De Hongaarse grens bij Servië is dichtgebouwd met een dubbel hek, wachttorens, luidsprekers, politiecontrole en warmtedetectors. Beeld: MSF

‘Hongarije: een migratievrije zone!’

Hongarije voert een campagne tegen vluchtelingen. Grenzen worden opgetrokken, hulporganisaties gecriminaliseerd, kennisinstituten en media gecontroleerd. Europa stelt zich afkeurend op, maar stemt stilzwijgend toe.

Dit artikel krijg je cadeau van OneWorld. Word abonnee
Update 10-4-18: 70% stemt tegen vluchtelingen

Zondag waren er verkiezingen in Hongarije en anti-migratie premier Orbàn‘s partij kreeg 49 procent van de stemmen. Bovendien stemde nog 19 procent voor de andere extreemrechtse partij Jobbik. Tijdens zijn afgelopen twee termijnen heeft Orbàn grote veranderingen van de Hongaarse grondwet doorgevoerd, waardoor kritische stemmen tegen hem werden gedimd. In zijn overwinningsspeech zei hij: ‘Nu hebben we de kans Hongarije echt te verdedigen!’

‘Als je naar Hongarije komt, mag je geen Hongaarse banen afpakken!’ Posters met deze tekst werden in Boedapest van overheidswege opgehangen. Hongarije voert een campagne tegen vluchtelingen, zo stelt Amnesty International. In de zomer van 2015, toen veel vluchtelingen door de Balkan trokken, heeft de Hongaarse regering onder premier Orbán ‘crisisbeleid’ gevoerd om deze mensen te weren. Het harde Hongaarse beleid gaat verder dan het beperken van de toegang tot het land: hulp aan vluchtelingen wordt ingeperkt, de studie naar hun situatie tegengewerkt en kritiek op dit anti-migratiebeleid wordt niet getolereerd.

Afsluiten van de grens

Tegenwoordig is het voor vluchtelingen en migranten bijna onmogelijk Hongarije binnen te komen. In 2015 sloot Hongarije de zuidelijke grens met Servië (geen EU-lid) en Kroatië door een hek van vier meter hoog en 175 kilometer lang neer te zetten. Vorig jaar werd hierachter nog een tweede hek toegevoegd. Hoge wachttorens, prikkeldraad, hoogspanningsdraad, grenspatrouilles en politiehonden houden vluchtelingen fysiek buiten de deur.

Verschillende activisten en NGO’s berichten geregeld daarnaast over enorm geweld dat tegen migranten en vluchtelingen gebruikt wordt bij de Hongaarse grens. Zo publiceerde Bordermonitoring.eu in samenwerking met het Helsinki Committee een rapport over de maatregelen die de overheid nam tegen migratie. Ook Artsen Zonder Grenzen rapporteerde niet-legitieme ‘pushbacks’, en stelden vast dat het hardhandig terugdringen van mensen, waaronder veel minderjarigen, aan de grens op grote schaal plaatsvindt. In de eerste helft van 2017 hebben zij 1800 pushbacks van Hongarije naar Servië geregistreerd, en 1100 van Kroatië naar Servië.

Hongarije, een migratievrije zone?

Volgens premier Orbán is Hongarije een ‘migratievrije zone’. Het gebied tussen de twee hekken aan de grens is op 28 maart 2017 tot een zogenaamde ‘transitzone’ verklaard (zie tekstkader 1) om de illegaal verklaarde grensovergangen tegen te gaan. De grenspolitie zet binnen de transitzone van Hongarije vluchtelingen uit, zonder dat zij de kans krijgen om asiel aan te vragen. Deze zogenaamde ‘pushbacks’ betekenen een enkele reis terug naar Servië of Kroatië.
De Servisch-Hongaarse grens, die geheel is dichtgemaakt met een dubbel hek. Slechts op twee plaatsen bevind zich een kamp waarvoor vluchtelingen in Servië, zich op een lijst kunnen zetten: bij Tompa en Röszke.
De Transzitzone (Servië-Hongarije)

Over de gehele grens zijn er slechts twee plekken waar vluchtelingen een kans hebben legaal de grens over te komen: bij het beruchte dorpje Röszke (zie kaart) en ten westen daarvan, in het dorpje Tompa. In 2015 werden in Röszke elf vluchtelingen gearresteerd tijdens grensovergangen en maandenlang gevangengezet (de ‘Röszke 11’). Op beide plaatsen zijn kampen voor 200 tot 400 mensen ingericht. Hiervoor kunnen vluchtelingen zich in Servië op een wachtlijst laten inschrijven. Het is onzeker hoeveel mensen de transitzone binnen mogen. Schattingen variëren van tien tot enkele tientallen mensen per dag. Wanneer vluchtelingen toegang krijgen, mogen ze gedurende de hele asielprocedure de transitzone niet verlaten: ze moeten in de kampen wonen. Dat geldt ook voor kinderen. Goed onderwijs is er niet.

Als een vluchteling asiel krijgt, mag deze nog dertig dagen in het kamp blijven. Daarna moet hij of zij het kamp verlaten en het verder zelf uitzoeken, zonder enige hulp of begeleiding. In Hongarije zijn er geen asielzoekerscentra of vluchtelingenkampen meer, behalve die twee in de transitzone. Alle overige opvang is de afgelopen jaren gesloten.

Stilzwijgend toestemmen

Bij de servisch-hongaarse grens leven veel vluchtelingen buiten, waar zij door verschillende groepen ondersteund worden, zoals hier.Beeld: Rigardu
“De meeste Hongaarse politici staan niet achter de anti-migratieretoriek, maar ze steunen wel het hek en de transitzone die de aantallen migranten aanzienlijk omlaag duwen”, legt M. Nagy *, een ambtenaar die eerder voor de Hongaarse regering werkte, OneWorld uit. Europese politici stemmen stilzwijgend in met het hekwerk. Zo vertelt een anonieme bron (naam bekend bij de redactie) over een congres van het Hongaarse Europees Migratienetwerk waar kritische vragen werden gesteld over de transitzones. Werden deze wel gecontroleerd door andere Europese lidstaten? László Balázs, het hoofd van de Hongaarse politie, antwoordde hierop: “De transitzone was succesvol in het tegenhouden van migranten en wij hebben geen van onze West-Europese collega’s horen klagen.”

De overheid probeert onderzoeksinstituten te monopoliseren die […] overheidsbeleid ondersteunen: een publieke opinie wordt zo het zwijgen opgelegd.

De Hongaarse overheid houdt onderzoekers in de gaten

Vluchtelingen hebben het dus moeilijk, maar ook organisaties die migratie bestuderen of vluchtelingen ondersteunen staan onder druk. Nagy, de eerdergenoemde ambtenaar, bevestigt dat onderzoeksinstituten politieke druk ervaren vanuit de regering. Hij laat OneWorld weten dat er bij conferenties, zoals die van het Europees Migratienetwerk, inlichtingendiensten aanwezig zijn om Hongaarse onderzoekers in de gaten te houden.

Nagy: “De grootste onderzoeksinstituten, zoals de Migration Research Institute, Századvég School of Politics Foundation en Nézőpont Institute in Hongarije worden gecontroleerd door de overheid. In plaats van onderzoek te belemmeren, probeert de overheid onderzoeksinstituten te monopoliseren die in hun artikelen overheidsbeleid ondersteunen.” Nagy nam zelf ontslag vanwege het naar zijn mening xenofobe beleid en de censuur binnen de overheidsinstantie waarvoor hij werkte.

Ook vertelt hij dat de meeste Hongaarse media direct of indirect gecontroleerd worden door de regering of hun vrienden. De media zetten migranten neer als bedreiging voor de ‘Hongaarse cultuur’. De regering zelf lanceerde soortgelijke reclamecampagnes met leuzen als: ‘Wie naar Hongarije komt, dient onze cultuur te respecteren/onze wetten na te leven!’, ‘Als je naar Hongarije komt, mag je geen Hongaarse banen afpakken!’ ‘Wist je dit? De slachting in Parijs is veroorzaakt door migranten!’ Nagy: “Zo wordt een publieke opinie het zwijgen opgelegd.”

NGO’s het zwijgen opleggen

Ook NGO’s die migranten steunen, staan onder druk. De Hongaarse regering geeft hen geen subsidie en ze worden met argusogen bekeken. Dat ondervindt ook Gibril Deen van de Mahatma Gandhi organisatie, die Hongaarse- en migrantenjongeren bijeenbrengt in voetbalteams. Hun doel is zowel de ‘integratie’ van nieuwkomers te ondersteunen, als die van vluchtelingen die in detentiecentra vastzitten. Deen, die in de jaren ’90 uit Rwanda vluchtte, vertelt ons dat de regering zijn voetbalteams eerst financieel steunde. Maar nu er vluchtelingen aan de teams deelnemen, zijn die toeslagen stopgezet. Nu probeert hij via coalities met andere vluchtelingenorganisaties externe subsidies binnen te halen, al wordt ook dat tegengewerkt door de regering (zie tekstkader 2).

Het Europese grens- en asielbeleid doet Hongarije na: alle asielzoekers aan de buitengrens weigeren en hen zo hard mogelijk behandelen.

Tekstkader 2: Nieuwe wetten tegen vluchtelingen-ngo’s:

In februari 2018 heeft de Hongaarse overheid een serie van wetten voorgesteld die volgens Amnesty International een bedreiging vormen voor de samenleving. De wetsvoorstellen ‘bestraffen organisaties en instituties’ die nog een poging doen ‘om schending van mensenrechten aan de kaak te stellen, [of] legale en sociale ondersteuning bieden aan mensen die internationale bescherming zoeken’. NGO’s moeten nu aangeven wanneer ze buitenlandse financiering ontvangen en ze betalen hier een verhoogde belasting over van 25 procent. Ook bevatten de wetsvoorstellen een toestemmingsmechanisme voor al het werk dat onder het ‘ondersteunen van migratie’ valt, zoals informatiemateriaal maken, netwerken bouwen, vrijwilligers rekruteren of andere manieren waarop het verblijf van asielzoekers in Hongarije ondersteund wordt.

NGO’s wordt op deze manier het zwijgen opgelegd, stellen Amnesty International Hungary, het Helsinki Committee, en vele anderen. De voorstellen stellen de Hongaarse regering in staat alle activiteiten van NGO’s te controleren en in te perken. Volgens Amnesty International hebben deze maatregelen niets met grensbeveiliging te maken, zoals Hongaarse politici beweren, maar vormen ze ‘een duidelijke poging om ondersteuning aan mensen in nood te stoppen en degenen die hun stem laten horen het zwijgen op te leggen’.

Anti-vluchtelingencampagne om armoede te verdoezelen

Als gevolg van deze campagnes, de censuur van NGO’s en de controle op onderzoeksinstituten, heeft de publieke opinie in Hongarije zich tegen migranten gekeerd. Nagy: “De regering zet de vluchteling neer als een nationale bedreiging, om de aandacht af te leiden van dringende maatschappelijke thema’s zoals zorg, onderwijs en armoede, en gebruikt vluchtelingen als schild tegen oppositiepartijen en andere organisaties.”

De Hongaarse regering heeft zodoende niet alleen de oorlog verklaard aan vluchtelingen zelf. Ook kennis over hen, of steun aan hen wordt gecontroleerd en gecriminaliseerd. Er is, anders gezegd, maar één visie op migratie die in de publieke ruimte mag opklinken: een zeer negatieve. Elk kritisch geluid daarover wordt buitengesloten.

‘Orbánisatie’ van het Europese asielsysteem

Voor elke afgesloten route ontstaat een nieuwe

Ondertussen is het de vraag of Hongarije een uitzondering is, of dat het land ook invloed uitoefent op het beleid van andere EU-landen. De afgelopen jaren werd in elk geval duidelijk dat het Hongaarse grensbeleid – inclusief het geweld dat tegen vluchtelingen wordt ingezet –door andere EU-regeringen eerder gedoogd wordt dan tegengehouden. Alleen het dalende aantal vluchtelingen dat in West-Europa aankomt wordt breed besproken, maar er worden weinig woorden vuil gemaakt aan de situatie ‘achter’ de grenzen tussen Oost- en West-Europa.
Professor Steve Peers stelde in al mei 2016, na een analyse van de nieuwe wetsvoorstellen van de Europese Commissie over het Dublin Systeem en het Gemeenschappelijke Europese Asielsysteem: “In wezen zijn deze [Dublin IV, red.] voorstellen onderdeel van de ‘Orbánisatie’ van het Europese asielsysteem. Ze kopiëren en verankeren binnen de EU de belangrijkste elementen van het beleid van de Hongaarse regering, dat aanvankelijk werd bekritiseerd: alle asielzoekers aan de buitengrens weigeren en hen zo hard mogelijk behandelen om het Schengen open-grenzensysteem binnen de EU te behouden.”

 

*Om veiligheidsredenen is deze naam gefingeerd, zijn echte naam is wel bekend bij de redactie. Hij heeft ons laten weten anders misschien zijn baan te verliezen.

** Overigens worden vluchtelingen die al verder dan de 8 km transitzone in Hongarije zijn, ook regelmatig onrechtmatig teruggebracht naar Servië of Kroatië door de politie. (Zie ander artikel van Jaël).

'Games van geweld' op de Balkanroute

Ik wil dat OneWorld blijft bestaan

AbonneerDoneer

Verder lezen?

Rechtvaardige journalistiek verdient een rechtvaardige prijs.
Maak jij OneWorld mogelijk?

Word abonnee

  • Digitaal + magazine  —   8,00 / maand
  • Alleen digitaal  —   6,00 / maand
Heb je een waardebon? Klik hier om je code in te vullen

Factuurgegevens

Je bestelling

Product
Aantal
Totaal
Subtotaal in winkelwagen  0,00
Besteltotaal  0,00
  •  0,00 iDit is het bedrag dat automatisch van je rekening wordt afgeschreven.

Lees je bewust met OneWorld en draag bij aan een rechtvaardige wereld.

Dat kan al vanaf 6 euro per maand

Ontvang onze beste verhalen in je mailbox

Volg ons