Wat zette je op het spoor om specifiek naar deze groepen te kijken?
“We weten dat hart- en vaatziekten wereldwijd de voornaamste doodsoorzaken zijn, en uit eerder onderzoek is al gebleken dat mensen in Zuid-Aziatische landen extra kwetsbaar zijn. Daarbij hebben Zuid-Aziaten ook nog eens genetische aanleg voor ziektes als obesitas en diabetes, die ook weer het risico op hart- en vaatziekten verhogen. Onder migranten uit deze landen die in Westerse landen leven is het risico nog hoger dan in hun thuisland, maar in het verleden werden deze vaak in de grote groep ‘Aziaten’ gestopt, daardoor zijn de grote verschillen die binnen die groep bestaan onzichtbaar. Wij hebben onderzocht of bepaalde subgroepen kwetsbaarder zijn dan anderen, in het bijzonder Pakistani’s en Surinamers. Onder Surinamers keken we specifiek naar Javaanse en Zuid-Aziatische Surinamers.”
Etnische diversiteit onder Surinamers
Vanwege de koloniale geschiedenis in Suriname is het onmogelijk ‘de Surinamer’ te definiëren. Uit India en Indonesië zijn in de 19e eeuw veel arbeiders naar Suriname gekomen. De Indiase Surinamer wordt ook wel Hindoestaan genoemd.
In je proefschrift kijk je naar hoe het dieet van migranten verandert. Hoe verhoudt die verandering zich tot hart- en vaatziekten?
“Bij migranten wordt veel in verband gebracht met het lastig te definiëren begrip ‘identiteit’. De keuken van het land van herkomst is daar een belangrijk onderdeel van. Sommige migranten blijven vooral hun traditionele gerechten eten, terwijl anderen assimileren en een ander dieet opnemen. Het traditionele dieet is vaak rijker aan groenten en bevat relatief weinig rood vlees, terwijl migranten wiens dieet sterk is veranderd vaak meer softdrinks en zuivelproducten binnen krijgen. Daarbij worden dan ook nog eens minder groenten gegeten dan andere Nederlanders.”
Traditioneel eten is een luxeproduct.
“Uit interviews die ik met Pakistani’s hield, kwamen hiervoor een aantal redenen naar boven. Sommigen gaven aan dat groenten hier anders smaken dan thuis: dat ze hier veelal waterig zijn. En wat ook veel naar boven kwam is dat groenten relatief duur zijn. Hoewel er, zeker in de grote steden, een ruim aanbod aan etnische etenswinkels is, zijn die juist ook vaak nog veel duurder dan de gewone supermarkt. Traditioneel eten is dus een soort luxeproduct. Dat is ook een interessant contrast met dieetveranderingen in bijvoorbeeld Pakistan zelf. Rijke Pakistani’s eten meer vlees en zuivelproducten, en zijn er vaak trots op als ze in een fast-food restaurant eten. Een gezond dieet, in Nederland dus eigenlijk een ‘rich man’s diet’, is in Pakistan juist het dieet van de gewone mens. Het gezondheidsprobleem is ook echt serieus, het risico op hart- en vaatziekten binnen deze groepen is twee tot drie keer hoger dan gemiddeld.”
Wat voor soort strategieën zijn nodig om dit probleem aan te pakken?
“Op meerdere niveaus is actie nodig. Sowieso hebben we grotere studies nodig om het probleem beter in kaart te kunnen brengen. Daar ligt ook een rol voor de nationale overheid en gemeenten. Als we het probleem nu aanpakken kan dat op lange termijn zorgen voor een flinke kostenreductie in de zorg.”
“Maar ook nu al kan actie ondernomen worden, bijvoorbeeld door het kweken van bewustzijn; dat is essentieel. Er moet verbinding gezocht worden met deze gemeenschappen, dat kan bijvoorbeeld via gemeenschapsleiders of religieuze instellingen als moskeeën, kerken, en tempels. Ook de gemeente en Gemeentelijke Gezondheidsdienst (GGD) moeten betrokken zijn, maar het is vaak moeilijk deze groepen te bereiken. Ik denk dat één van de problemen is dat een instantie als de GGD vaak nog op grote afstand van deze groepen mensen staat. Ze zijn zelf niet divers genoeg om echt de verbinding aan te gaan. Er wordt door deze groepen veel eerder naar iemand als ik geluisterd, omdat ik naast gezondheidsprofessional ook zelf Pakistaans ben. Verder is het van groot belang om vrouwen direct te betrekken. Zeker in de meer traditionele gezinnen zijn het de vrouwen die het eten verzorgen. Als we hen bewust kunnen maken van hoe eten en gezondheid samenhangen kan dat het hele gezin ten goede komen.”
En dus op de voordelen van de traditionele gerechten wijzen, een beetje zoals ‘vleesminderen’ of ‘een dag per week vis’?
“Ja, in samenwerking met voedingsspecialisten en diëtisten kunnen de gezonde delen uit Zuid-Aziatische menu’s gepromoot worden. Daarnaast is het ontzettend lekker eten, moet ik persoonlijk zeggen… Het introduceren van een ‘dag van het Zuid-Aziatische gerecht’, om in samenwerking met bijvoorbeeld gemeenschappen en ambassades bewustzijn te kweken zou helemaal geen gek idee zijn.”
Qaisar Raza rondde onlangs zijn promotieonderzoek aan de Vrije Universiteit af. Hij bereidt momenteel een onderzoek voor naar het verband tussen dieet en hart- en vaatziekten onder gemeenschappen in Pakistan. Daarnaast doceert hij aan Amsterdam University College.
