Our futures are chained to your actions’. In hun persverklaring leggen ze uit: ‘we hopen dat politici ons zullen horen binnen die drie uur, en ervoor kiezen om doelmatig en direct te handelen’.

XR eist dat de regering nú handelt voor klimaat- en ecologische rechtvaardigheid. Van jeugdgroepen tot ouderen, allemaal brengen ze deze boodschap over aan het publiek en de politiek. Ook de 83-jarige activist Phil Kingston. Vastgelijmd aan het dak van een tram vertelt hij de verslaggever van The Guardian: ‘Zoals alle ouders en grootouders, wil ik ook een toekomst.’ Hij maakt zich zorgen over de gevolgen van klimaatverandering voor de armste mensen, die het meest getroffen worden.

De Schotse tak van XR ging nog een symbolische stap verder. Ze ondernamen dezelfde actie maar stuurden begin juni ook de sleutel van hun kettingen per post naar enkele politieke leiders. Die politieke leiders hadden toen letterlijk en figuurlijk de sleutel in handen van de toekomst van de activisten.

Mensen van Extinction Rebellion blokkeren het openbaar vervoer in Londen. Met links de 83-jarige Phil Kingston, vastgelijmd aan het dak van de metro. Beeld: Alanna via XR
Met deze acties van burgerlijke ongehoorzaamheid wil XR de overheid oproepen om de waarheid in te zien en te vertellen over de noodtoestand rondom klimaatverandering.

Kwetsbare strijders

Voor geweldloos activisme zijn lock-ons bij uitstek geschikt. Of het nou is om zo lang mogelijk vervuilende industrieën of mensenrechtenschendingen te blokkeren, of om toeschouwers aan het denken te zetten en aan te sporen tot beleidsverandering.

Activisten gooien hun lichaam in de strijd en hoewel het voornaamste doel van die strijd per actie kan verschillen, alle lock-on acties gaan over kwetsbaarheid. Maar naast hun kwetsbaarheid voelen de strijders zich ook standvastig in hun strijd voor een eerlijke, rechtvaardige en duurzame wereld.

* Wegens privacyredenen zijn de achternamen niet vermeld. De volledige namen zijn bij de redactie bekend. 

'De natuur vernietigen moet strafbaar worden'

'Klimaatbeweging ziet activisten van kleur niet staan'

Ik wil dat OneWorld blijft bestaan

AbonneerDoneer

Verder lezen?

Rechtvaardige journalistiek verdient een rechtvaardige prijs.
Maak jij OneWorld mogelijk?

Word abonnee

  • Digitaal + magazine  —   8,00 / maand
  • Alleen digitaal  —   6,00 / maand
Heb je een waardebon? Klik hier om je code in te vullen

Factuurgegevens

Je bestelling

Product
Aantal
Totaal
Subtotaal in winkelwagen  0,00
Besteltotaal  0,00
  •  0,00 iDit is het bedrag dat automatisch van je rekening wordt afgeschreven.

Lees je bewust met OneWorld en draag bij aan een rechtvaardige wereld.

Dat kan al vanaf 6 euro per maand

Ontvang onze beste verhalen in je mailbox

Volg ons