“Op een dag moeten hier weer burgers zijn, maar Raqqa is eigenlijk nog steeds een beetje in handen van IS”, zegt Jamal. “IS kan hier doden zonder zelf aanwezig te zijn. Overal liggen mijnen.” Jamal is mijn tolk, hij is geboren in Raqqa. “Elke dag komt daardoor wel iemand om het leven. Pas nog een politiechef, die even bij zijn huis wilde kijken.” Het probleem van de mijnen speelt zich ook af buiten de stad, in de velden. Toch zijn er weer boeren aan het werk en lopen er herders met hun kuddes. Levensgevaarlijk, vindt Jamal, die acht maanden voor een bedrijf heeft gewerkt dat die mijnen moet opruimen.
“Op een dag moeten hier weer burgers zijn, maar Raqqa is eigenlijk nog steeds een beetje in handen van IS
Om dat dodental niet verder te laten oplopen, mogen burgers pas terugkomen wanneer hun huizen zijn gecheckt op bommen, mijnen en andere rotzooi die IS heeft achtergelaten, en vaak bewust op scherp heeft gezet. Pas dan kan de wederopbouw langzaam beginnen.
Raqqa hoort niet bij het Koerdisch gebied van Syrië, al woonden er altijd wel wat Koerden. Los van spanningen die eventueel kunnen ontstaan met de Arabische bevolking (en, vanwege de Öcalan-connectie, met de Turken) is er een andere dwingende vraag. Hangt hier straks weer een grote foto van de Syrische president Assad? De Syrische troepen rukken op en zijn in gevecht met IS, niet ver hier vandaan.
“Hangt hier straks weer een grote foto van de Syrische president Assad?
Jamal kan zich voorstellen dat er overleg volgt met Assad over de toekomst van Raqqa. Maar de strijders en de leiders van de SDF zijn stellig: dat gaat niet gebeuren. Daar hebben ze hun bloed niet voor gegeven. De Britse vrijwilligster Kimberley Taylor (28) die meevocht, wijst elke vergelijking tussen Raqqa en Kirkuk af: “Er is een verschil tussen wat in Irak is gebeurd en hier. Wij hebben de wilskracht, een ideologie achter ons gevecht. Wij zullen nooit grondgebied opgeven aan een fascistisch regime.”
Overigens staat er bij Kimberley persoonlijk ook van alles op scherp. Ze kan straks misschien niet terug naar Engeland. “De politie, MI5 of wie dan ook, onderzoekt of ik betrokken ben bij terrorisme. Heel hypocriet, want het Britse leger helpt hier dezelfde groepen die tegen IS vechten. En dan zou ik een terrorist zijn?”
“In een park hangt nog een zwarte IS-vlag, dicht tegen de vlaggenmast aan; het is windstil.
Rustig, uitgestorven en stil. Jamal en ik wandelen verder, langs zwartgeblakerde en kapotgebombardeerde huizen. In een park hangt nog een zwarte IS-vlag, dicht tegen de vlaggenmast aan; het is windstil. Glas en gruis kraakt onder onze voeten. Zwijgend beleven we dit apocalyptische decor. We lopen heel voorzichtig, bang dat we de stilte doorbreken door op een mijn te stappen.
Alleen als je het gewicht hebt van een vermagerde kat ben je in Raqqa je leven zeker.
