Achtergrond

Armoede laten zien maakt mensen guller

Dit artikel krijg je cadeau van OneWorld. Word abonnee

Beelden van arme Afrikaanse tieners en ploeterende Chinese fabrieksarbeiders, zorgen die ervoor dat we meer geld geven aan goede doelen? Frank Hubers onderzocht het voor zijn proefschrift en OneWorld Research sprak met hem. “We weten nu dat het werkt.” 

Waarom wilde u weten of het tonen van armoede ons geefgedrag beïnvloedt?
“Filantropische organisaties investeren miljoenen in campagnes en programma’s waarin beelden worden getoond van arme mensen. Maar er is eigenlijk weinig bekend over in hoeverre dit soort beelden ook werkelijk effectief zijn. Zorgen ze ervoor dat we meer geven? Om hier meer over te weten te komen, ben ik als onderdeel van mijn promotieonderzoek een samenwerking aangegaan met de non-profit organisatie Movies that Matter

Organisaties investeren miljoenen in campagnes met beelden van arme mensen

 

Onderzoek Hubers voerde het onderzoek in samenwerking met Movies that Matter uit. Dit werd gedaan op zes middelbare scholen, onder 541 vmbo-scholieren die tussen de 12 en 16 jaar oud zijn. Na het bekijken van de film vulden de leerlingen vragenlijsten in. Het onderzoek kwam in 2015 uit.

Hoe bent u te werk gegaan? 
“We hebben scholieren spellen laten spelen waarmee ze geld konden verdienen. Ook hadden de tieners de mogelijkheid om een gedeelte van hun ‘gewonnen’ geld te doneren aan een goed doel. Ze mochten zelf kiezen hoeveel ze wilden weggeven. Aan ongeveer de helft van de deelnemers werd een film vertoond over armoede en sociale ongelijkheid vóórdat ze deelnamen aan de spellen. Dit was ofwel Africa United, een film over arme Afrikaanse tieners, ofwel China Blue, een documentaire over jonge Chinese meisjes die onder erbarmelijke omstandigheden in de textielindustrie werken.”

En, had het tonen van deze films enige invloed op het geefgedrag?
“Jazeker. De scholieren bleken na het kijken van de film guller in hun vrijwillige bijdragen. De tieners die de film gezien hadden, gaven gemiddeld aanzienlijk meer geld weg aan een goed doel; vijf procent meer. In andere woorden, deze studie laat zien dat de bereidheid van mensen om geld te doneren toeneemt wanneer ze beelden van sociale ongelijkheid zien.” 

Tieners die de film zagen, gaven aanzienlijk meer geld weg

U heeft onderzoek gedaan naar jongeren. Verwacht u dat dit soort films hetzelfde effect hebben op volwassenen? 
“Ja. Wel zal het effect steeds meer afnemen, omdat je op oudere leeftijd vaker blootgesteld bent aan dit soort beelden. Denk bijvoorbeeld aan het bekende beeld van Afrikaanse kinderen met bolle hongerbuikjes waar vliegen omheen zoemen. De eerste keer dat je zo’n beeld ziet, is je reactie het meest heftig. Naarmate je meer van dit soort beelden over armoede en sociale ongelijkheid ziet, zal 
het effect minder sterk zijn. Je raakt er meer gewend aan.”

Geefgedrag is ook vanuit andere invalshoeken bestudeerd. Ander onderzoek richtte zich bijvoorbeeld op de inhoud van de media. Hier bleek dat kijkers meer geraakt waren wanneer mensen afgebeeld werden als hulpeloos en passief; het bleken vooral simplistische slachtofferverhalen te zijn die heftige emotionele reacties uitlokken en de bereidheid om te doneren verhogen. Kijkers die beelden kregen voorgeschoteld waarin de slachtoffers actief handelende mensen met doorzettingsvermogen en wilskracht waren, hadden minder medelijden. 

Hadden beide films hetzelfde effect?
“De twee films verschilden in toonzetting. Africa United is een positieve film. Het laat zien hoe een groep Rwandese kinderen hun droom achterna gaat. Vastberadenheid, optimisme en hoop staan centraal. China Blue is juist een zwaardere film. Deze documentaire legt de slechte werkomstandigheden van Chinese werknemers in een spijkerbroekenfabriek bloot: extreem lage lonen, uitbuiting, ga zo maar door. We zien echter geen verschil in effect van de films op het geefgedrag. Dus ongeacht het verschil in toonzetting, gaven de kijkers van beide films vijf procent méér na het zien van de beelden.

We vonden wel een verschil in het effect op de beeldvorming van jongeren over Afrika en China. Het geschetste beeld van Afrika in Africa United wijkt af van het simplistische beeld dat de jongeren over Afrika hebben. Je ziet de Afrikaanse kinderen bijvoorbeeld als actieve mensen; ze hebben schooluniformen aan. Ondanks dit afwijkende beeld, bevestigde de film toch de ‘klassieke’ beeldvorming rondom Afrika. Bij de film over China bleek het beeld van het land wel veranderd. Ze wisten vooraf niet dat de omstandigheden voor sommige Chinezen zo slecht zijn en dat ze in zulke benarde situaties kunnen zitten. Hier had de film dus wel invloed op de beeldvorming.”

Hoe kunnen goede doelen deze resultaten gebruiken in de praktijk? 
“De films die wij tijdens ons onderzoek lieten zien, zijn niet gemaakt met het doel om mensen meer geld te laten geven. We wilden onderzoeken of het tonen van van ongelijkheid en armoede invloed had op de bereidheid om geld te doneren. En dit bleek zo te zijn.

Veel ontwikkelingsorganisaties geven geld uit aan campagnes waarin beelden van armoede worden getoond. Dit geld had ook kunnen worden besteed om deze mensen direct te helpen. Dit onderzoek toont aan dat het tonen van deze beelden – tot op zekere hoogte – nut heeft en daarmee legitiem is. We weten nu dat het werkt.”

Frank Hubers promoveerde op 3 maart 2016 aan de Erasmus Universiteit Rotterdam op basis van zijn proefschrift 'Essays on Determinants and Impact of Private Contributions to Public Goods’. Hiervoor deed hij onder andere onderzoek naar goud in Ghana

Ik wil dat OneWorld blijft bestaan

AbonneerDoneer

Lees je bewust met OneWorld en draag bij aan een rechtvaardige wereld.

Dat kan al vanaf 6 euro per maand

Ontvang onze beste verhalen in je mailbox

Volg ons