Ons land is een van de rijkste en veiligste landen ter wereld, maar nu schiet de politiek in een verlammende kramp over de paar duizend vluchtelingen die hier aankloppen. Zestig miljoen mensen zijn wereldwijd op de vlucht wegens armoede, honger en conflict. Een deel van hen probeert in het veilige, welvarende Europa te komen. Naar verwachting zullen er de komende jaren nog veel meer mensen dakloos en op drift raken. Dan is geen krampachtigheid geboden, dan moeten we investeren in veerkracht. In Nederland en in ontwikkelingslanden.
Met de verkiezingen voor de deur, kunnen politieke partijen richting geven aan dat proces. Dat we daarbij niet op de PVV hoeven te rekenen, wisten we al. Maar ook de VVD, de grootste regeringspartij én momenteel de grootste partij in de peilingen, geeft een extreem slecht voorbeeld. De VVD zaagt aan de pijlers van de rechtsstaat in Nederland. Zij distantieert zich van VN-verdragen over vluchtelingen en wil zelfs internationale afspraken over mensenrechten links laten liggen. Politieke partijen die écht het goede voorhebben met de samenleving staan pal voor de rechtsstaat als fundament voor een rechtvaardig en veilig land. De VVD stelt in haar partijprogramma: “We zien dat het einde van de draagkracht van de samenleving in zicht is”. Maar in plaats van een oplossing te zoeken, creëert zij een vreemdeling- en vluchtelingvijandig beeld. Groepen tegen elkaar opzetten ondermijnt deze draagkracht juist. Zet alles op alles om te verbinden in de samenleving. Dat is investeren in veerkracht, waardoor wij – als Nederlanders – meer aankunnen dan we denken.
Wij moeten daarbij ook verder kijken dan onze landsgrenzen. Ook hier weer een uiterst dubieuze opstelling van de VVD. Verwijzend naar de vele migranten die verdrinken in de Middellandse Zee, wil zij “zorgen voor voldoende veilige en goede opvang in de regio zelf”. Maar tot nu toe valt de VVD alleen op door tegen moties te stemmen voor extra middelen en goede opvang in de regio. Zoveel migranten op drift, zoveel angst en nood, maken ontwikkelingssamenwerking urgenter dan ooit. Niets doen was nooit een optie en nog steeds niet. Niets doen betekent toenemende sociale, economische en politieke instabiliteit. Niets doen betekent ook dat we mensen aan hun lot overlaten. Maar alsof de duvel ermee speelt: nu de urgentie toeneemt, zien we dat sommige partijen, ook hier weer de VVD voorop, ontwikkelingssamenwerking willen afbreken. Terwijl Nederland de Duurzame Ontwikkelingsdoelen en de Klimaatakkoorden van Parijs heeft getekend, wil een opportunistisch deel van de politiek daar onderuit komen. Alsof Nederland geen onlosmakelijk onderdeel is van de wereldeconomie en de planeet aarde. Alsof Nederland een voorbeeld moet nemen aan Trump, die de VS autarkisch leidt: alsof het een ouderwets, op eigenbelang gericht bedrijf is.
Het onlangs door oud-politicus Jan Terlouw geïnitieerde en door de jongerenafdelingen van tien politieke partijen ondertekende manifest geeft hoop. Van links tot rechts hebben zij vijf simpele doelen opgesteld voor een duurzame wereld. Ook hoopgevend is de hernieuwde steun voor ontwikkelingssamenwerking in de verkiezingsprogramma’s van een flink aantal partijen Zij willen extreme ongelijkheid en klimaatverandering aanpakken, en erkennen dat die een van de oorzaken zijn van armoede, schaarste en geweld. Zij komen op voor de armsten. Zij kiezen voor een robuust beleid en budget voor ontwikkelingssamenwerking als investering in het potentieel van ontwikkelingslanden. Met aandacht ook voor maatschappelijke organisaties, die onmisbaar zijn voor duurzame ontwikkeling en maatschappijopbouw. Daarmee investeer je in de veerkracht van ontwikkelingslanden.
Een positieve ontwikkeling is ook dat we groeiend politiek draagvlak zien om Nederlands beleid dat indruist tegen duurzaamheid, veiligheid en armoedebestrijding, bij te stellen. Bekende voorbeelden zijn kritiek – ook door enkele multinationals geuit – op door Nederland gefaciliteerde belastingontwijking, en op oneigenlijke handelsmaatregelen. Als we met de ene hand wat geven en met de andere hand veel meer nemen, verergeren we dit situatie in ontwikkelingslanden, hetgeen ook Nederland zelf weer treft.
Ooit was Nederland absolute koploper in ontwikkelingssamenwerking. Dat verschafte Nederland mondiale sympathie en veel erkenning als voorloper. Wat we deden was inherent goed: steun voor mensen die niet het geluk hadden geboren te worden in een van de rijkste en veiligste landen ter wereld. Zo droegen we bij aan vrede en veiligheid. Bovendien wist Nederland zijn oprechte solidariteit vaak te verzilveren met economische kansen en politieke ingangen.
Nederland heeft in het verleden een enorme vooruitgang mogelijk gemaakt in armoedebestrijding. Ons land is onderdeel van een grote wereld. We staan voor de keuze: ons afzonderen en ons wentelen in krampachtigheid en polarisatie, of samenwerken. Mijn keuze moge duidelijk zijn, want ontwikkelingssamenwerking werkt, voor iedereen!
