Journalist in Gaza: ‘De geschiedenis begon niet op 7 oktober’

In de winter van 1982 pelde mijn vader een sinaasappel met zijn blote handen, zonder mes, zijn vingers kleverig van het sap, toen een Israëlische soldaat zijn klaslokaal binnenstormde. Mijn vader was zeventien, een middelbare scholier die nooit had verwacht dat zoiets eenvoudigs als het eten van een sinaasappel zijn lot zou bepalen. De soldaat gaf zeventien studenten de opdracht om voor het schoolbord te gaan staan. Hij keek naar de handen van mijn vader en zei dat hij ook moest gaan staan, hij zou buiten stenen naar soldaten hebben gegooid. Mijn vader kreeg geen kans om iets uit te leggen.

Even later vertrok de soldaat. De studenten verstijfden, hun hart bonsde. Mijn vader nam een gok en ging voorzichtig weer zitten, in de hoop op te gaan in de stilte. Geen van de anderen durfde te bewegen. Toen de soldaat terugkwam, arresteerde hij iedereen die nog voor het bord stond. Soms vraag ik me af: als mijn vader die dag niet was gaan zitten, zou ik dan bestaan? Dat hij overleefde, was puur toeval.

Israël beheerst ons leven

Decennialang had Israël niet alleen de macht om ons leven vorm te geven, maar ook om het volledig te beheersen; te beslissen wie leeft, wie zich verplaatst, wie droomt. Vandaag de dag zitten meer dan negenduizend Palestijnen in Israëlische gevangenissen – studenten, arbeiders, vaders, zonen – velen zonder aanklacht of proces. Als de wereld het over gijzelaars heeft, denk ik aan mijn vader, en aan hen die dagelijks uit klaslokalen, huizen en bij controleposten worden meegenomen, van wie velen nooit meer terugkeren.

De geschiedenis begon niet op 7 oktober. Zolang ik me kan herinneren, leven we onder een schaduw die elk aspect van ons leven raakt. Elke handeling – een woord, een samenkomst, zelfs één enkele ademtocht – kon voor Israël een excuus zijn om ons te straffen.

Decennialang zijn we gebombardeerd, belegerd, verdreven. Er waren momenten van verzet, maar dat begon zelden bij ons. Het verzet was altijd een reactie op het geweld dat ons werd aangedaan. Toch houdt de wereld vol dat de geschiedenis begon op die ene dag – alsof ons leven daarvoor, ons verlies en onze moed er niet toe deden.

Die zaterdag in 2023 werd ik wakker van het geluid van raketten. Ik had geslapen in mijn kamer – de kamer die nu tot as is herleid, in het huis dat nu niet meer bewoonbaar is. Eerst dacht ik dat ik weer een nachtmerrie had. Tot ik het scherpe geluid van Israëls Iron Dome hoorde, het afweergeschut dat Hamas-raketten onderschepte.

Ik rende naar de woonkamer, daar zat mijn vader, aangekleed om naar zijn werk te gaan, zijn ogen gericht op de televisie; we hadden nog stroom, twee jaar geleden. Zijn gezicht was bleek, onbeweeglijk.

Hij merkte me pas op toen ik vroeg: “Wat wil Israël deze keer van ons?”

Hij keek op. “Het is Hamas. Zij begonnen met aanvallen.”

Ik verstijfde. “Dat is waanzin”, fluisterde ik. “Eén dode van hen betekent duizend van ons.”

Hij zei dat ik stil moest zijn en moest luisteren.

Ik vroeg: “Denk je dat Hamas rekening heeft gehouden met de gevolgen?”

Hij antwoordde sarcastisch: “Een ogenblik, ik zal het ze even vragen.”

Zelfverdediging

Hamas bestuurt Gaza sinds 2007. Sommigen steunen hen, anderen niet, maar de meeste Palestijnen geloven in hun recht om zich te verzetten tegen de bezetting. Zoals Israël beweert het recht te hebben zichzelf te verdedigen, geloven wij dat wij datzelfde recht hebben.

Velen zien de aanvallen van Hamas in oktober 2023 als gebrekkig in uitvoering en timing, maar anderen beschouwen ze als een wanhopige boodschap, het kookpunt van decennia van onderdrukking en geweld, een boodschap dat de extreme agressie van Israël niet langer genegeerd kan worden.

De reactie van het Israëlische leger die erop volgde was onvoorstelbaar. Niet omdat we nooit eerder onder geweld hadden geleefd, maar omdat de reactie overweldigend, willekeurig en meedogenloos was, uitgevoerd met immense kracht en onder ‘internationale straffeloosheid’.

Israël noemde die zaterdag ‘Zwarte Zaterdag’, voor ons volgde er twee jaar van onafgebroken duisternis. Israël lijkt te geloven dat het Palestijnen kan afschrikken door ongekend geweld te gebruiken, maar negeert intussen dat geweld alleen maar nieuw geweld voortbrengt.

Voor mij was het overduidelijk: de daden van Israël tonen een genocidale intentie, terwijl het zich aan de wereld presenteert als de verdediger van veiligheid. Ondertussen hebben westerse media de aanvallen gerechtvaardigd en versterkt, Palestijns lijden uitgewist, ons het zwijgen opgelegd en Israëls narratief eindeloos herhaald – vaak zonder er vragen bij te stellen, of kritiek te leveren.

Tegen-verhaal

Het is juist die uitwissing, het de mond snoeren, dat me ertoe drijft te schrijven en zo voor een counter-narratief te zorgen – een ‘tegen-verhaal’. Maar het schrijven is – hoe noodzakelijk ook – onmogelijk: noodzakelijk omdat stilte leidt tot medeplichtigheid, onmogelijk omdat woorden veel te klein lijken.

Ik schrijf, wetende dat de wereld mijn rouw misschien politiek zal maken, terwijl ik het alleen menselijk bedoel. Ik schrijf omdat mijn vader ooit ging zitten in plaats van te blijven staan, en die stille daad van verzet gaf mij het recht om te spreken.

Mijn vader pelt nog steeds sinaasappels met zijn handen. Elke keer vertelt hij hetzelfde verhaal – van een overleving die er niet had mogen zijn, een toeval dat een nalatenschap werd. Daar begint het verhaal van gevangenschap, nu bewaard in mijn archief.