Beeld: Nietjuh
Opinie

‘De roetveegpiet is een schijnoplossing’

Volgens Quinsy Gario is de roetveegpiet een schijnbalans tussen ongelijke partijen. Antiracisten worden namelijk niet gesteund door een premier die zegt dat zijn “Antilliaanse vrienden geen schmink op hoeven te doen om zwarte piet te spelen”.

Dit artikel krijg je cadeau van OneWorld. Word abonnee
Update: De NTR heeft laten weten dat bij de landelijke Sinterklaasintocht in Apeldoorn dit jaar alleen nog zogeheten roetveegpieten te zien zullen zijn. Daarmee lijkt het erop dat de omroep, die elk jaar samen met een Nederlandse stad de organisatie van de intocht in handen heeft, eindelijk bereikt wat het al een paar jaar probeert. Vorig jaar leek de NTR al een poging te doen om op roetveegpieten over te gaan, maar dat werd een dag later afgedaan als een misverstand.

Gemeentes bepalen zelf hoe Pieten er bij hun intochten uitzien, maar kijken wel elk jaar nauwlettend naar wat het landelijke comité doet. Ook de grote steden spelen daarin een voortrekkersrol. Sinds 2016 meren in Amsterdam bijvoorbeeld geen volledig zwart geschminkte Pieten meer aan. Eind vorig jaar gaf ook de gemeente Rotterdam aan vanaf 2019 alleen nog roetveegpieten te verwelkomen.

De oorspronkelijke versie van dit artikel verscheen op OneWorld.nl op 8 oktober 2018.

Wat ik vind van de huidige ontwikkelingen rond de kleur van het dienstbare hulpje van een katholieke bisschop? Een witte journalist van Kennisplatform Integratie en Samenleving wilde een anekdotisch verhaal schrijven over zwarte piet en wilde, naast mij, ook intochtorganisaties spreken. Dat artikel zou waarschijnlijk ook gaan over het recente besluit van de NTR om van zwarte piet naar roetveegpiet te gaan. Roet als in ‘zo zwart als roet’. Roet als in van de schoorstenen die de meeste huizen niet meer hebben. Roet als in kleren en handschoenen blijven schoon maar alleen het gezicht wordt vies.

In het aanvankelijke bericht over het roetveegpietenbesluit liet de NTR weten dat het hiermee niet tegemoetkomt aan voor- of tegenstanders. Het ging de NTR om de groep ertussenin. De groep tussen de snelwegblokkeeders uit Dokkum en de groep die gelijke rechten eisen. De groep tussen de uitgesproken neonazi’s van Voorpost die ons opwachtten bij de Raad van State in 2014 en de groep die aanvankelijk gelijk kreeg van de rechter dat zwarte piet een racistisch karakter heeft.

Een volk dat schaamte kon voelen, zou zich schamen

Dat was totdat de stad Amsterdam deze historische beslissing tenietdeed door naar de Hoge Raad te stappen. De stad van wijlen Eberhard van der Laan, die een belangrijk onderzoek naar zwarte piet negeerde: het onderzoek van een werkgroep van de Verenigde Naties, onder leiding van de Jamaicaanse historica Verene Shepherd, om de intocht te verlossen van racisme. De uitkomst van dat onderzoek: zwarte piet is racistisch en moet via onderwijs bestreden worden.

Maar Nederlandse overheidsinstellingen luisteren alleen naar de Verenigde Naties als het over andere volkeren en gebruiken gaat. Zodra ze iets zeggen over Nederland vallen we hen net zo lang en veel lastig, tot ze een statement moeten plaatsen over de lawine van haat die ze ontvingen. Een volk dat schaamte kon voelen, zou zich schamen.

Hier haalden velen hun schouders op, gaven beide groepen de schuld en vierden dat Amsterdam eindelijk een vrouwelijke burgemeester had. Een burgemeester die zich graag als progressief voordoet maar het ene na het andere regressieve en marginaliserende politieke idee uit en zo ook over zwarte piet lange tijd domme dingen zei en schreef, bijvoorbeeld op De Correspondent. Het medium dat met veel fanfare het zoveelste diversiteitsinitiatief was gestart dat mislukte door latere onverschilligheid van onder meer hoofdredacteur Rob Wijnberg, de man die zichzelf een raciaal scepticus noemt. Die gaat nu vrolijk verder in Trumps Amerika.

De schijnbalans van de NTR

Terug naar dat andere diversiteitsmerk, de NTR. De Nederlandse Publieke Omroep had in het verleden vaak een probleem om de balans tussen entertainment en informatievoorziening te behouden. Nu proberen ze te balanceren tussen het salonfähig maken van rechtsextremisme en roetveegpieten. Die spagaat laten ze nu los. De NTR is duidelijk gezwicht voor whitelash van de rechterflank; die roetvegen waren een misverstand, is nu het verhaal. Vanaf het begin was de NTR niet oprecht omdat ze nooit de moeite hebben genomen om te begrijpen waarom een racistische figuur niet acceptabel is. Uit alle NTR-statements blijkt dat ze nog steeds denken dat het slechts om gekrenkte gevoelens en esthetiek gaat, in plaats van om systematische culturele uitingen van ingebeelde superioriteit.

Maar wat zouden we anders moeten verwachten van de organisatie wiens PR-afdeling toeliet dat de regisseur van Het Sinterklaasjournaal zijn zwarte hulp-sint ‘Desmond Tutu-Piet’ noemde in een interview in NRC in 2014? De omroep ondermijnt constant haar diversiteitsmandaat. Dat hebben we de afgelopen tijd ook gezien met de benoeming van Fidan Ekiz als presentator van De Nieuwe Maan. Prompt zagen we daar Jan Roos, de man die met een kapmes naar kinderen uit Amsterdam-West zwaaide, aan tafel bij een programma dat ooit de moslimgemeenschap moest dienen.

De groep die voor gelijkwaardige behandeling vecht, krijgt niet de gelegenheid handjes te schudden met de politie

De schijnbalans die de NTR aan ons wil verkopen bevindt zich in een context waarin helemaal geen gelijkwaardigheid is. De groep mensen die voor gelijkwaardige behandeling vecht, krijgt niet de gelegenheid om rustig handjes te schudden met de politie voordat ze aangehouden worden. Zij worden niet gesteund door een premier die ten tijde van een nucleaire top in Den Haag zei dat zijn “Antilliaanse vrienden geen schmink op hoeven te doen om zwarte piet te spelen”.

Dit zijn de mensen die het zat zijn om nog langer te moeten doen alsof de nostalgische sentimenten naar een fictieve periode van een compleet wit Nederland legitieme argumenten zijn in een zaak van leven en dood. Dit zijn de mensen die onderweg terug van een demonstratie tegen zwarte piet in het Friese dorpje Grou een kameraad hebben verloren. Dit zijn de mensen die iemand hebben begraven door deze strijd. Racisme zorgt voor meer stress en daardoor psychische en lichamelijke klachten en uiteindelijk een kortere levensduur.

Zwarte piet is racisme

Zwarte piet is racisme. Die tekst bedacht ik op 31 mei 2011 en spoot het toen met zwart krijtbordverf van de HEMA op een grijs T-shirt van de Zeeman. Op 1 juni 2011 stond ik in dat shirt in Café De Bastaard in Utrecht mee te doen aan een poetryslam wedstrijd. ‘Zwarte piet is racisme’ stond ook op mijn shirt toen ik op 12 november 2011 door de politie door de straten van Dordrecht werd gesleurd, er pepperspray in mijn ogen werd gespoten en in mijn neus werd gewreven en ik met drie anderen werd gearresteerd. ‘Zwarte piet is racisme’ is wat er op mijn T-shirt stond terwijl ik mijn verhaal deed aan een rechercheur die vertelde dat ik moest opschieten omdat hij terug wilde gaan naar zijn sinterklaasfeestje.

‘Zwarte Piet is racisme’ is wat ik op 17 oktober 2013 aan tafel bij de vergunningencommissie zei toen we met 21 mensen de vergunning voor de Amsterdamse intocht aanvochten en door honderden in de gangen van het stadhuis werden gesteund. En nu in 2018 is zwarte piet nog steeds racisme. Net zoals het dat was in 2008, 2003, 1998, 1997, 1994, 1989, 1987, 1981, 1968, 1930, 1853 en 1828, om maar even te benadrukken hoe lang dit al speelt. Dat de NTR het racismevraagstuk an sich niet wil oppakken is al beledigend genoeg. Blijven doen alsof de groep die na alle gesprekken, gepresenteerde onderzoeken en feiten aan de racistische figuur en praktijk blijven vastklampen gelijk staat aan de vechters voor een gelijkwaardig Nederland is nog veel schofteriger. De NTR helpt niet alleen actief mee aan de onderdrukking van feiten over de figuur, maar ook aan de onderdrukking van dat het feiten zijn. Net als het Openbaar Ministerie in deze video.*

Dus voor die journalist die mijn tijd wilde verdoen door mij gelijk te stellen aan intochtorganisaties; ik heb wel wat beters te doen. Kennisplatform Integratie en Samenleving kan beter stoppen met praktijken die vooruitgang tegenhouden. De zoveelste witte man een betaalde klus geven om oppervlakkig over racisme te schrijven is nou net een symptoom van het achterliggende probleem. Aan anekdotische verhalen heeft niemand nu wat. Ga maar onderzoek doen naar wit superioriteitsdenken en de partybus van de Friese wegblokkeerders en loop mij en anderen niet voor de voeten terwijl we ons eigen ding doen.

* Voor een grondigere uiteenzetting van dit mechanisme, zie de bespreking van het werk van Anri Sala door Vincent WJ van Gerven Oei: Subtitling Communism: Beneath Anri Sala’s Intervista in Afterall 45, Spring Summer 2018, pagina 58 – 67.

Wat vinden ze in het buitenland van Zwarte Piet?

Ik wil dat OneWorld blijft bestaan

AbonneerDoneer

Verder lezen?

Rechtvaardige journalistiek verdient een rechtvaardige prijs.
Maak jij OneWorld mogelijk?

Word abonnee

  • Digitaal + magazine  —   8,00 / maand
  • Alleen digitaal  —   6,00 / maand
Heb je een waardebon? Klik hier om je code in te vullen

Factuurgegevens

Je bestelling

Product
Aantal
Totaal
Subtotaal in winkelwagen  0,00
Besteltotaal  0,00
  •  0,00 iDit is het bedrag dat automatisch van je rekening wordt afgeschreven.

Lees je bewust met OneWorld en draag bij aan een rechtvaardige wereld.

Dat kan al vanaf 6 euro per maand

Ontvang onze beste verhalen in je mailbox

Volg ons