Hoe kunnen Nederlandse zakenmannen opstartende ondernemers in ontwikkelingslanden helpen? Deze vraag prikkelde Ruud van den Boogaart, van het grafisch ontwerpbureau Maan.nl. Hij ging als bedrijvenambassadeur van Oxfam Novib naar Oeganda om het antwoord te achterhalen. “Ik geloof in microfinanciering, maar ik was vooraf wel sceptisch.”
Bedrijvenambassadeurs
Oxfam Novib ontwikkelt met 600 Nederlandse bedrijvenambassadeurs een netwerk voor het midden- en klein bedrijf. Deze ambassadeurs geven financiële steun aan microfinanciering en delen kennis met beginnende ondernemers in ontwikkelingslanden, zodat deze ondernemers de kans krijgen om hun eigen bedrijf op te zetten. Lees hier meer.
Ruud ging met drie andere bedrijvenambassadeur van Oxfam Novib zes dagen naar Oeganda. Hij was voor de reis kritisch en dacht: “ Je kunt mensen wel een geit geven om een boerderij te starten, maar als je honger hebt, slacht je de geit en heb je structureel niets bereikt.” Tijdens de reis konden de ambassadeurs zien wat microfinanciering in de praktijk inhoudt en hun kennis delen, doordat zij verschillende projecten bezochten. Ruud hield een blog bij en beschreef hoe zijn mening over microfinanciering langzaam veranderde.
Wat verbaasde je het meest tijdens deze reis?
“Mijn beeld van microfinanciering bleek niet te kloppen. Ik dacht dat mijn donaties voor Oxfam Novib naar partnerorganisaties in Oeganda ging, die op hun beurt het geld, in de vorm van een microkrediet, zouden geven aan ondernemers daar. Op de eerste dag kwam ik erachter dat het geld echter bij de partnerorganisaties blijft. Oegandese ondernemers sparen namelijk als groep en lenen van hun eigen geld. Het geld dat de partnerorganisaties van Oxfam Novib krijgt wordt gebruikt om deze groepen ondernemers langdurig te begeleiden met educatie en empowerment. De Oegandese ondernemers zijn tevreden over deze aanpak. Het land moet van ver komen om economisch sterk te worden, door armoede, oorlog en gebrek aan opleidingen. Beginnende ondernemers kunnen educatie en begeleiding dus goed gebruiken.”
Wat hebben Oegandese ondernemers aan een bezoek van Nederlandse bedrijvenambassadeurs?
“Oegandese ondernemers hebben weinig geld en betalen vaak contant of via mobiele telefoons. Ze hebben geen ervaring met banken en wantrouwen deze enorm. Wij hebben met een groep ondernemers twee lokale banken bezocht. De aanwezigheid van bedrijvenambassadeurs maakte indruk op de filiaalmanager, zodat hij ruim de tijd nam om de ondernemers voor te lichten over bijvoorbeeld leningen. Hierdoor verdween het wantrouwen van de ondernemers en zagen ze de bank ineens als een mogelijke partners in de expansie van hun onderneming. Daarnaast gaven we ondernemers inzicht in het denken in kosten en rendement, bijvoorbeeld de Oegandese onderneemster Babirye (zie foto). Zij maakt thuis tafelkleden en verkoopt deze. Ze droomt over een winkel in de stad en de aanschaf van een breimachine, maar was ervan overtuigd dat ze de huur en de aanschaf niet kon betalen. Wel wist ze dat ze meer zou gaan verkopen in de stad. [[{“fid”:”22596″,”view_mode”:”default”,”type”:”media”,”attributes”:{“height”:362,”width”:586,”style”:”width: 250px; height: 154px; float: right;”,”class”:”media-element file-default”}}]]Wij lieten Babirye daarom de additionele omzet en winst uitrekenen (dit had ze namelijk nog nooit gedaan) en hielpen haar inzien dat ze voldoende financiële ruimte zou hebben om een winkel te huren. En met haar spaargeld kon ze de breimachine op korte termijn aanschaffen en binnen vier maanden terugverdienen. Dit lijken basale zaken, maar Oegandese ondernemers beschouwen dit soort tips als een doorbraak.”
Wat hebben Nederlandse bedrijvenambassadeurs aan een bezoek aan Oegandese ondernemers?
“Oegandese ondernemers zijn in een aantal opzichten verder dan Nederland. Hoe arm de bevolking ook is, iedereen heeft een mobiele telefoon. Het betalingsverkeer verloopt voor een belangrijk deel via deze mobieltjes, zonder dat er een bank aan te pas komt. Oegandezen hebben nauwelijks elektriciteit voor handen, dus hebben ze een inventieve oplossing bedacht: speciale zonnepaneeltjes. Hiermee kunnen mobieltjes wel worden opgeladen. Daarnaast zie je in Nederland de ruileconomie opkomen door de crisis. Mensen verenigen zich in coörperaties of starten bedrijven door crowdfunding. Veel van deze ‘nieuwe’ onderliggende waardes zijn in Oeganda heel normaal, zoals gemeenschapszin en onderlinge solidariteit. Kleine Oegandese coöperaties willen elkaar helpen en sparen met hun geringe inkomen samen geld om iets op te starten. Deze positiviteit en drive om hun toekomst te verbeteren is heel mooi om te zien. Bovendien inspireerde de Oegandese eenvoud me: in Nederland moet je een ellenlang businessplan schrijven als je iets wilt opstarten, in Oeganda pakken ondernemers een flipover en tekenen daarop hun dromen uit. Oegandezen zijn vastberaden om hun doelen te bereiken, wat mij stimuleerde om mijn bedrijfskoers te verscherpen .”
Ga je in de toekomst samenwerken met de Oegandese ondernemers die je hebt ontmoet?
“Tachtig procent van de ondernemers die steun krijgen van de partnerorganisaties kunnen dankzij het programma van de partnerorganisaties een dak boven hun hoofd, eten en de opleidingen van hun kinderen financieren. Twintig procent heeft de potentie om hun onderneming te laten groeien. Dus in een paar situaties tijdens de reis begonnen de ideeën bij mij wel te borrelen. Tijdens de reis ontmoette ik bijvoorbeeld een coöperatie koffieboeren (zie foto) die stellig beweert dat het de beste koffie van de wereld maakt. De boeren leveren de bonen ongebrand aan handelaren. Deze handelaren verdienen daar veel geld aan, evenals leveranciers, supermarkten en koffietentjes. De boeren zelf worden echter nooit rijk van hun productie. Als bedrijvenambassadeur zie je dan gelijk de potentie. [[{“fid”:”22597″,”view_mode”:”default”,”type”:”media”,”attributes”:{“height”:1536,”width”:2048,”style”:”width: 250px; height: 188px; float: right;”,”class”:”media-element file-default”}}]]Maan.nl heeft klanten die gespecialiseerd zijn in biologische fairtrade voedingsproducten en gastronomische specialiteiten. Met dit netwerk zouden we prima een nieuwe lijn aan hoogwaardige koffiebonen op de markt kunnen zetten, al is het voor ons geen core-business. Dus op het moment dat ik deze koffieboeren ontmoette werd ik heel enthousiast, het is echter nog de vraag of je na een aantal weken er concreet werk van gaat maken. Maar het kriebelt nog steeds!”
Denk je dat Oegandese ondernemers door dit soort projecten uit de armoede worden getild?
“Ja, absoluut. Hoewel ik kritisch was in het begin, heb ik echt de resultaten van deze projecten gezien. Sommige Oegandezen zaten onder de armoedegrens en verdienden minder dan 1 euro per dag. [[{“fid”:”22600″,”view_mode”:”default”,”type”:”media”,”attributes”:{“height”:1536,”width”:2048,”style”:”width: 250px; height: 188px; float: right;”,”class”:”media-element file-default”}}]]Nu verdienen ze 3 á 4 euro per dag. Ze sturen hun kinderen naar school en kopen dingen die hun leven veraangenamen, zoals een scooter. Deze verandering is in slechts twee jaar tijd gerealiseerd, dus ik vind dat erg mooi. Het staat daarom voor mij vast dat ik Nederlandse ondernemers wil stimuleren om ook bedrijvenambassadeur van Oxfam Novib te worden.”
Foto’s: Evelien Schotsman, Oxfam Novib
