Beeld: Joe Brusky
Achtergrond

‘Klimaatbeweging ziet activisten van kleur niet staan’

De Nederlandse klimaatbeweging krijgt vaak het verwijt te wit en te elitair te zijn. Hoe zien drie in Nederland gevestigde klimaatactivisten, die strijden voor hun gemeenschappen in hun land van herkomst, dit? Hoe kan de Nederlandse klimaatbeweging volgens hen inclusiever worden?

Dit artikel krijg je cadeau van OneWorld. Word abonnee
“Klimaatverandering wordt veroorzaakt door westerse landen en multinationals, maar de mensen in Afrika, Azië en Zuid-Amerika worden het hardst getroffen. Je zou juist de gemeenschappen daar structureel moeten betrekken bij campagnes, hun stem versterken en hen mee moeten laten beslissen”, zegt Raki Ap. Hij is woordvoerder van de stichting Free West-Papua, die streeft naar een onafhankelijk West-Papua door de verhalen over mensenrechtenschendingen, boskap en vernietiging van land internationaal te verspreiden.

“Ik mis moed en zelfreflectie bij de Nederlandse klimaatbeweging. De moed om de hand te reiken naar onze gemeenschappen, maar ook de zelfreflectie om goed naar de eigen organisatie te kijken.” Maar Ap steekt ook een hand in eigen boezem. “Mensen van kleur moeten ook van zich laten horen en naar voren stappen. We moeten onze betrokkenheid tonen.”

Raki Ap, woordvoerder van stichting Free West-Papua.Beeld: Lawrence Cheuk
“Ik heb het gevoel dat wij vaak over het hoofd worden gezien”, zegt Inge Pierre als ze aan de klimaatbeweging denkt. Pierre is voorzitter van Stichting Kaikoesie, een organisatie die zich inzet voor de oorspronkelijke bewoners van Suriname. Pierre zet zich middels de stichting vooral in om problemen binnen de eigen gemeenschap, zoals landroof, zandafgravingen en een gebrek aan informatievoorziening, tegen te gaan. Pierre: “We redden wat er te redden valt voor de Kalinya-gemeenschap. Er is namelijk veel landroof, maar er speelt ook een gebrek aan humanitaire hulp. We kunnen niet terecht bij grote non-profitorganisaties voor hulp, omdat Suriname niet in hun programma zit.”
Inge Pierre van Stichting Kaikoesie. Beeld: Lawrence Cheuk
Deze maand organiseerde Pakhuis de Zwijger een evenement over klimaatracisme. De organisatie wilde bevragen welke rol racisme speelt in internationale klimaatpolitiek. Zouden regeringsleiders serieuzer aan de slag gaan met klimaatverandering als rijkere en westerse landen zelf het hardste zouden worden getroffen door klimaatrampen? Op deze avond waren ook klimaatactivisten Ap en Pierre aanwezig om te spreken, net als Brian Hukom van BAMM, dat streeft naar de emancipatie en eenwording van het Molukse volk, onder meer door de bewustwording over het Molukse verhaal in Nederland te vergroten.

Volgens Hukom is zo’n incidenteel podium niet genoeg. “Ik mis bij milieuorganisaties het besef rond de positieve impact die zij kunnen hebben in onze strijd. Als Greenpeace met haar schepen in de Molukken zou varen om aandacht te vragen voor ontbossing in onze gemeenschappen, zou dat een enorme morele boost zijn voor onze mensen.” Maar volgens Hukom vinden de twee werelden – de westerse en die van de veel getroffen gebieden – elkaar nooit echt.

Greenpeace geeft in reactie hierop aan zich te richten op ‘plekken waar de meeste winst te halen is voor natuur, mens en milieu’. Kantoren ter plaatse bepalen deze gebieden – in Indonesië is dat het Indonesische Greenpeacekantoor.

Het oerwoud is onze supermarkt, apotheek en drogist in één

Hukom: “Toen ik met Milieudefensie om de tafel zat waren zij heel blij om eindelijk contact te hebben met oorspronkelijke bewoners. Maar zelfs als wij met non-profitorganisaties praten, kunnen ze nog steeds niet goed met ons levelen, want ze snappen simpelweg niet hoe belangrijk het oerwoud voor ons is. Het oerwoud is onze supermarkt, apotheek en drogist in één. We zijn 100 procent afhankelijk van het woud. Daarom is het voor ons een zaak van leven of dood. Ik mis die passie bij die organisaties.”

Klimaatverandering als mondiaal thema

In de media wordt klimaatverandering vaak vanuit een nationaal oogpunt belicht. Het terugdringen van Schiphol, de gevolgen van de gaswinning in Groningen en eventueel de smeltende ijskappen. Maar klimaatverandering is een mondiaal thema, met lokale gemeenschappen aan de frontlinie, zeggen de klimaatactivisten. Toch willen ze het werk dat de klimaatbeweging in Nederland verzet niet bagatelliseren.

Hukom: “Het werk van de Nederlandse klimaatbeweging is heel belangrijk. De verzakkingen in Groningen als gevolg van de gaswinning zijn verschrikkelijk. Maar onderwerpen als terugdringen van de groei van Schiphol zijn langetermijndoelen. Ondertussen wil Indonesië 4,7 miljoen hectare oerwoud kappen voor palmolie. Dat is 7 miljard ton aan CO₂! In Nederland stoten we jaarlijks ‘maar’ 163 miljard kilo CO₂ uit. Plaats het in perspectief en vergelijk het met het bredere plaatje.”

De discussie wordt in een nationale context gevoerd, terwijl de echte problemen buiten Nederland spelen

“De discussie wordt in een nationale context gevoerd, terwijl de echte problemen buiten Nederland plaatsvinden”, zegt Ap. “Het onderwerp klimaatverandering moet over meer gaan dan Schiphol en Groningen. Het moet gaan over de daadwerkelijke oorzaken van klimaatverandering: kolonialisme, kapitalisme en alle vormen van geweld. Maar ook de effecten van klimaatverandering, zoals de gevolgen voor mijn gemeenschap in West-Papua. We verliezen ons land en bestaan”, aldus Ap.
Het gebrek aan samenwerking tussen de westerse klimaatbeweging en gemeenschappen ter plaatse, kan volgens Pierre ook veroorzaakt worden door een clash in denkbeelden. Ze ziet dat milieuorganisaties vaak niet begrijpen hoe oorspronkelijke bewoners leven en werken. “Wij hebben een andere levensstijl en andere denkbeelden dan westerse milieuorganisaties. We leven zonder fabrieken, producties en uitstoot, maar ook zonder een gevangenis. Zij kunnen veel leren van onze manier van denken, maar wij kunnen ook veel leren van hun huidige aanpak. We kunnen niet doorgaan op deze manier van gescheiden werelden, want dat betekent gewoon verlies.”

Het is alsof de orang-oetan boven de mens staat

De klimaatactivisten zien klimaatverandering niet voldoende benoemd als mondiaal thema, waardoor het voor hen voelt alsof hun levens minder waard zijn. Ap denkt aan een campagne tegen palmolie, waarin de vermoorde orang-oetans werden benadrukt. “Daardoor leek het alsof de orang-oetang boven de mens staat. Het is goed om ze te noemen, maar noem óók dat mensen doodgaan door de aanleg van palmolieplantages. We worden verjaagd van ons land, soms met brute kracht. Hier leek het alsof wij niet bestonden.”

Greenpeace laat in een reactie weten dat het (Indonesische) regenwoud een hoofdthema is, maar dat mensenrechtenkwesties in haar campagnes óók aangekaart worden.

Hukom ervaart hetzelfde als Ap. “Toen ik met Rabobank en ING in gesprek ging en hen haast smeekte om hun investeringen in palmolie terug te halen, werd mij om bewijs gevraagd dat de palmolie echt uit ons gebied (de Molukken, red.) kwam. Maar ik kon dat bewijs pas zeven jaar later leveren, want zolang duurt het voordat de vruchten van oliepalm rijp zijn voor productie. Pas dan kunnen de Molukken met palmolie van eigen land als bewijs aankomen. Maar tegen die tijd is mijn volk al naar de klote.”

Gelijkwaardige samenwerking

Welke stappen kunnen de Nederlandse milieuorganisaties zetten om de klimaatbeweging inclusiever te maken? Eén voorstel staat wat betreft de activisten bovenaan. Betrek de oorspronkelijke bewoners van de gebieden waarover campagne gevoerd wordt erbij. “Als je als milieuorganisatie campagne voert tegen palmolieplantages op West-Papua, betrek de oorspronkelijke bewoners er dan op een gelijkwaardige manier bij”, aldus Ap. Dat gebeurt nu namelijk niet altijd.

Pierre zag hoe het mis kan gaan, bijvoorbeeld toen Greenpeace ruim twintig jaar geleden met een oorspronkelijke bewoner uit Canada sprak tijdens een campagne. “Dat gesprek werd nooit ergens genoemd, terwijl zijn informatie heel belangrijk was voor de campagne. En, erger nog, Greenpeace gebruikte zijn quotes zonder bronvermelding, zonder hem er eer voor te geven. Zo kun je niet met mensen omgaan.” Pierre denkt dat elke klimaatbeweging bovendien de geschiedenis van het eigen land moet onderzoeken, en moet focussen op landen met wie een relatie bestaat, bijvoorbeeld door het koloniale verleden.

Mensen van kleur en uit getroffen gebieden moeten meer plaats krijgen in milieuorganisaties

“Mensen van kleur en mensen uit hard getroffen gebieden moeten meer plaats krijgen binnen milieuorganisaties”, stelt Ap. Het personeelsbestand moet volgens Hukom een weerspiegeling zijn van de samenleving. Bovendien hebben milieuorganisaties volgens Ap een verantwoordelijkheid om elkaar aan te spreken op dit onderwerp.
“Zij moeten een voortrekkersrol nemen. Als we klimaatverandering willen aanpakken, dan is dit een ontzettend belangrijke schakel. Het is een gezamenlijk thema dat je gezamenlijk moet oppakken. Maar het lijkt soms alsof de intenties niet oprecht zijn. Wij worden als oorspronkelijke bewoners nergens bij betrokken als milieuorganisaties een campagne over onze landen opzetten. We worden niet uitgenodigd om mee te beslissen.” Tot slot moeten mensen meer op elkaar passen, vindt Hukom. “Elkaar versterken en elkaar helpen om het probleem op te lossen. Ik mis de liefde voor elkaar.”

Greenpeace laat weten zich niet in de kritiek te herkennen. “Wij zijn als natuur- en milieuorganisatie elke dag bezig om de wereld klimaatgezond te maken en dat doen we juist zoveel mogelijk met lokale* en inheemse* groepen. Een voorbeeld is de campagne ‘All Eyes on the Amazon’ waarbij we zoveel mogelijk mensen oproepen om de onderdrukte inheemse gemeenschappen in het Amazonegebied te steunen.”

*Noot van de redactie: OneWorld gebruikt alternatieven voor deze woorden.

 

Hoe milieuracisme mensen ziek maakt

Het klimaatdebat is niets meer dan een autoriteitscrisis

Ik wil dat OneWorld blijft bestaan

AbonneerDoneer

Verder lezen?

Rechtvaardige journalistiek verdient een rechtvaardige prijs.
Maak jij OneWorld mogelijk?

Word abonnee

  • Digitaal + magazine  —   8,00 / maand
  • Alleen digitaal  —   6,00 / maand
Heb je een waardebon? Klik hier om je code in te vullen

Factuurgegevens

Je bestelling

Product
Aantal
Totaal
Subtotaal in winkelwagen  0,00
Besteltotaal  0,00
  •  0,00 iDit is het bedrag dat automatisch van je rekening wordt afgeschreven.

Lees je bewust met OneWorld en draag bij aan een rechtvaardige wereld.

Dat kan al vanaf 6 euro per maand

Ontvang onze beste verhalen in je mailbox

Volg ons