Achtergrond

“Het is belangrijk een Afrikaans perspectief op Afrikaanse dingen te krijgen”

Vorig jaar interviewden we kunstenaar Jan Hoek over zijn werk New Ways of Photographing the New Maasai. Hierin gaf hij kritiek op het veelvoorkomende westerse plaatje van de Masai als springende mensen gehuld in rode gewaden.

Door 22 september 2017
Dit artikel krijg je cadeau van OneWorld. Word abonnee
Aan de ene kant werden zijn portretten van stadse Masai geprezen, omdat zij het stereotype beeld doorbraken. Aan de andere kant ontving hij kritiek, omdat het nog steeds een westerse man was die besliste hoe het Afrikaanse lijf in beeld werd gebracht. Samen met de Oost-Afrikaanse fotografen Sarah Waiswa, Joel Lukhovi, Mohammed Althoum, Leakey Nduati (directeur van De-capture Media Institute) en diens studenten, begon Hoek aan een vervolgproject: My Maasai. Via een crowdfundactie hopen ze de publicatie ervan in Nederland en Oost-Afrika te bekostigen. OneWorld sprak met Sarah Waiswa, Leakey Nduati en Jan Hoek over het project.

 

Hoe ontstond het project precies?

Sarah: Ik ontmoette Jan toen hij New Ways of Photographing the New Maasai net afrondde. We bespraken hoe de mensen die hij had gefotografeerd zelf geen toegang hadden tot het boek, en dat hij zich eigenlijk niet op de Masai, Kenianen, of Afrikanen zelf richtte. Dat heeft hem aan het denken gezet.

Mensen uit het westen hebben vaker de financiële middelen om zulke projecten te volbrengen, daarom wordt hun kant van het verhaal makkelijker verteld. Wanneer mensen hun eigen cultuur fotograferen, krijg je al snel een beter geïnformeerd beeld dan een buitenstaander kan creëren.

Het is belangrijk ook een Afrikaans perspectief op Afrikaanse dingen te krijgen. Al helemaal in het geval van de Masai: wanneer mensen aan Kenia denken, dan denken ze meteen aan hen. Die beelden van springende, in het rood gehulde Masai duiken telkens weer op, maar doen geen recht aan de diversiteit binnen de stam. We wilden kijken welke verhalen we nog meer over hen konden vertellen.

 

Waarom heet het project 'My Maasai'?

Leakey: Hoewel de traditionele Masai nog steeds bestaan, ziet lang niet elke Masai er zo uit. Voor dit project heeft iedere fotograaf haar of zijn persoonlijke interpretatie van de Masai geprobeerd te vangen. Vandaar ook de titel, My Maasai; die refereert aan de individuele perspectieven op de Masai van de fotografen die meededen.

Jan: Een van de deelnemende fotografen is Godlisten, die zelf Masai is. Hij kan geen traditionele kleding dragen wanneer hij naar een baan in de film- of fotografiewereld solliciteert, want dan denken mensen dat hij primitief is. Voor dit project heeft hij daarom samen met modeontwerper Perrine Uden een outfit ontworpen waarin Masaipatronen met moderne kleding zijn gecombineerd. Op die manier ziet hij er modern uit, maar is hij nog steeds herkenbaar als Masai.

Waarom kozen jullie voor een expositie midden op straat?

Sarah: Tijdens onze discussies kwam de publieke toegankelijkheid van kunst ter sprake. Zelfs wanneer je je werk in een galerie weet te krijgen, blijft dat in zekere zin elitair: niet iedereen heeft toegang tot een galerie. We besloten daarom deze foto’s op een publieke plek te exposeren: op straat, middenin het drukke centrum van Nairobi. Zo kon iedereen die langsliep de foto’s zien. Het was een geweldige manier om ons werk laagdrempelig onder ieders aandacht brengen, en er gesprekjes over aan te knopen met voorbijgangers.

De kritiek op Jans eerdere werk luidde dat de context ontbrak. Hoe hebben jullie dat nu aangepakt?

Jan: Nadat ik New Ways of Photographing the New Maasai had gemaakt, besefte ik dat er inderdaad behoefte was aan meer toelichting bij de foto’s. My Maasai is daarom gemaakt in samenwerking met de Keniaanse schrijver Kanranja Nazisa: hij schreef een introductie voor elke fotograaf, waarin hun persoonlijke perspectief wordt belicht. Fotograaf June Odiembo groeide bijvoorbeeld op met een hartsvriendin die Masai is. Op de middelbare school kwam haar vriendin uit de kast, maar zowel de school als de Masaigemeenschap keurde dat af. June moest toen kiezen tussen haar vriendin enerzijds of de school en de Masai anderzijds. Zij heeft nu portretten van lesbische Masai gemaakt, om meer openheid te creëren en zo hopelijk bij te dragen aan hun emancipatie.

Dat is een prachtige illustratie van het fenomeen dat iemand die opgroeit in een gemeenschap totaal andere beelden kan scheppen dan een buitenstaander kan. Het boek laat goed zien hoe al die uiteenlopende persoonlijke ervaringen met de Masai, de plek waar ze zijn opgegroeid, en de vooroordelen waarop ze stuitten, het werk van fotografen beïnvloeden.

Ik wil dat OneWorld blijft bestaan

AbonneerDoneer

Lees je bewust met OneWorld en draag bij aan een rechtvaardige wereld.

Dat kan al vanaf 6 euro per maand

Lees en steun

Ontvang onze beste verhalen in je mailbox

Volg ons