Achtergrond, Opinie

De ‘gewone burger’ is helemaal niet tegen het klimaatakkoord

Op 15 januari vond in drie steden in Nederland een demonstratie van Earth Strike plaats, net als in Krakau, Keulen, Montreal, Chicago en tientallen andere steden wereldwijd. Marjolein van Rijn was erbij in Amsterdam.

Dit artikel krijg je cadeau van OneWorld. Word abonnee
Ik ga anders nooit demonstreren, maar nu had ik het gevoel dat ik niet anders kon. Eigenlijk vreemd dat ik juist nu voor het eerst naar een klimaatdemonstratie ga, enkele weken na de presentatie van een heus nationaal klimaatakkoord. Maandenlang hebben ministers, maatschappelijke organisaties, vakbonden, techneuten, wetenschappers en directeuren van allerlei bedrijven met elkaar aan klimaattafels zitten praten hoe wij in Nederland de klimaatdoelstellingen van ‘Parijs’ kunnen halen. Ze presenteerden eind 2018 het voorlopige klimaatakkoord, met daarin honderden maatregelen. Waarom dan toch nog demonstreren?
Nou, hierom.

Ik ben ook een gewone burger

Ik pleit voor ‘klimaatrechtvaardigheid’: de sterkste schouders en de grootste vervuilers dragen de zwaarste lasten

Half januari nam Klaas Dijkhoff van de VVD afstand van het klimaatakkoord, omdat hij wilde dat het verduurzamen van onze samenleving wel betaalbaar moest blijven voor de ‘gewone mensen’. Onder het mom van ‘opkomen voor de gewone burger’ schoot hij het hele klimaatakkoord af. Dat was voor mij de druppel. Ik ben óók een gewone burger en ik voelde me misbruikt. En dáárom ging ik de straat op.

Want politici zeggen alsmaar voor ‘de gewone burger’ op te komen. Maar wie bedoelen ze daarmee? Bedoelen ze de gele hesjes, die in december ook in Nederland in niet al te groten getale demonstreerden voor… ja, waarvoor eigenlijk? Of bedoelen ze misschien de mensen die geld inzamelden voor de blokkeerfriezen? Bedoelen ze de mensen die bij elke suggestie voor een duurzamer consumptiepatroon roepen: ‘Blijf van mijn stukje vlees af!’?

Klimaatrechtvaardigheid

In ieder geval bedoelen ze nooit mij of de honderden andere deelnemers aan de protesten van klimaatbeweging Earth Strike. Ze bedoelen niet de meer dan een half miljoen huishoudens met zonnepanelen op hun dak. En zeker niet de 110.000 veganisten die ons land inmiddels telt.

Daarom stond ik daar, die dinsdagavond. Om ‘Den Haag’ te laten zien dat er veel gewone burgers zijn die zich wél zorgen maken om het klimaat. Die wél willen dat de regering met stevige milieumaatregelen komt. Die pleiten voor ‘klimaatrechtvaardigheid’: de sterkste schouders en de grootste vervuilers dragen de zwaarste lasten.

Want aan dat laatste, dat heeft Dijkhoff goed gezien, schort het. Op het moment dat het kabinet besluit om het lage btw-tarief te verhogen naar 9 procent, zogenaamd om de consumptie te verminderen, dan treft dit niet alleen de meest vervuilende consumptie (bijvoorbeeld biefstuk uit de de VS of Zuid-Amerika), maar ook de minst vervuilende consumptie (lokaal geteelde broccoli). Bovendien besteden de armste huishoudens het grootste deel van hun inkomsten aan de dagelijkse boodschappen. Zij worden daardoor relatief het hardst getroffen.

Schijntje

In het klimaatakkoord wordt bovendien gesuggereerd dat iedereen geholpen gaat worden om de omslag te maken. Daarom komt er bijvoorbeeld een aanschafsubsidie voor elektrische auto’s. Maar wel alleen voor nieuwe auto’s vanaf 40.000 euro. Met die subsidie kost zo’n auto daarna nog ‘maar’ 34.000 euro. Een schijntje, toch? Omdat we daarna geen spaargeld meer over hebben voor isolatie van onze huizen en een warmtepomp, mogen we daarvoor zogenoemde gebouwgebonden leningen gaan afsluiten. Ondertussen moet de ‘gewone man’ die niet zo maar even een modaal jaarsalaris kan ophoesten voor een nieuwe auto, gewoon meer accijns betalen op de diesel en benzine en wordt ook de energierekening flink hoger.

We hebben maatregelen nodig die daadwerkelijk zoden aan de dijk zetten, meer dan wanneer ik als individu mijn stukje vlees laat staan

Nee, het klimaatakkoord is niet perfect, dat ben ik met Dijkhoff eens. De verdeling van de lusten en de lasten kan en moet eerlijker. Alleen is het niet zo geloofwaardig dat uitgerekend hij daarmee komt. Want het zijn toch zijn partijgenoten die de leiding hadden over de klimaattafels? En bij eerdere discussies (bijvoorbeeld rondom de dividendbelasting, de hierboven genoemde btw-verhoging of fatsoenlijke salarissen in de publieke sector) hoor je hem en andere VVD’ers vrijwel niet praten over eerlijk en sociaal. Geloofwaardiger wordt het als de FNV en de milieuorganisaties dat doen, en daarom uiteindelijk hun handtekening niet onder het klimaatakkoord zetten.

Wat nu? Dan maar geen klimaatakkoord? Nee; een béter klimaatakkoord. Een eerlijk klimaatakkoord. Ik ben ervan overtuigd dat het kan. Maar dan moet dit kabinet laten zien dat ze lef hebben, dat ze echt een omslag willen maken en dat ze écht niet het kabinet van de multinationals zijn.

Een paar ideeën die allemaal niet nieuw zijn: een CO2-heffing waar bedrijven echt van schrikken. Een einde aan het subsidiëren van vervuilende landbouw in Nederland en de EU en steun aan boeren die de omslag naar duurzame landbouw maken. Een einde aan de massale import van soja en palmolie waarvoor elders regenwoud wordt gekapt. Een halt aan de groei van de luchtvaart (oftewel, een streep door Lelystad Airport en maatregelen om Schiphol te doen krimpen). Oftewel: maatregelen die daadwerkelijk zoden aan de dijk zetten, meer dan wanneer ik als individu mijn stukje vlees laat staan en mijn huis verduurzaam.

Breed draagvlak

Gebruik niet de betaalbaarheid voor de gewone burger als excuus om dan maar niets te doen

Kabinet, luister dus ook naar wat de gewone mensen van de klimaatdemonstraties te zeggen hebben. Veel gewone mensen willen heus af en toe vegetarisch eten, wat vaker de fiets pakken en als ze de kans hebben hun huis verduurzamen. Maar breed draagvlak voor deze maatregelen krijg je pas als je ook de grootste vervuilers dwingt mee te doen met de omslag naar een duurzame samenleving, en hen daarvoor de zwaarste lasten laat dragen.

Dit klimaatakkoord is lang niet perfect, maar gebruik niet de betaalbaarheid voor de gewone burger als excuus om dan maar niets te doen. Laten we beginnen, met z’n allen, om onze hele samenleving duurzamer te maken. En het is niet het één of het ander. Het moet allemaal. Want we hebben niet zoveel tijd meer. Dus ik doe mee. En ik blijf net zo lang de straat op gaan tot ook de grootste vervuilers hun bijdrage moeten leveren.

Klimaatakkoord

Akkoord of niet akkoord

Rekeningrijden, regenwoudkap: wat gaat er gebeuren in 2019?

Ik wil dat OneWorld blijft bestaan

AbonneerDoneer

Verder lezen?

Rechtvaardige journalistiek verdient een rechtvaardige prijs.
Maak jij OneWorld mogelijk?

Word abonnee

  • Digitaal + magazine  —   8,00 / maand
  • Alleen digitaal  —   6,00 / maand
Heb je een waardebon? Klik hier om je code in te vullen

Factuurgegevens

Je bestelling

Product
Aantal
Totaal
Subtotaal in winkelwagen  0,00
Besteltotaal  0,00
  •  0,00 iDit is het bedrag dat automatisch van je rekening wordt afgeschreven.

Lees je bewust met OneWorld en draag bij aan een rechtvaardige wereld.

Dat kan al vanaf 6 euro per maand

Ontvang onze beste verhalen in je mailbox

Volg ons