“Asschers Nederland stemt mij weinig vrolijk”

Dit artikel krijg je cadeau van OneWorld. Word abonnee

Strategisch stemmen is weer in het nieuws. In de Volkskrant verscheen een artikel waarin linksminnend Nederland overweegt om op de VVD te stemmen om zo de PVV te dwarsbomen. Nogal tegenstrijdig in mijn ogen. De laatste keer moest strategisch stemmen de PvdA tot de grootste partij maken en Ruttes aanspraak op het torentje dwarsbomen. Uiteindelijk kregen we een kabinet van VVD en PvdA waarin Lodewijk Asscher vicepremier werd. Met het huidige geroezemoes is het de vraag of men op links kan leren van de keuze van toen.

De rode draad

En na de brief van Mark Rutte is er nu ook de oproep van Lodewijk Asscher. De Wij zijn Nederland-oproep is versierd met iets dat op het oude Hyveslogo lijkt. De brief spreekt over fatsoen en beschaving, en stelt dat de overgrote meerderheid in beweging moet worden gebracht. En dat ‘onze grondvesten onder vuur liggen’. Volgens de brief moeten we niet wachten tot een Nederlandse Brexit of Trump, omdat het dan te laat zal zijn daar iets tegen te doen. Een curieus statement naar mijn gevoel. 

Onder de prominente Nederlanders die de eerste ondertekenaars zijn, zitten mensen wiens werk voor en achter de schermen van fatsoen getuigt. Deugdelijke mensen die weten hoe een inclusief Nederland eruit ziet, voelt en hoort te functioneren. Maar er zitten ook mensen tussen bij wie ik vraagtekens heb. De vraag is dan wat de overeenkomst is tussen deze mensen over de invulling van wat Nederland is en wat Nederlands zijn betekent. De rode draad die ik zie stemt me weinig vrolijk over het beeld waarmee Asscher Nederland probeert te verenigen.

De brief op wijzijnnederland.nl

Exotisme en disciplinering

Een van de prominenten is de Friese Nederlander Foppe de Haan. Toen hij als bondscoach van de voetballers onder 21 in 2007 de Europese Kampioenschappen won, liepen sommige Surinaams Nederlandse speler met de Surinaamse vlag rond. Na afloop gaf De Haan in niet mis te verstane woorden te kennen hoe ontstemd hij daarover was. Dat de geschiedenis en cultuur van Suriname een wezenlijk onderdeel is van de identiteit van die spelers als Nederlanders van Surinaamse komaf, net als de Friese bij hemzelf, ontging hem volkomen. Wat hij evenmin begreep is dat wanneer zij van het veld aflopen, hun Nederlandsheid constant in twijfel wordt getrokken. Kenneth Vermeer, een van de spelers van toen, werd bijvoorbeeld door zowel ‘voetballiefhebbers’ als politie keer op keer met racisme bejegend. Zulke spelers bevinden zich in een spagaat: enerzijds worden ze geprezen voor hun diensten voor Nederland of hun Nederlandse clubs, anderzijds wordt hun achtergrond continu afgewezen.

Een andere ondertekenaar is Adelheid Roosen. Met haar wijksafari's exotiseert zij naar mijn mening de raciale en etnische ‘ander’ in achterstandswijken voor een overwegend wit en hoogopgeleid publiek. De gretige en nieuwsgierige menigte die even komt koekeloeren kan er geen genoeg van krijgen, en steden en stadsdelen weten Roosen dan ook al te goed te vinden. Uitverkochte shows en telkens weer nieuwe opdrachten van ambtenaren die kunst en cultuur inzetten om politieke en economische inclusie uit de weg te gaan. In plaats van te luisteren naar de behoeftes van de bewoners van deze wijken, stuurt men Roosen en soortgelijke kunstenaars op pad om hen eerst te begrijpen. Maar, zoals de filosoof Édouard Glissant ons leert, zijn pogingen vanuit een dominante groep om een gedomineerde groep te begrijpen vaak juist een poging om hen te reduceren en geforceerd in te passen binnen de ervaringen en kennis van de dominante groep. Het is disciplinering, in plaats van acceptatie van het verschil en de ondoorgrondelijkheid ervan. 

‘Fatsoenlijk’ demonstreren

Ook Maarten van Rossem staat bij de ondertekenaars. Toen ik op uitnodiging van de lokale PvdA in Almere een bijdrage leverde aan het debat over het racisme van Zwarte Piet, was hij er ook bij. Van Rossem kon zijn ongenoegen over wat ik zei niet voor zichzelf houden. Door veelvuldig hard ‘onzin’ te fluisteren en luidruchtig heen en weer te bewegen in zijn stoel terwijl ik aan het woord was, liet hij zijn aversie merken. Rationeel en gevoelsmatig heeft hij zich hermetisch afgesloten van de lange geschiedenis van de zwarte emancipatie in Nederland en in door Nederland met geweld toegeëigende gebieden. Dat Zwarte Piet met racisme te maken heeft vind hij nog steeds bitter moeilijk te accepteren, zoals de stukken in zijn magazine elk jaar weer onderstrepen.  

Die ‘wij’ waarover Asscher in zijn brief spreekt, is een ‘wij’ dat mensen met een cultureel diverse achtergrond maar beperkte opties geeft voor hun bevrijding van onderdrukking

De Haans, Roosens en Van Rossems interpretatie van fatsoen en beschaving is de mijne niet. Die ‘wij’ waarover Asscher in zijn brief spreekt, is een ‘wij’ dat mensen met een cultureel diverse achtergrond maar beperkte opties geeft voor hun bevrijding van onderdrukking. Van een gedeelte van onze geschiedenis ontkennen tot onszelf laten objectificeren en wachten tot de dominante groep klaar is om ons te komen bevrijden. 

En dat was nergens duidelijker merkbaar dan in wat Asscher tegen de NOS zei over zijn impotente oproep. Hij ‘wil voorkomen dat Nederlanders na de verkiezingen gaan demonstreren [want] na de verkiezingen is het namelijk te laat’. Dit gaat lijnrecht in tegen wat bijvoorbeeld Martin Luther King Jr. zei over demonstraties en protesten, namelijk: a riot is the language of the unheard. Dat is des te merkwaardiger aangezien Asscher in 2015 de Martin Luther King Jr. lezing mocht geven aan de Vrije Universiteit in Amsterdam. Je zou toch denken dat hij Kings woorden tot zich zou hebben genomen voordat hij aan die klus begon. Maar Asscher is dus ook zo iemand die King Jr. onterecht claimt.

Politieke rampen dicht bij huis

Daarnaast, wie geeft er nu vooraf al af op mensen die voor een inclusief Nederland vechten? Maakt Asscher hier niet grote sier met het werk dat anderen hebben geleverd opdat we het überhaupt over racisme, discriminatie en uitsluiting kunnen hebben? En vanwaar die selectieve greep uit politieke rampen? Door het strategisch stemmen in 2012 zijn er genoeg politieke rampen in Nederland geweest waarbij Asscher zelf betrokken was, blamerende besluiten die naast Brexit en Trump, ook genoemd hadden moeten worden in zijn oproep. 

Bijvoorbeeld het eenzijdig opschorten van het uitkeringsverdrag met Marokko waardoor Marokkaans Nederlandse kinderen en ouderen nu gekort worden. Of het willens en wetens breken van de Nederlandse wet teneinde een te hoge AOW uit te keren aan Nederlanders die – tegen alle resoluties van de Verenigde Naties in – in door Israël bezet Palestijns gebied wonen. En laten we de verdere afbraak van de collectieve verantwoordelijkheid voor een inclusieve samenleving door middel van het privatiseren van het inburgeringstraject en het participatiecontract gekoppeld aan een boete voor migranten niet vergeten. 

Wit links paternalisme

Om nog maar te zwijgen over zijn partijgenoten en collega's. Elke dag weer worden we geconfronteerd met de ingreep van Ronald Plassterk in het omroepbestel wanneer de wit nationalistische en racistische onderbuik geleegd wordt op de publieke omroep. Of de wegbezuiniging van de structurele rijksbijdrage aan het Nationaal instituut Nederlands slavernijverleden en erfenis (Ninsee) door Jet Bussemaker. Of de Turkijedeal waarmee Diederik Samsom van vluchtelingen fiches maakte die uitgewisseld konden worden tussen Europa en Turkije. Of de noodverordening die Ahmed Aboutaleb gebruikte om antiracisme demonstranten op buitenproportioneel gewelddadige wijze te arresteren. Of de dwangarbeid voor bijstandsgerechtigden onder Jetta Klijnsma.  

Asschers “Wij zijn Nederland’ komt op mij over als het aloude wit links paternalisme waarmee de Partij van de Arbeid haar relevantie voor het huidige Nederland definitief heeft verloren. Een aangepaste versie van het Hyveslogo gebruiken is daar het ultieme voorbeeld van. Wie in 2012 dacht dat de PvdA een sterk tegenwicht zou bieden aan het rechtse beleid van de VVD, kwam de afgelopen vier jaar volgens mij bedrogen uit. Wie in 2017 strategisch wil stemmen, kan dat maar beter heroverwegen. Want volgens mij pakt dat ook ditmaal verkeerd uit.

Foto cc: Partij van de Arbeid 

Ik wil dat OneWorld blijft bestaan

AbonneerDoneer

Lees je bewust met OneWorld en draag bij aan een rechtvaardige wereld.

Dat kan al vanaf 6 euro per maand

Ontvang onze beste verhalen in je mailbox

Volg ons