Achtergrond

‘Hou toch eens op met dat politiek correct wegkijken’

Dit artikel krijg je cadeau van OneWorld. Word abonnee

'Het' kan ook hier gebeuren. Aanslagen in Nederland, zoals eerder in Brussel en Parijs. "Schijtziek", werd collega Lotte van de boodschap. Beangstigend wellicht, maar het is een journalistieke plicht om problemen te benoemen. En vooral niet weg te kijken. 

Half-aangekleed na het douchen, mijn haren nog niet gekamd, zet ik op de ochtend van de aanslagen in Brussel de TV aan. Het is mijn vaste ritueel om de dag mee te beginnen. Rustig aan wakker worden met wat ‘shotjes’ nieuws, maar door de gruwel uit Brussel ben in één klap wakker. Tussen de happen havermoutpap neem ik de eerste brokjes nieuws tot me. Op TV schieten beelden voorbij van de entree van vliegveld Zaventem. Van buiten komt het opvallend onaangetast en vredig op me over. Maagdelijk. De architectonische façade van glas, staal en beton verraadt niet wat er zich binnen het gebouw heeft afgespeeld. Van buiten had het iedere willekeurige vertrekhal kunnen zijn. Vlak voordat ik op mijn fiets spring, stuur ik via Whatsapp vrij achteloos een persoonlijke constatering naar mijn collega’s: “Het beangstigende is, dat het overal kan gebeuren.”

Angstzaaierij!

Mijn opmerking schiet in het verkeerde keelgat van mijn collega Lotte. En dat krijg ik later op de dag te horen bij de koffieautomaat. Dat kun je toch niet zeggen? Door te zeggen dat ‘het’ overal kan gebeuren, beïnvloed je je collega’s! En dan gaat Lotte een stap verder: Je zaait angst, net zoals de media doen! Collega Lotte besluit om haar ergernis van zich af te schrijven: “Ik zou graag journalistiek zien die feiten brengt”, bijt Lotte de media toe. “Schijtziek word ik van die angstzaaierij, kunnen we daar mee stoppen?”

De journalistieke plicht om 'het' te benoemen

Get real. ‘Het’ kan ook hier gebeuren en het is juist de plicht van de journalistiek om daar iets mee te doen. Ook Nederland kan geraakt worden door aanslagen. Het is nog niet gebeurd, maar dat is geen reden om de media de mond te snoeren. Journalistiek is meer dan achteraf de slachtoffers tellen, de daders achterhalen en hun motieven optekenen. Journalistiek is niet alleen verslaglegging en achteraf de feitelijke ellende bij elkaar vegen. Deze nauwe definitie van journalistiek reduceert het vak tot scorebordjournalistiek.

Waarom kan ‘het’ ook hier?

De constatering dat ‘het’ ook hier kan gebeuren is essentieel om de journalistieke vraag te stellen: waarom. Waarom kan ‘het’ ook hier? ‘Het’ drukt ons met de neus op de feiten: sociale uitsluiting in Europa, ook in Nederland. Ahmed wordt minder snel uitgenodigd voor een sollicitatiegesprek dan Erwin. 'Het' wijst ons op problemen met radicalisering binnen de islam. En ‘het’ wijst ons op de moeizame samenwerking tussen Europese inlichtingendiensten. En ‘het’ herinnert ons aan de door Nederland gesteunde, maar desastreus verlopen War on Terror van George W Bush

Wat doet de Nederlandse overheid?

Nederland kan geraakt  worden door aanslagen. Wat doet de Nederlandse overheid? En wat zijn de verschillen tussen Frankrijk, België en Nederland? Door antwoorden op die vragen ontstaat een beeld dat er in Frankrijk en België meer voedingsbodem is voor radicalisering en het plegen van aanslagen. De meeste Europese Jihad-strijders komen immers uit België. En kijk ook eens naar die bestuurlijke bende in België. Nederlandse terrorisme-experts wijzen op resultaten van de persoonlijke aanpak van de Nederlandse wijkagenten: dit voorkomt radicalisering van moslimjongeren. Nederland heeft het goed op orde, zegt de overheid stellig en zelfverzekerd.

Hoe zit dat minister?

Maar ook in Nederland verloopt het bestuurlijk niet vlekkeloos. Minister Ard van der Steur van Veiligheid en Justitie werd in verlegenheid gebracht toen bleek dat één van de Brusselse aanslagplegers, nadat hij uit Turkije was gezet, via Schiphol is doorgereisd. Door zich te verschuilen achter protocollen lijkt Van der Steur meer bezig met de verdediging van zijn politieke toekomst dan met de veiligheid van Nederland. Het is juist de taak van de journalistiek om dit aan de kaak te stellen. En om vragen te stellen. Hoe zit dat minister? U had alles toch zo goed op orde? Het lijkt er op dat Nederland het beter onder controle heeft dan België en Frankrijk. Totdat ‘het’ hier gebeurt.

Politiek correct wegkijken

Beangstigend wellicht, maar problemen benoemen is niet hetzelfde als angst zaaien. Kijk vooral niet weg. Dat hebben de Duitse media jarenlang gedaan. Daar waren geen problemen met integratie. Duitse media hadden het er liever niet over, gezien het oorlogsverleden. Dit politiek correct wegkijken kwam als een boemerang terug na ‘Keulen’. Bij de regionale verkiezingen in Duitsland verloor de partij van Angela Merkel, omdat veel kiezers ontevreden zouden zijn over het gastvrije optreden van de regering tegenover immigranten. Angela – “Wir schaffen das” – Merkel moet ook denken aan haar carrière en om dat politiek weer recht te brijen, scherpt Duitsland de integratieregels aan. Zijn migranten binnen drie jaar niet geïntegreerd en spreken ze nog geen Duits? Dan moeten ze het land uit.

‘Het’ kan ook hier gebeuren en wegkijken van de problemen is geen optie. Als ‘het’ ook hier gebeurt, zullen mensen zich bedonderd voelen. Met kans op politiek misbruik. Zie je nou wel? De media en politici hebben ons allemaal voorgelogen! Geert Wilders roept nu al dat de regering moreel verantwoordelijk is als er aanslagen plaats vinden in Nederland. In een debat op dinsdag 29 maart riep Wilders op tot een verbod op de islam, en daarmee met het laten vallen de vrijheid van godsdienst. Islam speelt een rol bij de terreurdreiging in Europa, en Wilders ziet zijn kans schoon om in te spelen op angst en emotie.

Waar komt die emotie vandaan?

“Als je emoties wil moet je vooral om 20.00 uur lekker naar GTST zappen”, schrijft mijn collega Lotte, die emotie in de media bestempelt als “sensatiezucht”. Maar het is een illusie om te denken dat je emotie chirurgisch kunt verwijderen uit het publieke debat en de politiek. Je kunt de emotie niet uit het nieuws halen. En het is juist aan de journalistiek om te achterhalen waar die emotie vandaan komt. En daar waar nodig te ontkrachten. Een voorbeeld. Uit een opiniepeiling van Maurice de Hond blijkt dat bijna 65 procent voor het invoeren van grenscontroles is, zoals het was voor ‘Schengen’. Er is reden om bang te zijn, maar dan is het aan de journalistiek om uit te zoeken en uit te leggen of een dergelijke reactie op angst zin heeft.

Als we weg kijken, krijgen angst en sentiment vrij spel

Volgend jaar zijn er verkiezingen. Nederland moet goed geïnformeerd naar de stembus gaan. Juist daarom moeten we problemen blijven benoemen. Mythes doorprikken. Politici ter verantwoording roepen. En vooral niet wegkijken. Want als we dat doen, krijgen angst en sentiment vrij spel. En is de kans op politiek misbruik en het zaaien van angst groot.

Ik wil dat OneWorld blijft bestaan

AbonneerDoneer

Lees je bewust met OneWorld en draag bij aan een rechtvaardige wereld.

Dat kan al vanaf 6 euro per maand

Ontvang onze beste verhalen in je mailbox

Volg ons