Turkije bang voor Koerdisch zelfbestuur in Syrië

Volgens Jawidan Hassan, een vertegenwoordiger van de Syrische Koerden in de autonome Koerdische regio in Irak, tolereert Turkije gewoonweg geen democratie en geen Koerden: “Erdogan weet dat in de toekomst andere minderheden in Turkije ook naar een democratisch systeem zoals in Rojava [de Syrisch-Koerdische regio in Noord-Syrië] zullen streven. Net als eerdere regeringen vecht Erdogan tegen de Koerden, ze accepteren de Koerden niet.” Hassan verwijst naar luchtaanvallen van Turkije in 2016 op PKK-doelen in Noord-Irak. “Erdogan bombardeert niet alleen de Koerden in Turkije, maar ook in Irak. En toen de Koerden in Irak een onafhankelijkheidsreferendum wilden [in september vorig jaar], sloot hij de grenzen, en dreigde hun aan te vallen.”

Enkele dagen voor de Turkse inval zei de Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken, Rex Tillerson, hierover: “We mogen niet dezelfde fouten maken als in 2011, toen we voortijdig uit Irak vertrokken waardoor Al Qaida wist te overleven en zich kon omvormen tot IS.”

De Turken op hun beurt vrezen dat de Amerikaanse aanwezigheid zorgt dat de Koerden een lokaal bestuur kunnen creëren en beschermd worden tegen zowel Turkije als tegen de Syrische president Assad. Dit gebeurde eerder met de Iraakse Koerden in 1991; zij kregen bescherming van de Amerikanen tegen Saddam Hoessein.

Erdogan dreigde vrijdag dan ook de militaire operatie in Afrin uit te breiden vanaf de stad Manbij tot aan de grens met Irak; een bedreiging voor Amerikaanse soldaten in dit gebied.

“Rusland gaf ons een ultimatum: of het Assad-regime komt terug naar Afrin, of Turkije valt aan,” zegt Abdulkarim Omer, hoofd Buitenlandse Zaken van het kanton Jazira, onderdeel van de Syrisch-Koerdische regio Rojava. “We accepteerden de terugkeer van het regime niet.”

Volgens Omer lijkt het erop dat Turkije de terugkeer van het Syrische leger in Idlib, een andere grensstreek, accepteert in ruil voor de aanval op Afrin. Het VSL en de Syrische oppositie hebben volgens hem weinig in te brengen in de strijd tussen grootmachten: “Eerst liet de Syrische oppositie Azaz en Jarabulus aan Turkije, in ruil voor Aleppo. En nu geven ze ook Idlib op, omdat de Russen dat willen. Het VSL kan niks doen omdat ze geen macht hebben, noch een strategie”, zegt Omer.

SP-kamerlid Sadet Karabulut vertelde me dat met haar weigering de aanval te veroordelen, de Nederlandse regering zich impliciet achter Turkije schaart: “Hiermee laat Nederland de Koerden, christenen en Arabieren in Noord-Syrië in de steek. Wie vrede wil, moet deze nieuwe aanval veroordelen en aandringen op vertrek van Turken uit Syrië.”

Turkije begon IS pas in 2016 te bestrijden, toen het erop leek dat de Koerden het grensgebied in Noord-Aleppo zouden innemen. Dan zou een groot deel van de Turkse grens aan Koerdisch gecontroleerd gebied grenzen. Voordien leek Turkije geen enkel probleem te hebben met de aanwezigheid van IS in het gebied.

Volgens Jawidan Hassan worden de Syrische Koerden onrechtvaardig behandeld: “We hebben de IS-hoofdstad Rakka bevrijd, en nu valt Turkije ons aan? We vechten in Afrin voor de menselijkheid en onze rechten,” zegt hij. “Maar Erdogan wil geen democratie en dreigt Europa met meer vluchtelingen.”

Volgens de VN wonen er in Afrin en de omringende gebieden die onder Koerdische controle staan, bij elkaar 323.000 mensen. Circa 125.000 daarvan zijn Syriërs die uit andere gebieden zijn gevlucht. De Turkse aanval raakt dan ook niet alleen de Koerdische bevolking: Op 21 januari, kwam een familie van zeven mensen, waaronder vijf kinderen, om tijdens een Turks bombardement. Allen waren gevlucht voor de gevechten tussen rebellen en de Syrische regering in Idlib.

Jemil Suleiman, een lokale functionaris in Afrin, denkt er hetzelfde over: “De Turkse regering zal een zware prijs betalen, omdat de Koerden zich niet zo makkelijk zullen overgeven. Turkije zet de regio weer in vuur en vlam, terwijl IS hier niet aanwezig is: er is hier geen enkele terrorist.”

De Turkse aanval kostte tot nu toe het leven aan 42 burgers, volgens het Syrisch Observatorium voor de Mensenrechten, en hun aantal zal vrijwel zeker toenemen. Uitzicht op een einde is er nog niet. Een woordvoerder van Erdogan zei in een interview met de BBC dat de ‘operatie zo lang zal duren als nodig is’.