Fear and loathing in Djibouti

De uitwassen van de War on Terror: in Djibouti, strategische uitvalsbasis voor de Hoorn van Afrika en het Midden-Oosten, weten ze daar alles van. OneWorld & Shahida onthullen hoe de VS signalen van mensenhandel afzwakken, en hoe de seksindustrie door Amerikaanse contractors en militairen uit andere landen steeds grotere proporties aanneemt.

We nemen je mee op een reis door Djibouti, de wereld van mensenhandelrapporten en hun politieke manipulatie, en de duistere wereld van betaalde seks in shabby bordelen langs de snelweg en sleazy nachtclubs.

We beginnen onze trip in het met vluchtelingen uit Somalië en Ethiopië gevulde kamp Ali Addeh, waar vrouwen hun dochters zien verdwijnen of ze wegsturen om in hun eigen levensonderhoud te voorzien.

In hoofdstuk 2 bespreken we de weerslag daarvan in het Trafficking in Persons Report van de Amerikaanse overheid. Djibouti bevindt zich al sinds 2011 op de watchlist van de op-een-na-laagste categorie. Zonder verbetering zou het moeten degraderen naar de laagste categorie landen, die uitgesloten wordt van handelsverdragen en Amerikaanse hulp.

Daarna zijn we weer terug ‘on the road’ (hoofdstuk 3). Vanaf het vluchtelingenkamp belanden we – langs de ‘shacks’ voor truckers waar commercieel sekswerk plaatsvindt, ook door minderjarige migranten – in Djibouti-ville. Illegale meisjes verrichten er sekswerk in de nachtclubs in het centrum.

In hoofdstuk 4 duiken we dieper in de mensenhandelrapporten. Waarom staan er in andere Amerikaanse overheidsrapporten aanwijzingen over mensenhandel in Djibouti die niet in het Trafficking in Persons Report zijn beland?

Dan strijken we neer op Place de 27 Juin in Djibouti-ville (hoofdstuk 5), hotspot voor expats. Het is ook de plek waar terreurorganisatie Al-Shabaab anderhalf jaar geleden een zelfmoordaanslag pleegde. Gericht tegen de Fransen, die een basis buiten de stad met ongeveer tweeduizend militairen bezitten. De Amerikanen hebben er op kamp Lemonnier inmiddels meer dan het dubbele. Djibouti is voor de VS van eminent belang, als uitvalsbasis tegen Al-Shabaab, intel-en drone-centrum en plek waar van terrorisme verdachte gevangenen volgens mensenrechtenorganisaties kunnen worden vastgehouden.

Hoofdstuk 6 maakt duidelijk dat consequent wordt weggekeken van mensenrechtenschendingen in Djibouti. We eindigen in de nachtclub van Menelik, waar ‘Peggy’ en ‘Kelly’ uit Ethiopië hun sluiers verwisselen voor glitterjurkjes. Al decennia lang ontstaan er ‘spontaan’ sekszones op plekken waar Amerikaanse militairen neerstrijken.

In hoofdstuk 7 probeert OneWorld’s Sanne Terlingen nuchter te blijven in Club Scotch terwijl Amerikaanse contractors haar de ene wodka na de andere voorzetten. De tientallen bargirls bedienen de buitenlandse gasten, en zijn volgens een clubeigenaar beschikbaar voor ‘jiggy jiggyt’.

In hoofdstuk 8 keren we weer terug naar het Trafficking in Persons-rapport. Volgens persbureau Reuters werden de opstellers van het laatste rapport herhaaldelijk overruled door Amerikaanse diplomaten die degradatie van landen om politieke redenen verhinderden. Dat gold in ieder geval voor Maleisië, Cuba en China. Ook voor Djibouti?

Sanne Terlingen & Hannah Kooy

in samenwerking met Jennifer Schulte.

De acht vrouwen vertikken het om elkaar te laten uitspreken. “We moeten vertellen over onze kinderen!”, roept de 47-jarige Kalsouma dwars door het relaas van haar buurvrouw Youroub over brandhout. Zes kinderen heeft Kalsouma. Drie wonen, net als zijzelf, in vluchtelingenkamp Ali Addeh. De andere drie zijn “out of the station”, zoals Kalsouma dat in kampjargon omschrijft. Zij zijn uit het kamp weggetrokken op zoek naar een beter leven. Zoon Mohammed is al drie jaar vermist. “He tried to cross the sea. I don’t have any information on his whereabouts.”

De vrouwen zitten op plastic kuipstoeltjes in het betonnen kantoortje van UNHCR. Ze zijn [hints] door ONARS, Office National d’Assistance aux Refugiés et aux Sinistrés, de lokale overheidsinstantie die verantwoordelijk is voor het beheer van vluchtelingenkamp Ali Addeh[/hints] geselecteerd om mij [hints]Onderzoeksjournalist Sanne Terlingen was in oktober 2015 in Djibouti[/hints]te vertellen over de problemen van de vluchtelingenvrouwen in Ali Addeh. “Water halen. Brandhout zoeken”, zegt Youroub. “We don’t get fruity”, zegt Zahra (32). “Geen proteïne.”[hints]The World Food Programme issues the rations at Ali Addeh. These consist of 12 kg of wheat flour, 1.5 kg soya beans, 1.5 kg beans, 750 ml oil and 300 g sugar. They are due to be issued to each individual, together with a bar of soap, every month, but are sometimes delayed. Bron: Oromia Support Group Report 48. De UNHCR-vertegenwoordiger van Ali Addeh laat weten dat ONARS verantwoordelijk is voor de uitdeling van de voedselpakketen van WFP. “The food basket is made with flour, lentils, oil, sugar and salt. Tegelijkertijd krijgen de vluchtelingen zeep via UNHCR (250 gram per persoon). Minimaal één keer per jaar krijgen vrouwen van 13 tot 49 jaar een ‘sanitary kit'”[/hints]Kalsouma: “Kinderen zijn als bloemen. Ze moeten groeien.” In Ali Addeh komt niets tot bloei, vinden de vrouwen. “Mijn dochter mocht naar de basisschool, maar ze kreeg geen diploma. Ze mocht niet verder leren.”

“De dochter van mijn zus woonde bij mij”, vertelt de 35-jarige Folsa. Zij vluchtte vijf jaar geleden met haar toen tienjarige nichtje en drie eigen kinderen vanuit Zuid-Somalië naar Djibouti.[hints]Een vertegenwoordiger van UNHCR in Ali Addeh laat weten dat kampbewoners over het algemeen inderdaad geen kleren krijgen. “Only the most vulnerable refugees receive it. Wel is er een ‘livelihood program’, e-mailt ze. “It consist no income generating activities and vocational training.” Het is onduidelijk hoeveel bewoners van het kamp aan dit programma deelnemen.[/hints]“We kregen nauwelijks hulp. Ze kreeg niet eens kleren. Ze is met school gestopt en naar Djibouti-stad gegaan om geld te verdienen om kleren voor zichzelf te kopen.”

‘Gecontroleerd door één man’

Ali Addeh is met 10.640 inwoners al meer dan twintig jaar het grootste vluchtelingenkamp van Djibouti,[hints]Op 31 oktober 2015 waren bij UNHCR in Djibouti vluchtelingen en asielzoekers geregistreerd, voornamelijk uit Somalië. Meer dan de helft van hen verblijft in Ali Addeh, ongeveer tweeduizend vluchtelingen leeft in het heropende Holl Holl-kamp, 2800 vluchtelingen wonen in de stad.”Dat zijn de kwetsbare vluchtelingen”, laat UNHCR weten. “De regering verlangt dat alle vluchtelingen in het kamp blijven. Sommigen wonen er al vijfentwintig jaar. Zij hebben er hun kinderen gekregen, en sommigen zelfs kleinkinderen.”[/hints] een landje met nog geen miljoen inwoners in de hoorn van Afrika. Djibouti is heet (gemiddeld 30 graden, met uitschieters boven de 50 graden van mei tot september) en droog[hints]Djibouti heeft geen één permanente natuurlijke waterbron, gemiddeld valt er 220 mm neerslag per jaar, minder dan in Somalië (282 mm) en Ethiopië (848 mm), landen die bekend staan om hun gebrek aan regen en (soms) hongersnood[/hints] maar relatief veilig vergeleken met de buurlanden Eritrea, Somalië, Ethiopië en – aan de overkant van de Rode Zee – Jemen.

Dat de omstandigheden er verre van ideaal zijn, wordt onderstreept in verschillende Wikileaks-cables. ‘UNHCR en (overheidsorganisatie, red.) ONARS beschikken over onvoldoende middelen om vluchtelingen te screenen, huisvesten en te eten te geven’, schrijft een diplomaat gestationeerd op de Amerikaanse ambassade in 2008.[hints]’Both UNHCR and ONARS lack human and technical resources to screen, house, and feed the refugees, creating a registration backlog.’ Bron: Embassy Cable Djibouti, mei 2008. [/hints] En, in een andere cable: ‘Djibouti is less a country than a commercial city state controlled by one man, Ismaïl Omar Guelleh.’ Sinds het land in 1977 onafhankelijk werd van Frankrijk, zwaaiden slechts twee presidenten de scepter. Guelleh is sinds 1999 aan de macht.[hints]In 2010 wijzigde het parlement, dat uitsluitend uit leden van Guelleh’s partij bestond, de grondwet Guelleh zich nog een derde termijn verkiesbaar kon stellen. Deze verkiezingen werden door de oppositie geboycot. Guelleh beloofde in 2016 te zullen aftreden, maar bereidt zich volgens La Voix de Djibouti, een door de Djiboutische overheid geblokkeerde website gerund vanuit de diaspora, voor op een vierde termijn van vijf jaar.[/hints] Daarvoor heerste zijn oom Hassan Gouled Aptidon.[hints]Het  bestuur van Djibouti is een family business. De vrouw van Guelleh is onofficieel vice-president. Zijn halfbroer is directeur-generaal van de haven.[/hints]

Twee rieten matjes

“Deze is van mij”, zegt Kalsouma, wijzend naar een koepeltje van zorgvuldig gevlochten twijgjes, bekleed met aan elkaar genaaide lappen stof. Haar kookhut. Ze toont een ijzeren pan, een pollepel en een plastic teiltje. Eén keer eerder kreeg ze westerlingen op bezoek. Dus doet ze wat destijds ook in de smaak viel: ze zijgt neer op haar hurken en roert met haar pollepel in de pan, intussen glimlachend voor de foto. Dat de pan leeg is, net zoals de plastic zak met voedselrantsoen voor de maand, mag de pret niet drukken.

Naast de kookruimte heeft Kalsouma een slaaphut. Een iets grotere koepel van gevlochten takken. Op het woestijnzand liggen twee rieten matjes (“our beds”). Aan de hoogste tak hangen drie voetbalshirts en twee gekleurde lappen stof: dira’s, de traditionele kleurige omslagdoeken waarin de meeste Islamitische vrouwen in regio zich hullen.[hints]Vrijwel alle inwoners van Djibouti zijn moslim. Kalsouma is geen uitzondering.[/hints]Dit is alles wat Kalsouma en haar man in twintig jaar voor hun kinderen hebben opgebouwd.

Na Kalsouma toont Youroub haar hutten. Zij leeft zonder echtgenoot. Overdag is dat geen probleem. Maar ’s nachts, als het pikkedonker is en de bewoners op zichzelf zijn aangewezen[hints]Er is geen elektriciteit. Personeel van hulporganisaties gaat naar huis.[/hints] slaapt ze met een half oog open. Wie haar slaapkamer binnen wil, hoeft slechts het lapje voor de ingang opzij te schuiven.

Over seks willen de vrouwen niet praten, dat onderwerp is taboe. Zo zeggen ze bijvoorbeeld dat het niet voorkomt dat minderjarigen in het kamp seks hebben, om vervolgens te vertellen over meisjes die “plots zwanger zijn, illegaal”. Tussen de regels door maken ze duidelijk dat seksuele intimidatie en verkrachting voorkomen. Geen van hen durft alleen op pad om brandhout te halen. Dat het ‘s nachts zo donker is, is één van de voornaamste problemen.

Vergeten vluchtelingen

De duizenden Somalische vluchtelingen in Djibouti zijn vrijwel onzichtbaar. Niet alleen omdat hun kamp is aangelegd in the middle of nowhere, ver van de kust en tussen twee bergketens in. Ook omdat niemand buiten het kamp zich uitspreekt over hun situatie.

De Nederlandse kranten wijdden de afgelopen vijftien jaar niet één artikel aan de Somalische vluchtelingen in Djibouti. [hints]NRC publiceerde wel artikelen over de Jemenitische vluchtelingen, evenals De Correspondent [/hints]Wereldwijd is de aandacht niet veel groter. The Guardian publiceerde sinds 2000 in totaal 26 artikelen over Djibouti op de website, nog geen 2 per jaar. Geen van de verhalen ging over Somalische vluchtelingen of over kamp Ali Addeh. 1 van de 40 artikelen van The New York Times rept over 100.000 immigranten die (in 2003) worden uitgezet. That’s it. [hints]Zie The Guardian | Djibouti & The New York Times [/hints]

Aan de nog veel grotere aantallen Ethiopiërs en Somaliërs die via Djibouti naar Jemen, Saudi-Arabië en andere Golfstaten reizen, wordt evenmin aandacht besteed. “De stroom door Djibouti is immens”. reageert het IOM-kantoor in Djibouti desgevraagd. [hints]Djibouti is sinds 2007 lid van de International Organisation for Migration IOM. Sinds 2009 heeft het IOM – op verzoek van de regering – een country office in Djibouti. “De autoriteiten vroegen om hulp vanwege de grote hoeveelheid migranten en vluchtelingen.” De komst van Ethiopiërs en Somaliërs naar Djibout is niet nieuw. “Somalische vluchtelingen verblijven al meer dan twintig jaar in Djibouti. De migrantenstroom door het land is zelfs eeuwen oud. Kijk maar naar het project Out of Eden Walk, waarbij een prijswinnende journalist deze eerste migratieroute vanuit Afrika volgt.”[/hints] De organisatie schat dat er honderdduizend migranten per jaar door Djibouti naar het Arabisch Schiereiland reizen. “Dat is één migrant per acht inwoners! Ze reizen via havenstad Obock per boot naar Jemen, en dan – als het lukt – naar Saudi-Arabië.” Het gaat om ‘mixed migration’, dat houdt in dat niet alleen vrijwillige migranten de Golf van Aden oversteken. Vluchtelingen en slachtoffers van mensenhandel verplaatsen zich via dezelfde route.

Misbruikt door mensensmokkelaars

De zeestraat tussen Obock en Jemen is ‘slechts’ 30 kilometer. Toch is de reis vol gevaren. Boten zinken. Vrouwen en meisjes worden onderweg verkracht, of ze vallen ten prooi aan mensenhandelaren. “Vaak zijn de daders de mensensmokkelaars van wie zij afhankelijk zijn om de oversteek te maken”, vertelt een vertegenwoordiger van IOM. “Migranten worden gekidnapt zodra ze in Jemen van de boot stappen. Ze worden pas vrijgelaten als hun familie duizenden euro’s losgeld betaalt.”[hints]Lees het Human Rights Watch-rapport over de martelkampen in Jemen[/hints] Mannen die bij het noodcentrum van IOM hun verhaal vertellen, geven aan dat zij samen met meisjes en vrouwen van de boot werden geplukt, vernemen we van een andere bron. Waar zij gebleven zijn, is onbekend, evenals de aantallen. Uit rapporten blijkt dat het vermoedelijk om meer dan 16.000 meisjes en vrouwen gaat. [hints]’From a comparison of UNHCR estimated number of female arrivals (as collected from the various sources and the actual number of female migrants that were met by UNHCR and patrolling teams), it appears that over 16,500 female migrants (both Somali and Ethiopian) arriving in theperiod 2011 to 2013 were unaccounted for.’ Bron: Regional Mixed Migration Secretariat, Abused and abducted[/hints]

Omdat de reis naar Jemen relatief duur is, verblijven Ethiopiërs en Somaliërs vaak illegaal in Djibouti-ville totdat ze voldoende geld hebben om een mensensmokkelaar te betalen. IOM heeft er geen zicht op om hoeveel illegale migranten het gaat. Ook andere instanties geven aan dat zij “niet over data beschikken”. [hints]Dit jaar ontstond een vluchtelingenstroom in omgekeerde richting. Vanwege de losgebarsten burgeroorlog vluchtten tussen maart en september 22.555 Jemenieten en eerder overgestoken migranten (terug) naar Djibouti. Op 15 augustus waren welgeteld 2551 vluchtelingen geregistreerd. Iets meer dan 10 procent van het aantal gearriveerden. Ethiopische migranten bleven onderwijl echter ook de oversteek naar Jemen maken.[/hints]

Verdwenen kinderen

“Sommige vrouwen zijn gek geworden nadat hun kinderen het kamp verlieten om de oversteek te maken”, zegt Amina. Ze vindt dat we dat als ‘vrouwen onder elkaar’ wel kunnen delen. “Sommige kinderen gaan naar Jemen. Anderen via Sudan en Libië naar Italië.”

“Ik ben zelf ook klaar om de zee over te steken!”, stelt Zahra. “Mij gaat het om mijn kinderen”, benadrukt Youroub. “Ik heb Somalië overleefd en ben al blij dat ik hier veilig ben. Maar voor mijn kinderen wil ik een toekomst.”

Sommige tieners vertrekken uit zichzelf. Anderen gaan in opdracht van hun ouders op zoek naar werk. “Als een moeder haar dochter wegstuurt, is het uit nood”, benadrukt één van de vrouwen. “We moeten meer kinderen voeden.”

Kijk eens om je heen in het kamp, zegt Amina.[hints]Reactie UNHCR: “UNHCR does not keep a record of people who leave the camp and those who leave do so without informing UNHCR. Refugees are requested to remain in the camp, because of the difficult living conditions, some refugees go and work in the city, but they do so covertly and they are not considered urban refugees.”[/hints] “Ouderen zijn aanwezig. Jongeren onder de vijftien jaar zijn aanwezig. Maar daarboven? Weg.”

De meeste meisjes zoeken een baan als inwonende huishoudster. Dat werk is schaars, zelfs voor lokale meisjes. [hints]Het werkloosheidspercentage in Djibouti is 60 procent. BRON: CIA World Factbook, 2014[/hints] Maar er keert geen meisje terug naar Ali Addeh.

Migranten en vluchtelingen zijn extra kwetsbaar voor mensenhandel. Zowel onderweg als na aankomst op hun bestemming. Dat staat in de toelichting bij het Trafficking in Persons-report (TIP) 2015, [hints]While movement is not a required element of human trafficking, migrants and internally displaced persons fleeing situations of conflict, abuse, and crisis are particularly vulnerable to human trafficking—whether at home, in transit, or upon reaching their destination. […] intermediaries may take advantage of stark conditions by exploiting migrants and corrupting the migration and recruitment process or even directly subject these vulnerable populations to forced labor or sex trafficking. Bron: TIP-rapport 2015[/hints] een rapport dat jaarlijks wordt opgesteld door het Amerikaanse ministerie van Buitenlandse Zaken, en wereldwijd aanzien geniet.

‘Al deze mensen in beweging – of ze nou vluchtelingen zijn of economische migranten – hebben het recht om niet te worden uitgebuit, en dus beschermd te worden tegen mensenhandel.’[hints]All people on the move—whether refugees and asylees seeking safety, or economic migrants seeking improved livelihoods—have a right to freedom from exploitation and abuse of all kinds, including human trafficking. …The Trafficking Victims Protection Act TVPA defines “severe forms of trafficking in persons” as: sex trafficking in which a commercial sex act is induced by force, fraud, or coercion, or in which the person induced to perform such an act has not attained 18 years of age; or the recruitment, harboring, transportation, provision, or obtaining of a person for labor or services, through the use of force, fraud, or coercion for the purpose of subjection to involuntary servitude, peonage, debt bondage, or slavery.[/hints]

Gezien de 100.000 migranten die (volgens the International Organization for Migration) jaarlijks door het land trekken, is Djibouti een risicogebied. Het is dan ook niet gek dat Djibouti in het TIP-rapport wordt aangeduid als ‘een bron-, transit- en bestemmingsland voor mannen, vrouwen en kinderen die onderworpen worden aan dwangarbeid en sex trafficking’.

Gedwongen sekswerk

Naast de mate van mensenhandel, kaart het TIP-rapport ook aan in welke mate de overheid van dat land iets tegen mensenhandel doet. Op basis daarvan wordt elk land ingedeeld in een zogenaamde ‘Tier’, waarbij Tier 1 het beste is, en Tier 3 het slechtst. Als de V.S. een land in Tier 3 plaatsen, kan dat gevolgen hebben voor af te sluiten handelsverdragen en financiële hulp aan dat land. Djibouti staat sinds 2011 op de Tier 2 Watch List – de lijst van landen die, als ze geen maatregelen nemen, degraderen naar Tier 3.

In 2015 rapporteerden experts volgens het TIP-rapport een toename van migrerende kinderen, jonger dan in voorgaande jaren. Ook repten zij van migrantenvrouwen en –meisjes die uitgebuit worden tijdens hun werk als huishoudster, en van seksuele uitbuiting in Djibouti-ville, in havenstad Obock en langs de truckroute tussen Ethiopië en Djibouti. Daarnaast zijn er meldingen dat meisjes en vrouwen worden gekidnapt door mensensmokkelaars, die hen vervolgens dwingen tot sekswerk om zichzelf vrij te kopen. Het komt ook voor dat mensenhandelaren in Jemen en Saudi-Arabië het losgeld betalen, en de meisjes vervolgens zelf verhandelen in het Midden-Oosten.[hints]’During their time in Djibouti, which may last for extended periods, this large migrant population, including foreign street children, is vulnerable to various forms of exploitation, including human trafficking. Some Djiboutian and migrant women and girls fall victim to domestic servitude or sex trafficking in Djibouti City, the Ethiopia-Djibouti trucking corridor, or Obock, the preferred departure point for Yemen. … Some migrants intending indicate some migrant women were subjected to domestic servitude and forced prostitution in Djibouti to pay these ransoms. In addition, ransoms are, at times, paid by traffickers based in Yemen or Saudi Arabia, who reportedly intend to exploit migrants or sell women into prostitution or domestic servitude upon their arrival there.‘[/hints]

De overheid van Djibouti beschikt niet over een systeem om proactief slachtoffers van mensenhandel te identificeren, zoals ongedocumenteerde migranten (die illegaal in het land verblijven, red.) of sekswerkers. Deze groepen (inclusief kinderen) worden het land uitgezet via zogenaamde ‘round-ups’. Dan checken de autoriteiten hun nationaliteit om hen te kunnen deporteren, maar screenen ze niet op mensenhandel.[hints]’It lacked a formal system to proactively identify victims of trafficking among high-risk populations, such as undocumented immigrants and persons in prostitution. Official round-ups, detentions, and deportations of non-Djiboutian residents, including children, remained routine. Among undocumented foreigners, the government focused on identifying their country of origin and deporting them; it did not consistently screen this population for trafficking victimization.'[/hints]

Zand, stof, rotsen en eens in de paar honderd meter een boompje. Tijdens de vijftig minuten durende autorit tussen vluchtelingenkamp Ali Addeh en de dichtstbijzijnde stad Ali Sabieh passeren we welgeteld drie wandelaars en vier geiten.

De route tussen Ali Sabieh en de hoofdstad Djibouti-ville lijkt al even desolaat. Dezelfde rotsen, hetzelfde rode zand langs de kant van de weg. Maar de autobaan zelf is verhard, zelfs zonder potholes. Vol vrachtauto’s, zo blijkt. De auto van de hulporganisatie die mij een lift geeft staat binnen een kwartier vast tussen de wagens die vanaf een rustplaats weer de weg op willen. “National Highway 1”, legt de chauffeur uit. “Dit is niet alleen de weg van Ali Sabieh naar de hoofdstad. Het is ook de trans-Afrikaanse snelweg naar de enige haven in de regio. Alle cargo die vanuit Ethiopië wordt geëxporteerd, wordt eerst met vrachtwagens naar Djibouti-port vervoerd.”[hints]Volgens de Djibouti ports and free zones authority was de haven is het aantal containers dat afgehandeld wordt in tien jaar vervijfvoudigd naar 830.000.[/hints]

Van bordeel naar bordeel

Een van de vrouwen in de auto wijst op de shacks naast de truckersrustplaats. “Een van de neveneffecten van de transportroute”, zegt ze. “De chauffeurs stoppen er om te eten of om even te slapen, maar vooral vanwege de prostituees die er hun diensten verlenen.”

Het is een publiek geheim dat prostitutie langs internationale vrachtroutes wijdverbreid is, en dat het een van de voornaamste oorzaken is van de hiv/aidsepidemie in Afrika.[hints] Zie bijvoorbeeld Trucking through the aids belt van The New Yorker, AIDS Fight Targets Southern Africa Truck Drivers & Research recommends how to tackle spread of HIV/AIDS by African truckers[/hints] In 2013 opende daarom – met hulp van USAID – een speciaal gezondsheidscentrum bij de truckersrustplaats PK-12, 12 kilometer van Djibouti-ville. Truckers hangen er vaak vier à vijf dagen rond terwijl ze op hun lading wachten. ‘Het is geen verrassing dat grote aantallen van jonge mensen, met weinig economische kansen, de seksindustrie ingetrokken worden’, aldus het USAID.[hints]Lees het persbericht van USAID[/hints]

Commercieel sekswerk is verboden in Djibouti. Daarom organiseert de politie (willekeurige) ‘round ups’ waarbij bordelen (tijdelijk) gesloten worden en prostituees worden aangehouden. Een aanzienlijk deel van de ‘prostituees’ is minderjarig, claimt kinderhulporganisatie Humanium.[hints]Humanium is een non-profitorganisatie die in 2008 in Geneve is opgericht. Doel: Het stoppen van kinderrechtenschendingen.[/hints] ‘Van de 2430 mensen die in 2009 wegens sekswerk werden gearresteerd, waren er 408 tussen de 10 en 17 jaar oud.’

International Highway 1

Van straatkind tot prostituee

Vanaf PK-12 leidt de Highway langs de internationale luchthaven Ambouli, ten zuiden van de hoofdstad. In het westen ligt sloppenwijk Balbala, waar veel (illegale) migranten tijdelijk onderkomen zoeken. Andere illegale migranten en vluchtelingen vestigen zich in Quartiers 1-7 in het Afrikaanse deel van Djibouti-ville.[hints]Zie het rapport Djibouti: destitution and fear for refugees from Ethiopia[/hints] ‘Bijna niemand heeft stromend water of elektriciteit. Toch betalen ze 30 tot 70 dollar per maand voor een shack.’ Vrouwen die 20 dagen of meer per maand als schoonmaakster werken verdienen daarmee tussen de 35 en 70 dollar per maand. Onvoldoende om ook nog eten te kopen.

De huizen van illegale migranten fungeren tevens als bordelen. Dat schrijft N. Omar (een pseudoniem van een Amerikaanse militair die zes jaar in Djibouti werkte) in zijn nog te publiceren memoires. [hints]OneWorld heeft de eerste versie van het boek My Six-year weekend in Djibouti exclusief mogen inzien. N. Omar wil het verhaal begin volgend jaar in eigen beheer uitbrengen via Amazon.com[/hints] Daarnaast werken er volgens hem meisjes in de nachtclubs in het centrum van de stad. ‘Ze doen alsof ze gewoon een goede tijd hebben. Dan maken ze een praatje met een man, koopt hij een drankje voor haar – of twee drankjes – maken ze wellicht een dansje. Vervolgens komt het onderwerp ‘seks’ ter sprake en beginnen de onderhandelingen.’[hints] ‘…girls get into prostitution by simply going into night clubs and posing as if they are there just to have a good time. Normally, they strike up a conversation with a man there and after he buys her a drink or two and maybe shares a dance together, the subject of sex arises and the negotiation follows.'[/hints]

De meisjes onderhandelen zelf, zegt N. Omar in een reactie. “Maar ze kunnen wel onder druk worden gezet door de eigenaar van een bar, die bijvoorbeeld zegt dat hij een meisje niet meer binnenlaat als ze bepaalde dingen niet doet (geld afdragen bijvoorbeeld, of seks hebben met de eigenaar of iemand anders die door de eigenaar wordt aangewezen).” Ook zijn er soms politieinvallen, vertelt N. Omar. Migrantenmeisjes die illegaal in Djibouti zijn en worden opgepakt, worden het land uitgezet. “Behalve als ze agenten betalen – met geld of met seks.”

Niemand weet hoe oud de meisjes zijn, zegt N. Omar. “De meisjes die op het platteland geboren zijn hebben geen geboortecertificaat. Die weten zelf niet eens hoe oud ze zijn.” Hetzelfde geldt voor meisjes die moesten vluchten. Er is niemand die hun leeftijd controleert.

“Ik weet zeker dat tieners sekswerk verrichten”, zegt N. Omar. “Tijdens mijn zes jaren in Djibouti ontmoette ik straatkinderen die spulletjes verkochten zoals sigaretten en kauwgom. Ik zag hoe de kinderen make-up begonnen te dragen en naar nachtclubs gingen. Ja, ze waren zeker minderjarig.” N. Omar hoorde van locals dat kinderen ook op straat al in aanraking komen met de seksindustrie. “Europese mannen boden hen geld of eten in ruil voor seks. Ik weet dat dat gewoon is in Azië, dus het is niet vergezocht dat die praktijken nu ook in Djibouti ontstaan.”

‘Het Trafficking in Persons Report is de voornaamste diplomatieke tool om buitenlandse regeringen te laten optreden tegen mensenhandel’, zo stelt de Amerikaanse overheid op haar website. De eerste versie van dit rapport verscheen in 2001. De VS riepen TIP in het leven om zich te profileren als aanvoerder in de strijd tegen mensenhandel. Inmiddels ‘wordt het rapport wereldwijd gebruikt door internationale organisaties, regeringen en ngo’s als middel om te onderzoeken waar hulpmiddelen het hardst nodig zijn.’ [hints] ‘The Trafficking in Persons (TIP) Report is the U.S. Government’s principal diplomatic tool to engage foreign governments on human trafficking. It is also the world’s most comprehensive resource of governmental anti-human trafficking efforts and reflects the U.S. Government’s commitment to global leadership on this key human rights and law enforcement issue. Worldwide, the report is used by international organizations, foreign governments, and nongovernmental organizations alike as a tool to examine where resources are most needed.’ Bron: U.S. Department of State [/hints]

In 2015 staat Djibouti voor het vierde jaar op rij op de Tier 2 watchlist van het Amerikaanse Trafficking in Persons report.[hints]Tier 2 watchlist: ‘Countries whose governments do not fully comply with the TVPA’s minimum standards, but are making significant efforts to bring themselves into compliance with those standards AND: The absolute number of victims of severe forms of trafficking is very significant or is significantly increasing; There is a failure to provide evidence of increasing efforts to combat severe forms of trafficking in persons from the previous year; or The determination that a country is making significant efforts to bring itself into compliance with minimum standards was based on commitments by the country to take additional future steps over the next year.'[/hints] Sinds 2013 is de regel van kracht dat een land maximaal twee jaar op de watchlist mag staan. Daarna moeten ze óf omhoog naar Tier 2, óf ze worden ‘automatisch’ gedegradeerd naar Tier 3. [hints]’A 2008 amendment to the TVPA provides that any country that has been ranked Tier 2 Watch List for two consecutive years and that would otherwise be ranked Tier 2 Watch List for the next year will instead be ranked Tier 3 in that third year. This automatic downgrade provision came into effect for the first time in the 2013 Report. The Secretary of State is authorized to waive the automatic downgrade based on credible evidence that a waiver is justified because the government has a written plan that, if implemented, would constitute making significant efforts to comply with the TVPA’s minimum standards for the elimination of trafficking and is devoting sufficient resources to implement the plan. The Secretary can only issue this waiver for two consecutive years. After the third year, a country must either go up to Tier 2 or down to Tier 3. Governments subject to the automatic downgrade provision are noted as such in the country narratives.'[/hints]

Zo niet Djibouti. In het TIP-rapport 2015 is te lezen dat Djibouti weliswaar ‘geen bewijs heeft getoond van toegenomen initiatief om mensenhandel te bestrijden’, maar desalniettemin een ‘waiver’ krijgt, een kwijtschelding van de degradatie. ‘Omdat de overheid een plan heeft geschreven dat, indien geïmplementeerd, een bijdrage zou leveren aan het halen van de minimumstandaarden voor het bestrijden van mensenhandel.[hints]’Djibouti was granted a waiver from an otherwise required downgrade to Tier 3 because its government has a written plan that, if implemented, would constitute making significant efforts to bring itself into compliance with the minimum standards for the elimination of trafficking, and it has committed to devoting sufficient resources to implement that plan.’ Bron: TIP report 2015[/hints]

Opvallend: in 2014 kende de Amerikaanse overheid Djibouti om letterlijk dezelfde reden een waiver toe. [hints]‘The government has not shown evidence of increasing efforts to address human trafficking compared to the previous year; therefore, Djibouti is placed on Tier 2 Watch List for a third consecutive year. Djibouti was granted a waiver from an otherwise required downgrade to Tier 3 because its government has a written plan that, if implemented, would constitute making significant efforts to bring itself into compliance with the minimum standards for the elimination of trafficking, and it has committed to devoting sufficient resources to implement that plan. During the year, officials, including the prime minister, acknowledged the existence of trafficking in Djibouti and demonstrated a renewed interest in combating the crime—most evident in the government’s completion of a national action plan in March 2014.’ Bron: TIP report 2014[/hints]

Wél aangekaart in andere rapporten

Opvallend is ook dat in de TIP-rapporten over omringende landen duidelijk wordt aangekaart dat er in Djibouti sprake is van allerlei vormen van mensenhandel. In het hoofdstuk over Somalië staat bijvoorbeeld dat ‘Mensenhandelaren Somalische vrouwen, soms via Djibouti, naar het Midden-Oosten vervoeren, waar zij frequent huisslaaf worden of worden gedwongen tot prostitutie.’ Ook wordt gerefereerd aan gevluchte Somalische meisjes die door mensenhandelaren in bordelen worden geplaatst.[hints]’Traffickers transport Somali women, sometimes via Djibouti, to the Middle East, particularly Yemen and Syria, where they frequently endure domestic servitude or forced prostitution. Traffickers reportedly subject Somali children fleeing al-Shabaab and seeking refuge in Kenya to forced labor or sexual exploitation. Trucks transporting goods from Kenya to Somalia return to Kenya with young girls and women; traffickers acquire these young girls and women and place them in brothels in Nairobi or Mombasa or send them to destinations outside Kenya. Somali traffickers known as “makhalis” control the networks, but truck drivers also exploit these girls in prostitution.’ Bron: TIP report 2015 | Somalia[/hints]

‘Elke dag verlaten 1500 Ethiopiërs hun land, veel van hen reizen door Djibouti, Egypte, Somalië, Sudan en Kenia’, zo is in het TIP-rapport over Ethiopië te lezen. ‘Sommigen stranden en worden uitgebuit in deze transitlanden.’ […] ‘Ethiopische meisjes worden gedwongen tot huisslavernij en prostitutie in Afrikaanse buurlanden. Jongens verrichten dwangarbeid in Djibouti als winkel-assistent, boodschappenjongen, dief of bedelaar.’ [hints]‘Officials reported up to 1,500 Ethiopians departed daily as part of the legal migration process. Many young Ethiopians transit through Djibouti, Egypt, Somalia, Sudan, or Kenya as they emigrate seeking work in the Middle East; some become stranded and exploited in these transit countries and are subjected to detention, extortion, and severe abuses en route to their final destinations. […]Ethiopian girls are forced into domestic servitude and prostitution in neighboring African countries and in the Middle East. Ethiopian boys are subjected to forced labor in Djibouti as shop assistants, errand boys, domestic workers, thieves, and street beggars.’ Bron: TIP report 2015 | Ethiopia[/hints]

In andere rapporten van de Amerikaanse overheid worden de misstanden in Djibouti veel concreter uiteengezet dan in het TIP-rapport. In het Country Reports on Human Rights Practices, dat net als het TIP-rapport is opgesteld door het US State Department, staat bijvoorbeeld dat er ‘geloofwaardige meldingen zijn van kinderprostitutie op straat en in bordelen. Kinderen worden slachtoffer van commerciële seksuele uitbuiting als zij aankomen in Djibouti-stad of bij de truckersroute tussen Djibouti en Ethiopië.’[hints]‘Despite government efforts to keep at-risk children off the streets and warn businesses against permitting children to enter bars and clubs, there were credible reports of child prostitution on the streets and in brothels. Children were subjected to commercial sexual exploitation after reaching Djibouti City or the Ethiopia-Djibouti trucking corridor. Occasionally, child prostitution occurred with the involvement of a third party, most frequently an older child or group of older children.’ Bron: 2014 Country Reports on Human Rights Practices – Djibouti, juni 2015[/hints] In het Findings on the Worst Forms of Child Labor-rapport van het US Department of Labor staat zelfs in de inleiding dat ‘kinderen in Djibouti […] slachtoffer zijn van de ergste vormen van kinderarbeid, waaronder commerciële seksuele exploitatie’. [hints] ‘However, children in Djibouti are engaged in child labor, including in street work and in the worst forms of child labor, including in commercial sexual exploitation. (…) In addition to Djiboutian girls, Ethiopian, Somalian and Eritrean migrant girls fall victim to forced domestic work and possibly to commercial sexual exploitation in Djibouti City; the Ethiopia-Djibouti trucking corridor; and Obock, the preferred departure point for Yemen. Girls from poor Djiboutian families may be sexually exploited as a means of income. Limited evidence suggests younger children are sometimes exploited in commercial sexual exploitation by older children.’ Bron: 2014 Findings on the Worst Forms of Child Labor – Djibouti, 20 September 2015 [/hints]

Volgens het rapport gebeurt het geregeld dat de Djiboutische autoriteiten straatkinderen en minderjarige sekswerkers arresteren en opsluiten. Ook potentiële slachtoffers van mensenhandel. Migrantenkinderen die illegaal zijn worden na identificatie getransporteerd naar Ali Sabieh, bij de grens met Ethiopië, en aan hun lot overgelaten. Daardoor lopen de kinderen grote kans om opnieuw ten prooi te vallen aan mensenhandelaren. [hints]’The Government detained children in prostitution and street children, including potential human trafficking victims, following sweeps to clear the streets in advance of holidays or national events. After detention, immigration officials transported children identified as Ethiopian or Somali to Ali Sabieh, near the Ethiopian border, leaving them abandoned and vulnerable to retrafficking.'[/hints]

Place du 27 juin, vernoemd naar de dag waarop Djibouti zich onafhankelijk verklaarde van Frankrijk, vormt de kern van de Europese wijk van de hoofdstad. Aan de ene kant van het plein liggen Hotel Residence de l’Europe en Hotel Menelik (tevens nachtclub). Aan de overzijde bevindt zich het Franse restaurant La Chaumiere.

Hier lunchen de middle class en upper class van Djibouti. Op het terras steekt een kunstenares annex regelaar annex overheidsmedewerkster de ene sigaret met de andere aan. “Zie je die man daar?”, zegt ze. “Intel. En die twee tafeltjes verder? Ook Intel.” Intel staat voor ‘intelligence’, informant van de Djiboutische geheime dienst. Volgens deze vrouw verstrekt vrijwel iedereen in Djibouti informatie aan de overheid. “Niet full time. Gewoon een paar uurtjes per dag luisteren op een terras.”

Boven: Place du 27 Juin overdag. Onder: bij nacht.

De Djiboutische overheid houdt de beperkte hoeveelheid inwoners van het land nauwlettend in de gaten, blijkt ook uit het Human Rights Report 2014. ‘Critici van de regering claimen dat de regering hun communicatie screent en surveilleert bij hun huizen. (…) De regering monitort digitale privécommunicatie en straft de auteurs. (….) Djibouti Telecom, de internetprovider die in handen is van de regering, zou toegang tot de websites die de regering vaak bekritiseren, blokkeren.’[hints]Government critics claimed the government monitored their communications and kept their homes under surveillance. […] The government monitored digital communications intended to be private and punished their authors. […] There were few government restrictions on access to the internet, although the government monitored social networks to ensure there were no planned demonstrations or overly critical views of the government. Djibouti Telecom, the state-owned internet provider, reportedly continued to block access to the websites of the Association for Respect of Human Rights in Djibouti and La Voix de Djibouti, which often criticized the government. Bron: Human Rights Report 2014[/hints]

Djibouti Telecom is de enige internetprovider. Het is ook de enige netwerkprovider voor mobiele telefonie. Diensten die voor de provider niet makkelijk meeleesbaar zijn, zoals WhatsApp, zijn geblokkeerd.

Zelfmoordaanslag

Vanaf het terras van La Chaumiere kun je het hele plein aanschouwen. In het midden kauwen de mannen khat, een stimulerende plant die dagelijks vers wordt geïmporteerd uit buurland Ethiopië. De politiepost, eveneens op het midden van het plein, is uitgestorven. De agenten arriveren pas als de brandende zon onder is en de naastliggende straat verlicht wordt door knipperende rode en groene lampjes.

Het is nauwelijks voorstelbaar dat hier anderhalf jaar geleden een aanslag plaatsvond. Twee zelfmoordterroristen bliezen zichzelf op tijdens het avondeten in naam van Al Shabaab. Er viel één andere dode. Twintig mensen raakten gewond. Onder hen drie leden van de Spaanse luchtmacht, drie Duitse militairen, zeven Fransen en zes Nederlandse bemanningsleden van de Zeven Provinciën die aan het ‘passagieren’ waren in de stad.

De Fransen waren het doelwit, zei Al Shabaab in een persverklaring.[hints] ‘The attack was carried out against the French Crusaders for their complicity in the massacres and persecution of our Muslim brothers in the Central African Republic and for their active role in training and equipping the apostate Djiboutian troops in Somalia,” al Shabaab said in a statement.’ Bron: Reuters [/hints] Vanwege de militaire aanwezigheid in de Centraal Afrikaanse Republiek, en de training aan het Djiboutische leger dat op zijn beurt weer tegen Al Shabaab vecht in Somalië. De Fransen hebben de op-een-na-grootste legerbasis in Djibouti. Tweeduizend militairen zijn er gestationeerd, waaronder een afdeling van het vreemdelingenlegioen.

Front in de War on Terror

Het Amerikaanse leger is nog nadrukkelijker aanwezig in Djibouti. Zij maakten in de nadagen van 9/11 het kamp Lemonnier tot hun ‘enige’ permanente militaire basis in Afrika. [hints]De V.S. spreken over Djibouti als hun ‘enige basis’ in Afrika. Er zijn echter tientallen Amerikaanse basissen verspreid over het continent. ‘Lilypads’, leliebladeren die op het water drijven, worden ze genoemd. Er zijn alleen al 14 drone- en surveillancebasissen in verschillende Afrikaanse landen. Zie de door The Intercept gepubliceerde Drone Papers.[/hints]In april 2002 arriveerden de eerste achthonderd troepen.

Onderzoeksjournalist Nick Turse legt in zijn boek Tomorrow’s Battlefield: U.S. Proxy Wars and Secret Ops in Africa in drie zinnen uit dat Djibouti voor de Amerikanen veel belangrijker is dan algemeen bekend is. ‘Na 9/11 verplaatste het Amerikaanse leger zich (in naam van de War on Terror, red.) naar drie voorname regio’s: Zuid-Azië (voornamelijk Afghanistan), het Midden-Oosten (voornamelijk Irak), en de Hoorn van Afrika. Inmiddels bouwen de V.S. hun aanwezigheid in Afghanistan af, en hebben ze zich al teruggetrokken uit Irak. Afrika daarentegen, blijft een groeimogelijkheid voor het Pentagon.’

Inmiddels is de Amerikaanse mankracht op Djiboutische bodem verzevenvoudigd. “Het kamp (Lemonnier) heeft ongeveer 4000 man aan personeel, inclusief militairen, DoD civiele krachten en contractors (medewerkers van private militaire bedrijven, zoals KBR of het voormalige Blackwater.)”, zo antwoordt een woordvoerder van CJTF-HOA[hints]Combined Joint Task Force – Horn of Africa, gericht op het bestrijden van extremistische bewegingen in Oost-Afrika.[/hints] desgevraagd namens USAFRICOM[hints]United States Africa Command, verantwoordelijk voor de militaire operaties en relaties in 53 Afrikaanse landen[/hints] “Daarnaast werken ongeveer 1100 lokale medewerkers en medewerkers uit andere landen op het kamp.” Voor het leasen van Camp Lemonnier betaalt de VS 63 miljoen dollar per jaar.[hints]Eerder betaalden de VS bijna de helft, maar bij nieuwe afspraken (voor een periode van 10 jaar) tussen President Obama en President Guelleh op het Witte Huis in mei 2014, zijn nieuwe afspraken gemaakt. “De overeenkomst laat ruimte voor een vernieuwing van het leasecontract voor nog eens 10 jaar in mei 2024, en nog eens in mei 2034”, zo laat een woordvoerder weten namens CJTF-HOA.[/hints]

Rendition Program

“Iedereen op het kamp draagt op de een of andere manier bij aan het verbeteren van de capaciteit van de partnernatie (Djibouti, red.), het bevorderen van de regionale veiligheid en stabiliteit, het ontmoedigen van het conflict of het beschermen van de belangen van de V.S. en coalities”, e-mailt de woordvoerder van CJTF-HOA. “Ik kan alleen spreken voor CJTF-HOA. Een van de belangrijkste onderdelen van onze missie is om te helpen bij het opbouwen van de verdedigingscapaciteit van onze Oost-Afrikaanse partners.” [hints]”I can speak only for CJTF-HOA’s mission.  A prime component of our mission is to help build the defense capability and capacity among our East African partners. The command conducts military-to-military engagements (e.g. training, sharing of best practices, military exercises, and advising), key leader engagements, and civil-military operations; and provides enabling support to other organizations to counter violent extremism in the region.  Much focus is on supporting the militaries of countries that provide troops to the African Union Mission to Somalia (AMISOM), so that they are better trained and equipped to face Al-Shabaab. CJTF-HOA supports African states and regional organizations so that they possess the will, capability and capacity to
combat transnational threats, are able to execute effective peace operations, respond to crises, and are able to promote regional stability and prosperity.”[/hints]

Uit een fotobijschrift dat USAFRICOM zelf op de website plaatste, blijkt dat er in Djibouti ook 300 medewerkers gestationeerd zijn die zich bezighouden met ‘intelligence, surveillance’ en verkenningsvluchten in het gebied. [hints] [/hints]

The Intercept liet in oktober zien hoe de tweede Amerikaanse dronebasis in Djibouti, Chabelley, steeds verder uitbreidt.[hints] Tot 2013 stegen de Amerikaanse drones op vanaf het Ambouli vliegveld vlakbij Camp Lemonnier, totdat een drone neerstortte nabij een woonwijk. De dronebasis in Djibouti is de grootste wereldwijd na die in Afghanistan. Daarvandaan vinden de drone-aanvallen plaats op doelwitten in Jemen en Somalië. In 2012 maakten volgens The Washington Post gemiddeld 16 U.S. drones en vier gevechtsvliegtuigen per dag gebruik van de landingsbaan. In oktober onthulde The Interceptde Drone Papers, waaruit blijkt dat een aanzienlijk deel van de bij drone-aanvallen gedode personen niet het oorspronkelijke doelwit was.[/hints]

Daarnaast is in rapporten van Open Society Foundations en de Verenigde Naties te lezen dat Djibouti onderdeel is van het zogenaamde rendition program, opgestart door President Bush Jr. Daarbij worden van terrorisme verdachte gevangenen, zonder aanspraak te kunnen maken op hun rechten, overgebracht naar een buitenland (dat hieraan meewerkt) om daar opgesloten en ondervraagd te worden.[hints]’Extraordinary rendition is the transfer—without legal process—of a detainee to the custody of a foreign government for purposes of detention and interrogation.’ Bron: Open Society Foundations [/hints]

Djibouti stond volgens de Open Society Foundations toe dat er land gebruikt werd voor ‘geheime gevangenhouding van individuen’. Ook zou Djibouti in ieder geval in 2003 en 2004, vliegtuigen geassocieerd met CIA rendition-operaties, hebben toegestaan om gebruik te maken van zijn luchtruim en vliegveld. [hints]’Djibouti allowed the use of its territory for the secret detention of individuals, and allowed its airspace and airports to be used for flights associated with CIA extraordinary rendition operations. U.S. court records show that least four flights operated by Richmor Aviation—a company that operated CIA extraordinary rendition flights974 — landed in Djibouti between 2003 and 2004.’ Bron: Globalizing torture CIA secret detention and extraordinary rendition, 2013, Open Society Foundations[/hints]

Zo is er het verhaal van de Jemenitische Mohammed al-Asad. In december werd hij ontvoerd uit zijn huis in Tanzania, waar hij sinds 1985 woonde, en met geweld overgebracht naar een geheime gevangenis in Djibouti. Hij werd in een isoleercel gestopt en afgesloten van elk contact met de buitenwereld. Hij mocht geen contact opnemen met zijn familie, en zelfs niet met het Rode Kruis of met een advocaat. Alleen voor ondervragingen werd hij uit zijn cel gehaald. ‘Ik werd verhoord door een witte westerse Engels sprekende vrouw en een Arabisch sprekende tolk’, zegt al-Asad in een officiële verklaring. ‘De eerste keer dat ik er een idee van had waar ik werd vastgehouden, was toen een van de bewakers me vertelde dat ik in Djibouti was. […] Toen ik in de verhoorkamer was las ik de naam Ismail, geschreven in Engelse letters, onder een grote officieel-ogende foto van een man die eruit zag alsof hij uit de Hoorn van Afrika kwam. De naam van de president van Djibouti (nu, en ten tijde van mijn detentie) is Ismail Omar Guelleh.’ [hints]‘The first time I had a sense of where I was being held was when one of the guards told me I was in Djibouti. The guards all looked like they were from the Horn of Africa and they all dressed in civilian clothing. Also, while I was in the interrogation room I read the name Ismail, written in English letters, under a large official-looking picture of a man who looked like he was from the Horn of Africa. I believe it was a picture of the President of Djibouti. The name of the President of Djibouti (now and at the time of my detention) is Ismail Omar Guelleh.’ Bron: Verklaring Mohammed al-Ased[/hints]

In een rapport van de Verenigde Naties is te lezen dat al-Asad na ongeveer twee weken gevangenschap door twee bewakers uit zijn cel werd gehaald en geblinddoekt werd getransporteerd naar een vliegveld. Daar werd hij overgedragen aan personen die hem uitkleedden, iets in zijn anus staken, hem naakt fotografeerden en een luier aantrokken voordat hij in een vliegtuig naar een nieuwe gevangenislocatie werd gezet.[hints]’After approximately two weeks in Djibouti, Mr. al-Asad was taken to an airport in Djibouti, where a team of individuals dressed entirely in black stripped him, inserted an object in his rectum, diapered and photographed him, and strapped him down in a plane. The detention site may have been in Camp Lemonier, Djibouti, which allegedly has been used on a short-term or ‘transitory’ basis for several detainees being transferred to secret detention elsewhere.’ Bron: OHCHR | VN-rapport 2010[/hints]

Inlichtingendiensten werken samen

De Amerikanen krijgen informatie van de geheime dienst van Djibouti, zo blijkt uit gelekte embassycables die door Wikileaks online zijn gezet. Over de lokale politie zijn de Amerikanen niet altijd te spreken. ‘Die vragen een vergoeding voor diensten die gratis horen te zijn, vooral aan de migrantenpopulatie. Ook verkopen ze brandstof uit hun dienstauto’s om extra inkomen te hebben. Zulke ongepaste activiteiten lijken de standaard werkwijze te zijn van Djibouti’s slecht betaalde wetshandhavers.’[hints] ‘It is very common for law enforcement officers to request fees for services that should be provided without charge, particularly with the immigrant population. It is also known that law enforcement will sell fuel from their own official vehicles for profit. Such improper actions appear to be standard operating procedure for Djibouti’s poorly paid law enforcement officers.’ Bron: Wikileaks | Embassy cable 2009[/hints]
Over de Djiboutische inlichtingendienst zijn de Amerikanen wel te spreken. ‘Ze hebben laten zien dat ze in staat zijn om terrorisme te ontmoedigen en om verdachte terroristen te onderscheppen en over te dragen aan de Amerikaanse autoriteiten.’ […] ‘De National Security Service is extreem welwillend bij verzoeken van de ambassade. Wat ze missen aan ervaring maken ze goed qua medewerking.’[hints]’ They have demonstrated the capability to deter terrorism and have been successful in intercepting and turning over suspected terrorists to U.S. authorities. (…) Yes, the National Security Service has been extremely cooperative with Embassy requests; what they lack in experience they make up for in cooperation. The Embassy enjoys a strong relationship.’ Bron: Wikileaks | Embassy cable 2009[/hints]

Zo veel als de inlichtingendiensten met elkaar delen, zo weinig informatie wordt er naar buiten gebracht. Zoals eerder beschreven is de aandacht van westerse media voor Djibouti nihil. De media in Djibouti worden gecensureerd, zo meldt Freedom House in het jaarlijkse persvrijheidrapport. De ‘watchdog organization’ betitelt de pers in Djibouti als ‘onvrij’. ‘De mediaomgeving in Djibouti is een van de meest restrictieve in Afrika’, is de openingszin van het verslag over 2014. ‘De officiële media, dat zijn vrijwel alle uitgaven in het land, censureren zichzelf en uiten geen kritiek op de regering. Journalisten vermijden gevoelige onderwerpen, inclusief mensenrechten. De economisch belangrijke militaire aanwezigheid van de Amerikanen in Djibouti zorgt voor extra dwang tot zelfcensuur, omdat journalisten worden ontmoedigd om te rapporteren over activiteiten van militairen.’ [hints]’The official media, which account for almost all of the country’s outlets, practice self-censorship and do not criticize the government. Journalists generally avoid covering sensitive issues, including human rights. The economically important U.S. military presence in Djibouti creates additional pressure to self-censor, as journalists are discouraged from reporting on soldiers’ activities.’ Bron: Freedom House | Djibouti 2014 [/hints]

“We doen alles om onze troepen te beschermen, onze missie te volbrengen en welkome gasten te zijn in Afrikaanse partnerlanden”, zegt de woordvoerder van CJTF-HOA. “Het handhaven van de orde en goede discipline zijn de sleutel tot het onderhouden van een goede relatie met onze gastheer.”[hints] “We make every effort to protect our troops, accomplish our mission, and be welcomed guests in our African partner nations.  Maintaining good order and discipline is key to maintaining good relationships with our hosts.” Bron: woordvoerder CJTF-HOA per e-mail[/hints]

‘In hun verlangen om overal ter wereld basissen te bezitten, hebben vertegenwoordigers van de Amerikaanse regering herhaaldelijk samengewerkt met moorddadige, antidemocratische regimes en schendingen van mensenrechten genegeerd.’ Dat stelt hoogleraar David Vine, verbonden aan de American University in Washington DC, in zijn in augustus gepubliceerde boek Base Nation. How U.S. military bases abroad harm America and the world. [hints] ‘In their quest to secure base access around the globe, government officials have repeatedly collaborated with murderous, antidemocratic regimes and ignored widespread evidence of human rights abuses.’ ‘Research by the John Hopkins political scientist Kent Calder confirms the “dictatorship hypothesis”: consistently, “the United States tends to support dictators (and undemocratic regimes) in nations where it enjoys basing facilities.”’ Bron: Base Nation [/hints]

Dit is ook het geval in Djibouti. Mensenrechtenorganisatie Human Rights Watch kaartte dit in 2011 aan in de aanloop naar de presidentsverkiezingen. ‘De regering heeft alle demonstraties verboden en vredige demonstranten en oppositieleiders worden bij willekeur gearresteerd en vervolgd. De Franse en de Amerikaanse regeringen hebben militaire basissen in Djibouti en verstrekken substantiële steun aan de regering. Geen van beide heeft zich publiekelijk uitgesproken over de recente voorvallen en de verslechterde mensenrechtensituatie in het land.’ [hints] ‘The French and US governments maintain military bases in Djibouti and provide substantial assistance to the government of Djibouti. Neither has issued public condemnations of the recent events and the deteriorating human rights situation in the country. (…) Presidential elections are scheduled for April 8, 2011, but since February, the government has banned all demonstrations and arbitrarily arrested and prosecuted peaceful protesters and opposition leaders.’ Bron: Human Rights Watch, 2011 [/hints]

Franse soldaten in het zwembad van het Kempinski-hotel. Zaterdagochtend, 11 uur. De personen op de foto komen niet voor in het artikel.

Opkomende seksindustrie

In zijn boek Base Nation besteedt hoogleraar Vine ook een hoofdstuk aan de commerciële sekszones die oppoppen, overal waar Amerikaanse militairen neerstrijken. ‘Zelfs tijdens de oorlogen van de V.S. in Afghanistan en Irak is er melding gemaakt van bordelen en mensenhandel met betrokkenheid van Amerikaanse troepen en contractors.’ [hints] ‘Commercial sex zones have developed around U.S. bases worldwide. […] Even during the U.S wars in Afghanistan and Iraq, there have been multiple reports of brothels and sex trafficking involving U.S. troops and contractors.’ Bron: Base Nation, Hoofdstuk 9[/hints]

Volgens Vine heeft de Amerikaanse oorlog in Vietnam eraan bijgedragen dat de Thaise kustplaats Pattaya ‘is verworden tot een van ’s werelds voornaamste red-light districten’. Pattaya was een favoriete plek voor R&R (rust en recreatie, red.). ‘Of, zoals sommigen het noemen, I&I – intoxication and intercourse. Toen de militairen zich terugtrokken uit Zuid-Vietnam lieten ze naar schatting zevenhonderdduizend sekswerkers achter. [hints]’Meanwhile, the U.S. war in Vietnam helped transform Thailand’s Pattaya Beach into one of the world’s largest red-light districts. It was a favoured spot for R&R, or, as some called it, I&I – intoxication and intercourse. When the military withdrew from South Vietnam, it left behind an estimated seven hundred thousand sex workers.’[/hints] Rondom de marinebasis Subic Bay op de Filipijnen waren na vertrek van de Amerikanen twintigduizend sekswerkers. [hints]’By the time the Filipino government evicted the U.S. military, in 1992, the country’s sex industry had become one of the world’s largests, with as many as twenty thousand sex workers around Subic Bay Naval Base alone.’[/hints]

Volgens General Order #1, de gedragscode die voor USAFRICOM en CJTF-HOA-medewerkers geldt, mogen Amerikaanse militairen (en ook de contractors en het andere personeel op de Amerikaanse basis) niet meer dan twee eenheden alcohol drinken, geen porno bezitten en niet betalen voor seks met een sekswerker. In Djibouti is zeker geen sprake van een extensieve partyscene, benadrukt de woordvoerder van CJTF-HOA. “CJTF-HOA-medewerkers moeten zich houden aan de hoogste standaarden. Iedereen begrijpt dat er repercussies staan op het schenden van General Order #1. Als zulke voorvallen plaatsvinden, zijn daar geen Amerikanen van Camp Lemonnier bij betrokken.” [hints]’CJTF-HOA members are held to the highest standards, and everyone understands violating General Order #1 has repercussions. If incidents occur, it is our policy to address the issue immediately and hold violators accountable for their actions. (…) Your intent to paint a picture of US personnel frequently engaging in inappropriate behaviors would be irresponsible journalism, as the words you have chosen – “significant and extensive party scene,” “openly patronizing prostitutes,” and “common practice” – are unsubstantiated.  If these events are occurring, they are not being conducted by US members assigned to Camp Lemonnier.” Bron: Woordvoerder CTFJ-HOA per e-mail.[/hints]

“Als dit soort events voorkomen (overmatig alcohol drinken, rijden onder invloed en het hebben van seks met ‘bargirls’ of andere meisjes tegen betaling, red.), dan zijn daar geen Amerikanen van Camp Lemonnier bij betrokken”, houdt de woordvoerder van CJTF-HOA vol. [hints] “I want to be very clear about something. We are not making any “generalized statements referring to unspecified inaccuracies,” as you state. Your intent to paint a picture of US personnel frequently engaging in inappropriate behaviors would be irresponsible journalism, as the words you have chosen – “significant and extensive party scene,” “openly patronizing prostitutes,” and “common practice” – are unsubstantiated. If these events are occurring, they are not being conducted by US members assigned to Camp Lemonnier.” Bron: Woordvoerder CJTF-HOA per e-mail aan OneWorld[/hints]

Geen Las Vegas

‘Het maakt niet uit welke mening men erop nahoudt aangaande de legaliteit en moraliteit van sekswerk. Deelname aan de seksindustrie is een schending van zowel de krijgswet als de wet van de meeste landen waarin de Amerikaanse basissen en troepen gevestigd zijn’, schrijft hoogleraar David Vine in zijn boek Base Nation. ‘Gezien de mate van mensenhandel in de seksindustrie, schenden de troepen ook de nationale en internationale verboden op het ondersteunen van mensenhandel.’[hints] ‘No matter one’s opinions about the legality and morality of sex work, patronizing the sex industry means violating both military law and the law of most countries in which U.S. bases and troops are located. […] Given the prevalence of sex trafficking in the industry,troops also violate national and international prohibitions on supporting human trafficking. (…) Unlike the Las Vegas fantasy, what goes on in the camptowns doesn’t stay in the camptowns.’ Bron: Base Nation[/hints] ‘What goes on in the camptowns doesn’t stay in the camptowns.’[hints]Een verwijzing naar de bekende uitspraak: What happens in Vegas stays in Vegas. It happened. It only happened there. And it happened far enough away to have any negative effect on the “the here and now”. And anyone who wasn’t there at the time need not know about it. Bron: Urban Dictionary[/hints] De Las Vegas-fantasie gaat hier niet op.

In de Rue d’Ethiopie naast Place du 27 Juin gaan de knipperlichtjes aan. De eigenaars van Club Hermes, Club Oasis, Club Shams en tal van andere nachtclubs nemen plaats op plastic kuipstoeltjes voor de ingang. Metaaldetectors en veiligheidspoortjes worden aangezet om bomaanslagen zoals die bij La Chaumiere te voorkomen.

Twee meisjes, gehuld in kleurige sluiers, melden zich bij de ingang van hotel Menelik – een hotel met een nachtclub in de kelder. Hun handtasjes hoeven niet door de scanner. Eenmaal binnen lopen ze meteen door naar de toiletruimte links van de ingang, om een kwartier later in korte glitterjurkjes weer naar buiten te komen. Uit een tasje hangt nog een rood stukje stof. De sluier. “Peggy” en “Kelly” uit Ethiopië (“zeven maanden hier”) settelen zich samen in een zithoekje naast de bar. Let the night begin…

“Drink je glas leeg!” Het is middernacht en ik heb twee shotjes tequila en twee wodka-redbull achter de kiezen. De drie Amerikaanse contractors met wie ik (Sanne Terlingen) hier ben hebben me al veel meer drankjes ingeschonken, maar die laat ik steeds zo onopvallend mogelijk ergens achter. Of ik stoot ze om.

De mannen weten dat ik journalist ben. En dat ik een verhaal maak over migranten en vluchtelingen en ook over sekswerk. “Maar vanavond hebben we maar één doel!”, brult de jongste van het stel. “Dronken worden!” Ze nemen me mee ‘down town Djibouti’ in, op voorwaarde dat ik hun identiteit niet bekend maak, en ook geen foto’s van ze publiceer. We beginnen in Club Shams aan Rue d’Ethiopie. Daar sluit een aantal andere militairen en contractors uit verschillende landen zich bij ons aan. Drie flessen wodka worden – naast twee rondjes met tequilashotjes – soldaat gemaakt. Dan wil één van de contractors plots naar een andere club. “We gaan hier nu weg, verdomme”, brult hij. Zijn vaste meisje – een van de ‘bargirls’ – is er met een Spaanse militair vandoor gegaan. Hij is woest.

In de volgende nachtclub, Scotch, worden direct vier nieuwe flessen wodka besteld, samen met een enorme emmer ijs en blikjes redbull. Een van de contractors vult continu de glazen van zijn vrienden bij. “Cheers”, zegt een man in rood shirt. “Hoeveel kost zij?”, vraagt hij, wijzend naar mij. “She is off limit”, neemt een contractor het voor me op. Tegen mij: “Dat is een Arabische ambassadeur. Crazy guy.” Hij betaalt een Djiboutische fixer 30 dollar om ervoor te zorgen dat ik niet lastig gevallen word. De fixer loopt zelfs met me mee als ik om één uur ’s nachts naar de wc ga om mijn verborgen opnameapparaatje aan te zetten.

“Het is inmiddels één uur ’s nachts. Ik zet mijn (opname) apparaatje weer aan. Iedereen is hier knetterdronken. Ik heb inmiddels acht drankjes door de wc gespoeld. Wodka-redbull. Vier weggegeven aan prostituees. Ze (de militairen) halen elke keer nieuwe (drankjes). Ik rook me suf om te verbergen dat ik niet drink. Ze hebben net weer vier flessen nieuwe wodka gehaald. Ze staan achter de bar. Eentje is net weggegaan met een Ethiopische prostituee. Vier, vijf, prostituees op de wc. Ik denk dat er meer dan veertig zijn in deze tent. (Geklop op de wc-deur) I am coming! Sorry. I am a bit slow!”

Boven: Club Shams. Onder: Sanne Terlingen in Club Scotch. De overige personen op de foto komen niet voor in dit artikel.

Met een bargirl naar huis

Twee uur ’s nachts. Een van de mannen haakt af. Hij is even weggeweest met een Ethiopisch meisje en nu is hij te moe of te dronken om zijn ogen open te houden. Een Somalisch meisje geeft hem een mep tegen zijn hand als hij voor de derde keer aan haar oor probeert te friemelen. Hij houdt het voor gezien, zegt hij. En stommelt naar buiten naar zijn auto.

“Sanne! Are you having a good time?”, polst één van de Amerikanen voor de zesde keer dit uur. “Waar is je glas? Waar is je sigaret?” Hij heeft zelf inmiddels twee pakjes Marlboro opgerookt. Steekt letterlijk de ene sigaret met de andere aan. “Don’t worry! Drink! I take care of you. Where is your fucking cup? Get a new cup!”

Om kwart over drie, na acht flessen wodka met zes personen, bieden de mannen aan om me terug naar mijn hotel te brengen. Met de auto. “We moeten nog even op onze vriend wachten”, zegt de chauffeur. “Is dat goed? Hij wil dat barmeisje meenemen, maar zij moet nog even afruimen.” Om vier uur stappen we met twee Amerikaans contractors, een base-medewerker uit een buitenland en een barmeisje in de auto. “Fuck, we are late. We have to be at the base at five. We have work to do in the morning.”

Dit zijn geen onervaren jongens, die voor het eerst met andere ‘boys’ van huis zijn en die voor het eerst de macht van geld en aanzien ervaren. Nee, deze mannen werken al jaren op Amerikaanse basissen wereldwijd. Ook in oorlogsgebieden zoals Irak en Afghanistan.

Het zijn ook geen klootzakken die hun neus ophalen voor de locals en enkel op hun eigen pleziertje uit zijn. Ze kennen alle sekswerkers in de club bij naam en trakteren hen op wodka, ook als ze geen meisje-voor-de-nacht zoeken. En een gehandicapte man die ‘op de auto past’, krijgt niet alleen een stapel dollars toegestopt, maar ook een dikke kus op zijn voorhoofd en een omhelzing. Elke avond.

Deze mannen zijn de koningen van het nachtleven van Djibouti. Ze maken lol, in een land waar verder weinig te beleven valt. Ze zien niet wat daar mis mee is.

Tegen de militaire regels

“Al het militaire personeel, alle civiele defensiemedewerkers en alle contractors die onder de autoriteit vallen van AFRICOM moeten zich houden aan General Order Number 1, zoals ondertekend door de commandant van USAFRICOM.” Dat schrijft een woordvoerder van USAFRICOM/CJTF-HOA in een e-mailreactie aan OneWorld. “General Order 1 stelt expliciet dat een aantal activiteiten verboden is en gaat over onderwerpen zoals wapens, alcoholgebruik, gokken, archeologische artefacten en prostitutie. De commandant van CJTF-HOA heeft het document ook ondertekend.”[hints]All military personnel, DoD civilians, and contingency contractor
personnel under the Combatant Commander’s (AFRICOM) authority abide by “General Order Number 1,” signed by the AFRICOM commander. General Order 1 explicitly states prohibited activities and covers topics such as firearms, alcohol consumption, controlled substances, gambling, archeological artifacts, and prostitution. The CJTF-HOA commander also signed a General
Order Number 1 specifically for CJTF-HOA personnel. It also applies to all military personnel, DoD civilians, contingency contractors, and others serving with, employed by, or accompanying the Armed Forces of the United States in CJTF-HOA’s area of responsibility. The CJTF-HOA General Order 1 prohibits the same activities included in the AFRICOM version.” Bron: Woordvoerder CJTF-HOA in een e-mail aan OneWorld[/hints]

Volgens General Order Number 1 (hieronder volledig gepubliceerd) is het verboden om:
* Binnen 24 uur meer dan twee alcoholische drankjes te consumeren.
* Een motorvoertuig te besturen binnen 8 uur na de consumptie van alcohol.
* Alcohol te nuttigen minder dan 8 uur voor ingeroosterde werktijden.
*Een persoon over te halen tot seksuele gemeenschap in ruil voor geld of andere vergoedingen (“Patronizing a prostitute”)

[aesop_document type=”pdf” src=”https://longreads.oneworld.nl/wp-content/uploads/USAFRICOM_GENERAL_ORDER_NUMBER_1.pdf” caption=”General Order Number #1″]

“Deze orders leggen bepaalde activiteiten aan banden om paraatheid, veiligheid, orde en discipline te garanderen, positieve relaties met onze Afrikaanse partners te bevorderen, banden met onze coalitiepartners te versterken en een consistent hoog operationeel tempo te handhaven”, aldus de woordvoerder van CJTF-HOA. [hints] ‘These orders restrict certain activities to ensure readiness, safety, force protection, good order and discipline, foster positive relations with our African partners, strengthen the bonds with our coalition partners, and maintain a consistently high operational tempo.’ Bron: Woordvoerder CJTF-HOA per e-mail aan OneWorld[/hints]

“Geen gevallen bekend”

De woordvoerder van CJTF-HOA ontkent dat deelnemers aan de Amerikaanse missie zich misdragen– of het nou militairen zijn, civiele medewerkers of contractors.

“We hebben alle instanties op kamp Lemonnier die betrokken zijn bij het handhaven van de wet gevraagd of jullie claims juist zijn. Als er sprake zou zijn van wangedrag, dan zouden deze instanties dat weten. Alle experts ontkennen dat er de afgelopen 18 maanden melding is gemaakt van prostitueebezoek door Amerikaans personeel.” [hints] “With that said, we contacted every legal office, law enforcement agency and criminal investigation service on Camp Lemonnier to determine if any of these claims you make are accurate. If any misconduct such as you claim were true, these offices would know about the incidents. Every expert we asked all said there have been no such reports of misconduct for at least the past 18 months regarding US personnel patronizing prostitutes.” Bron: Woordvoerder CJTF-HOA per e-mail aan OneWorld[/hints]

De woordvoerder zegt dat er wél een incident geweest waarbij Amerikaanse contractors onder invloed waren bij een bezoek buiten de basis. “Zulk gedrag is onacceptabel en gaat in tegen de goede orde. Maar het is zeldzaam. En het zou misleiding zijn om de lezers wijs te maken dat Amerikaans personeel zich met regelmaat zo gedraagt.” [hints] Several months ago, there were some incidents involving US contractors driving under the influence while off camp. That behavior is unacceptable and contrary to good order and discipline, but it is rare and would be misleading your readers to imply US personnel regularly participate in such behavior.” Bron: Woordvoerder CJTF-HOA per e-mail aan OneWorld [/hints] Volgens de woordvoerder heeft de criminal investigation service op Camp Lemonnier navraag gedaan bij Djiboutische contacten buiten het kamp. “Die zeiden dat ze nauwelijks Amerikanen buiten het kamp zien.” [hints] “After receiving your email, our criminal investigation service queried their Djiboutian contacts off camp, and the Djiboutian contacts related that they rarely see Americans off camp at all.” Bron: Woordvoerder CJTF-HOA per e-mail aan OneWorld[/hints]

“Hoe oud wil je dat ik ben?”

Voor de duidelijkheid: de wilde nacht van de Amerikaanse contractors was geen incident. Zeker drie keer per week gaan de mannen met z’n allen op pad.[hints]De omvang en de samenstelling van de groep varieert. Naast deze groep van vrienden en kennissen zijn er nog tal van andere. [/hints] De clubs in Djibouti openen elke nacht hun deuren. In elke club zijn tientallen bargirls en onofficiële sekswerkers te vinden. De meisjes vertellen openhartig over hun leven vóór Djibouti. Sommige meisjes vertellen dat hun ouders uit Somalië stammen. Verreweg de meesten zijn echter recent naar Djibouti-stad gekomen vanuit Ethiopië. Een meisje dat zichzelf Kelly noemt laat een foto zien van haar dochtertje dat daar is achtergebleven. “Ze woont bij mijn moeder. Ik stuur geld naar huis.”

Over hun werkzaamheden in Djibouti laten de meisjes minder los. Ze willen best met me mee naar huis. Vinden dat helemaal geen raar idee. “French girls like Ethiopian pussy”, verklaart een meisje. Maar echte namen krijg ik niet te horen. ‘Peggy’, ‘Kelly’, ‘Maria’, ‘Anna’ en ‘Tanya’ zijn allemaal achttien, of eenentwintig, zeggen ze. “Hoe oud denk je dat ik ben?”

“Ik heb ongeveer 25 bargirls”, zegt de eigenaar van Club Oasis. Het is “geen probleem” om één van die meisjes mee te nemen voor “chicki chicki”.

Een eigenaar van één van de clubs geeft aan dat hij best een 16-jarig meisje kan regelen.

“Mannen van alle militaire basissen doen hieraan mee”, zegt N. Omar, de Amerikaanse contractor die zes jaar in Djibouti gestationeerd was en die nu zijn memoires schrijft. “Niet allemaal, maar wel een substantieel deel. Ze kunnen de meisjes niet meenemen naar de basis, dus nemen ze hen mee naar een hotelkamer of gaan ze met een meisje mee naar haar appartement.”[hints]”Military men from all the bases partake in this business. Not all of them, but a substantial amount. The girls cannot be taken on the military bases. But they either take the girls to a hotel room they have already rented or the girls take the men to apartments. Most of the Ethiopian ones already have a room they share with one or two other girls. If the girl is from Djibouti, she most likely lives with her parents or other family members and would have to be taken to a hotel or the house of a friend.” Bron: N. Omar in een e-mail aan OneWorld[/hints]

“Als dit soort events voorkomen (overmatig alcohol drinken, rijden onder invloed en het hebben van seks met ‘bargirls’ of andere meisjes tegen betaling, red.), dan zijn daar geen Amerikanen van Camp Lemonnier bij betrokken”, houdt de woordvoerder van CJTF-HOA vol.[hints]“I want to be very clear about something. We are not making any “generalized statements referring to unspecified inaccuracies,” as you state. Your intent to paint a picture of US personnel frequently engaging in inappropriate behaviors would be irresponsible journalism, as the words you have chosen – “significant and extensive party scene,” “openly patronizing prostitutes,” and “common practice” – are unsubstantiated. If these events are occurring, they are not being conducted by US members assigned to Camp Lemonnier.” Bron: Woordvoerder CJTF-HOA per e-mail aan OneWorld[/hints]Op vervolgvragen krijgen we geen reactie vanuit Camp Lemonnier.

Het Franse Ministerie van Defensie bedankt ons enkel voor onze vragen. “We will keep our comments if necessary after your publication. We wish you a nice day.”

De mensenhandelexperts die verantwoordelijk zijn voor het jaarlijkse Trafficking in Persons Report werden bij de opstelling van de 2015 editie meerdere keren overruled door Amerikaanse diplomaten binnen het State Department. Dat onthulde persbureau Reuters afgelopen zomer op basis van interviews met ‘meer dan een dozijn bronnen in Washington en buitenlandse hoofdsteden’. [hints] Lees: ‘State department watered down human trafficking report’ [/hints]

De experts zouden het met de diplomaten oneens zijn geweest over de Tier-ranking van 17 landen, in 14 gevallen was de mening van de diplomaten doorslaggevend. Het ging onder andere om de rankings van China, Cuba, India, Maleisië, Mexico, Thailand, Oezbekistan. [hints]Alleen bij de plaatsing van Thailand, en nog twee andere onbekende landen, was het advies van de TIP-experts doorslaggevend. Van de 17 landen waarover onenigheid heerste is van slechts 7 landen naar buiten gebracht welke dat zijn. [/hints]

“Politiek spel”

Maleisië werd van Tier 3 omhooggeplaatst naar de Tier 2 watchlist. [hints]Al voor de publicatie van het TIP rapport werd er een brief aan U.S. Secretary of State John Kerry opgesteld, waarin hij wordt opgeroepen Maleisië niet omhoog te verplaatsen. Deze brief werd door maar liefst 160 congressleden ondertekend. [/hints] Was Maleisië opnieuw in Tier 3 ingedeeld, dan had het land niet mogen deelnemen aan Obama’s prestigieuze Trans Pacific Partnership (TPP)-handelsverdrag. [hints]Eerder dit jaar heeft de VS een wet aangenomen waarin wordt vastgelegd dat landen die de laagste indeling krijgen toegewezen in het TIP-rapport, dus ‘Tier 3’- landen, geen deel mogen nemen aan het versnelde handelsproces dat mogelijk wordt gemaakt door de deelname aan het Trans Pacific Partnership (TPP).[/hints] De Tier-upgrade van Cuba naar de watchlist valt samen met de aangehaalde relatie tussen Washington en Havana. Het afgelopen jaar heropenden de Verenigde Staten zelfs de Amerikaanse ambassade aldaar.

Verschillende congressleden vermoeden dat er “politieke spelletjes” worden gespeeld rondom de TIP-ranking. Een belangrijke senator wilde dat alle documenten over de totstandkoming van de TIP-ranking openbaar worden gemaakt. [hints]Bron: Reuters[/hints] ‘President Obama en Minister van Buitenlandse Zaken Kerry moeten het juiste doen en Maleisië niet arbitrair upgraden in het belang van een handelsverdrag’, schreef congresswoman Rosa DeLauro in een statement op haar website. ‘Dit is een onverantwoordelijk, onacceptabel politiek spel.’ [hints] The only reason to upgrade Malaysia to a tier two country is to bypass the ban that is currently in U.S. law. President Obama and Secretary Kerry must do the right thing and not arbitrarily upgrade Malaysia as a means to secure the TPP. This is an irresponsible, unacceptable political game.’ [/hints] DeLauro vroeg Obama en Kerry om opheldering. De brief die ze terugkreeg deelde ze met OneWorld.

‘Het departement heeft een accuraat rapport afgeleverd’, staat in de brief. Het TIP-rapport laat licht schijnen over maatregelen die wereldwijd genomen (moeten) worden tegen mensenhandel. ‘Geen van de Tier-rankings, inclusief die van Maleisië, is gemaakt vanuit andere overwegingen’. [hints] ‘The Department has produced an accurate report this year that will shine light on efforts that should be undertaken around the world to prosecute traffickers, protect victims, and prevent human trafficking. None of the tier ranking decisions, including for Malaysia, were made with regard to other considerations.
In addition, Malaysia has more than doubled the number of trafficking investigations, substantially increased prosecutions, and continued efforts in an expansive prevention campaign that raised awareness about trafficking. Despite these significant efforts, Secretary Kerry made it clear in his meetings with Prime Minister Najib Razak this month that the Government of Malaysia must continue to take decisive steps to combat trafficking, particularly through efforts to protect victims and fully implement the new anti-traffcking amendments. Thank you for your continued leadership on fighting trafficking in persons. [/hints] DeLauro wordt bedankt voor haar voortrekkersrol in het gevecht tegen mensenhandel.

“Key partner”

Het behouden van een goede relatie met Djibouti is essentieel. Dat blijkt ook uit teksten op de website van de Amerikaanse regering. ‘Djibouti ligt op een strategisch punt in de Hoorn van Afrika en is een key partner van de Verenigde Staten op het gebied van veiligheid, regionale stabiliteit en humanitaire inspanning in de Hoorn. De Djiboutische regering steunt de belangen van de V.S. en heeft een proactieve houding tegen terrorisme’. [hints]
Djibouti is located at a strategic point in the Horn of Africa and is a key U.S. partner on security, regional stability, and humanitarian efforts in the greater Horn. The Djiboutian government has been supportive of U.S. interests and takes a proactive position against terrorism. Djibouti hosts a U.S. military presence at Camp Lemonnier, a former French Foreign Legion base in the capital. The U.S. military also has access to port facilities and the airport by a bilateral agreement. Bron: US Department of State | U.S. Relations with Djibouti[/hints]

De Djiboutische regering waardeert de relatie met de V.S. eveneens, staat in een door Wikileaks gepubliceerde cable uit 2004. ‘Het enige probleem dat Djibouti met de V.S. heeft is het negatieve jaarlijkse Mensenrechtenrapport.’ [hints] ‘Moussa commented that the only problem Djibouti appeared to have with the U.S. is the negative yearly Human Rights report, which he said “does not reflect reality.” Ambassador responded that Djibouti does have a poor record in this area and that there is room for improvement.’ Bron: Wikileaks | Cable 04DJIBOUTI298_a [/hints]

Zou het kunnen dat de Tier-ranking van Djibouti ook beïnvloed is door de politieke belangen van de VS? Het zou Base Nation-auteur David Vine niet verbazen. “Naar mijn weten hebben de VS nooit gerapporteerd over de rol die de Amerikaanse troepen speelden bij het groeien van de prostitutie en mensenhandel in Korea”, zegt hij tegen OneWorld.

Het TIP-kantoor ontkent noch bevestigt de stelling dat het TIP-rapport gepolitiseerd is. “Het rapport reflecteert de beoordeling van het Ministerie van Buitenlandse Zaken van de inspanningen die buitenlandse overheden gedurende de vastgelegde periode hebben verricht om te voldoen aan de minimum standaarden voor het uitbannen van mensenhandel zoals vastgelegd in de Amerikaanse wet”, zegt een vertegenwoordiger van het TIP-office tegen OneWorld. “Het departement streeft ernaar om het rapport zo accuraat te maken als mogelijk, om successen en tekortkomingen te documenteren van de aanpak van mensenhandel.” [hints]
‘The annual TIP Report reflects the State Department’s assessment of foreign government efforts during the reporting period to comply with the minimum standards for the elimination of trafficking in persons established under U.S. law. The Department strives to make the report as accurate as possible, documenting the successes and shortcomings of government anti-trafficking efforts. Over the past 15 years, the Report has raised the profile of this issue significantly and consistently drawn public attention to the realities on the ground. The attention that the Report generates demonstrates both the impact and importance of the issue and the U.S. government’s efforts to address it. Bron: Vertegenwoordiger TIP-office per e-mail aan OneWorld[/hints]

TIP op bezoek in Djibouti

In ambassadeberichten die geplaatst zijn op Wikileaks is terug te lezen hoe TIP-medewerkers naar Djibouti reizen om zich te informeren over de aanpak van mensenhandel aldaar. ‘Er is geen hard bewijs van de aanwezigheid van kinderprostitutie in Djibouti’, wordt in die gesprekken gezegd. Maar ook: ‘Het is mogelijk dat er meisjes van slechts 12 of 13 jaar oud in de prostitutie werken.’ [hints] ‘While there may be girls as young as 12 or 13 in prostitution, (UNHCR representative Ann) Encontre said that there was no reliable information to confirm this.’ (…) President of the Court of Appeals (and recent IVLP alumna) Habiba Hachin said that prosecutions of pimp rings have been extremely rare, and have only occurred when a murder case investigation coincidentally revealed the existence of such a ring. Both Hachin and Abdoulkader noted that there was no hard evidence on the prevalence of child prostitution in Djibouti.’ Bron: Wikileaks[/hints]

Dat er geen bewijs is, lijkt vooral te liggen aan het gebrek aan officiële data over (gedwongen) sekswerk en andere vormen van mensenhandel. Die data zijn er namelijk niet.[hints]Ministry of Justice Secretary-General Abdi Ismael Hersi: There is a real lack of data on issues such as prostitution, child begging, and other forms of TIP. […] Hersi said that while prostitution-and especially child prostitution-was illegal in Djibouti, and a police vice squad existed to combat it, it was possible that there were some children who became involved in prostitution. Street children involved in begging, whether accompanied by their parents or not, were especially vulnerable.[/hints] Verschillende hulporganisaties benadrukken dat dat een probleem is. [hints]In a separate meeting October 18, Ministry of Foreign Affairs Director of Legal Affairs Marie Natalis […]She also pointed out that Djibouti lacked good statistics on what cases of trafficking might exist in country, such as data on child prostitution. Several interlocutors, including the Director of CARITAS Djibouti (which runs a small drop-in day center for street children in Djibouti City, the only facility of its kind in country) and UNICEF Protection Project Officer Fathia Omar Hassan, underlined the need for better data on the numbers and situations of street children in Djibouti. Bron: Wikileaks[/hints]

Veel kinderen lopen duidelijk risico om slachtoffer te worden van mensenhandel. ‘UNICEF schat dat er 33.000 weeskinderen en kwetsbare kinderen in Djibouti zijn, van wie 5.000 aidswezen.’ De meeste straatkinderen zijn van Ethiopische of Somalische afkomst.[hints]In addition, Hassan (Ministry of Foreign Affairs Director of Bilateral Relations Mohamed Ali Hassan) said that UNICEF estimated that there were approximately 33,000 Orphans and Vulnerable Children (OVC) in Djibouti, of whom 5,000 were HIV/AIDS orphans.[…]. Both CARITAS and UNICEF representatives noted that while most street children were of foreign (Ethiopian or Somali) origin, there were also Djiboutian children who ended up living on the streets. Bron: Wikileaks | 09DJIBOUTI1303_a [/hints]
Een vertegenwoordiger van de Djiboutische regering pleit voor een programma ter bescherming van kwetsbare vrouwen en kinderen, ‘zoals straatkinderen die anders in de prostitutie zouden kunnen belanden’. Diezelfde vertegenwoordiger is gedesillusioneerd omdat hij jonge kinderen had zien rondhangen bij de Franse militaire basis. [hints] Hassan requested that the USG consider additional assistance on TIP, perhaps in the form of a one-or-two-year program to build on the passage of Djibouti’s anti-TIP law in 2007. Djibouti is small, he added, and even a modest program could have an important impact. One top priority for such a program, Hassan suggested, could be protection for the most vulnerable women and children, such as street children who may become involved in child prostitution. Hassan said that he was personally dismayed to occasionally find young children hanging around the vicinity of the French military base. Bron: Wikileaks | 09DJIBOUTI1303_a [/hints]

Slechts één veroordeling

Het moet afgelopen zijn met de politisering van het rapport! Die boodschap verkondigde politicus Chris Smith, [hints]Smits is chairman of the House of Representatives International Relations Africa, Global Human Rights and International Operations Subcommittee[/hints]auteur van de Trafficking Victims Protection Act (TVPA) die de basis vormt voor de TIP-ranking, begin november in The House of Representatives.[hints]Vergelijkbaar met de Tweede Kamer in Nederland[/hints] In het TIP-rapport 2015 ‘wegen de feiten met betrekking tot de acties van regeringen tegen mensenhandel niet op tegen de politieke agenda van de president’, aldus Smith. [hints] ‘This report, the 15th annual report since I first wrote our nation’s anti-trafficking bill, […] has careened off into a new direction where the facts regarding each government’s actions in the fight against human trafficking are given almost no weight when put up against the President’s political agenda.’ Bron: Website Chris Smith[/hints]

‘Wie bewijs wil zien dat het rapport gepolitiseerd is hoeft alleen maar naar de cijfers te kijken’, aldus Smith. ‘China veroordeelde 35 personen wegens mensenhandel, Maleisië 3, en Thailand 151. Maar alleen Thailand is geplaatst in Tier 3.’ [hints] ‘The tier ranking decisions made by the State Department were clearly politicized, raising the bar for some countries and lowering it for others,” said Smith. “If you want proof these decisions were politicized just look at the numbers…China convicted 35 traffickers, Malaysia 3, and Thailand 151–but only Thailand is Tier 3. What message does that send?’ Bron: Website Chris Smith[/hints]

In Djibouti werd maar één persoon veroordeeld wegens mensenhandel. De rechtbank veroordeelde een vrouw voor het helpen van illegale migranten. Ze had drie niet-Djiboutische vrouwen geholpen om de grens over te steken, en ze vervolgens, tegen hun wil, werk laten verrichten waarvoor ze het bijbehorende salaris niet kregen. De vrouw kreeg een voorwaardelijke gevangenisstraf van twee jaar opgelegd, maar hoefde geen dag de gevangenis is.[hints] ‘The government reported its conviction of one trafficker in 2014. In this case, the courts convicted a woman of trafficking in persons and aiding illegal migrants under Law 210 for aiding three non-Djiboutian women across the border into Djibouti, where she held the women against their will, forced them into jobs, and withheld their wages. The trafficker received a 24-month suspended sentence and served no time in prison, an ineffective deterrent to trafficking crimes. A judge ordered the trafficker to repay the wages she withheld from each victim. The government did not investigate or initiate prosecutions of other forced labor cases or any sex trafficking offenses during the reporting period.’ Bron: Trafficking in Persons Report 2015[/hints]

Een ander signaal van politisering is volgens congreslid Smith het meermaals toekennen van een kwijtschelding voor een plan dat is uitgeschreven, maar nog niet is uitgevoerd. Als voorbeeld noemt hij Birma.[hints] “Burma gets an undeserved waiver for the fourth straight year,” Smith said. “The State Department keeps saying Burma ‘has a written plan,’ but that plan isn’t implemented. [/hints] Voor Djibouti geldt precies hetzelfde: het land staat al vier jaar op de watchlist, en kreeg in 2014 en 2015 – in precies dezelfde verwoordingen – een kwijtschelding toegekend voor een opgesteld plan. [hints] ‘Djibouti was granted a waiver from an otherwise required downgrade to Tier 3 because its government has a written plan that, if implemented, would constitute making significant efforts to bring itself into compliance with the minimum standards for the elimination of trafficking, and it has committed to devoting sufficient resources to implement that plan.’ Bron: Trafficking in Persons Report 2015[/hints]

Opvallend is ook de zin die in 2015 uit het TIP-rapport is weggelaten: De constatering dat de aanwezigheid van buitenlandse militairen die gestationeerd zijn in Djibouti ‘bijdraagt aan de vraag naar vrouwen en meisjes in de prostitutie, inclusief mogelijke slachtoffers van mensenhandel’.[hints]’Members of foreign militaries stationed in Djibouti contribute to the demand for women and girls in prostitution, including possible trafficking victims.'[/hints] Deze waarneming was van 2008 tot en met 2014 wel steeds in het rapport opgenomen.

Djibouti: volgend jaar een upgrade?

Djibouti staat nu vier jaar op de watchlist, waarvan twee jaar met een kwijtschelding. Dat betekent dat het land in 2016 sowieso van die watchlist of moet. Dat bevestigt het TIP-office aan OneWorld. [hints] “As you mention below, Djibouti received a waiver in 2014 and 2015, and next year is when they will run out of waivers, or face an automatic downgrade to Tier 3. Djibouti can move up to Tier 2 if the government complies with the TVPA’s minimum standards, and are making significant efforts to bring themselves into compliance with those standards.” Bron: Email TIP-office aan OneWorld[/hints] Er zijn twee mogelijkheden: óf Djibouti degradeert automatisch naar Tier 3, óf Djibouti gaat omhoog naar Tier 2.

Een degradatie naar de laagste categorie kan serieuze consequenties hebben voor de relatie tussen de VS en Djibouti, bijvoorbeeld op het gebied van bilaterale hulp, non-humanitaire hulp, het vragen van assistentie aan internationale financiële instituties zoals de Wereldbank, en – zoals bij Maleisië het geval zou zijn geweest – het sluiten van handelsverdragen. [hints] ‘Pursuant to the TVPA, governments of countries on Tier 3 may be subject to certain restrictions on bilateral assistance, whereby the U.S. government may withhold or withdraw non-humanitarian, non-trade-related foreign assistance. In addition, certain countries on Tier 3 may not receive funding for government employees’ participation in educational and cultural exchange programs. Consistent with the TVPA, governments subject to restrictions would also face U.S. opposition to the provision of assistance (except for humanitarian, trade-related, and certain development-related assistance) by international financial institutions, such as the International Monetary Fund and the World Bank.’ Bron: Trafficking in Persons Report 2015[/hints]

De Amerikaanse vice-ambassadeur in Djibouti bevestigt aan OneWorld dat de Amerikaanse ambassade in Djibouti en de regering van Djibouti “nauw samenwerken om een degradatie te voorkomen. De Djiboutische regering herschrijft op dit moment de mensenhandelwet uit 2007 om die aan te scherpen, en dan kan die wet geïmplementeerd worden door daders te vervolgen, bijvoorbeeld. De twee regeringen werken hard om dit probleem te adresseren.” [hints] “I can confirm that the U.S. Embassy in Djibouti and the Government of Djibouti are working closely in partnership to avoid such a downgrade. The Djiboutian Government is currently redrafting their 2007 law on trafficking to strengthen it and then implement the law by prosecuting offenders, for example. The two governments are working hard to address this issue.” Bron: Deputy chief of mission of the U.S. Embassy in Djibouti [/hints][hints]De US Embassy in Djibouti laat per e-mail weten dat de VS ook nog 500.000 dollar heeft gedoneerd aan een tweejarig project van de Djiboutische regering in samenwerking met UNODC. Doel: het versterken van het nationale rechtssysteem in antwoord op mensenhandel in Djibouti.[/hints]