Het vrouwencondoom bestaat al tientallen jaren. Pionier op dit terrein was The Female Health Company: tijdens het hoogtepunt van de aidsepidemie eind jaren tachtig ontwierp dit bedrijf de ‘FC1’, het Female Condom 1. Dit was – en is – het enige voorbehoedsmiddel dat vrouwen volledig zélf in de hand hebben om zich te beschermen tegen soa’s en zwangerschappen.
Inmiddels is de verbeterde versie, de FC2, in 144 landen verkrijgbaar. Het FC2, dat drie keer sterker is dan mannencondooms is gemaakt van nitriel. Mensen met een latexallergie of -sensitiviteit kunnen het dus ook gebruiken. Bovendien voelt dit condoom natuurlijker aan omdat het opwarmt aan je lichaamstemperatuur en is het geurloos. Ook kan het gecombineerd worden met glijmiddelen die op olie en water gebaseerd zijn, terwijl een mannencondoom met olie scheurt. Ondertussen heeft The Female Health Company wereldwijd meer dan 500 miljoen FC2-vrouwencondooms verkocht en zijn er inmiddels ook andere modellen op de markt, zoals ‘Cupid’, de ‘HLL’ en de ‘Women’s condom’, onder het motto ‘Met meer keuze neemt het gebruik ervan toe.’
Dit was – en is – het enige voorbehoedsmiddel dat vrouwen volledig zélf in de hand hebben om zich te beschermen tegen soa’s en zwangerschappen.
Nog een kleine markt
Er gebeurt veel rondom het vrouwencondoom. Eerder dit jaar werd de Global Female Condom Day georganiseerd in oktober. Op 1 december konden honderden jongeren in het kader van Wereld Aids Dag tijdens het Dance4Life-event in Rotterdam oefenen om FC2-vrouwencondooms in te brengen in ‘O-cubes’, een soort kunstvagina (zie foto). Onder leiding van Universal Access for Female Condoms (UAFC), het partnership tussen Rutgers, Oxfam en I+Solutions, gefinancierd door het ministerie van Buitenlandse Zaken (BZ), keken organisaties, wetenschappers en ministeries van gezondheid uit landen van over de hele wereld welke inspanning nodig is om nog meer mensen op de hoogte te brengen van de voordelen van het vrouwencondoom. Vergeleken met de verkoop en distributie van mannencondooms, beslaat het vrouwencondoom nog maar 0,3 procent van de hele condoommarkt. Om deze vraag te beantwoorden is eerst gekeken naar de drie bestaande marktmodellen.
De O'Cube, het 'testmodel' waar je een vrouwencondoom in kunt plaatsen
Model 1: gratis verspreiding via donoren
Het eerste is het meest voorkomende model: hierin krijgt een ministerie van gezondheid in een ontwikkelingsland de vrouwencondooms gratis van een grote donor, zoals de UNFPA (United Nations Fund for Population Activities). Zij kunnen het vervolgens gratis distribueren in hun land, vaak onder groepen die het meeste risico lopen op een hiv-besmetting, zoals sekswerkers en mensen die met hiv leven. Duidelijk is dat distributie via deze markt lastig is op dit moment. Het donorgeld neemt steeds meer af, ondanks dat het vrouwencondoom op de internationale agenda is gezet, zoals de ‘UN 13 life-savings commodity list’. Lambert Grijns, directeur van sociale ontwikkeling van het ministerie van BZ, geeft als verklaring hiervoor dat veel geld nu naar de eerstejaars opvang van de vluchtelingen in Nederland gaat.
Regeringen moeten meer verantwoordelijkheid nemen
Sprekers zoals Nejla Liias van Global Health Visions, Maartje van der Meulen van het ministerie van BZ Amelia Peltz van USAID, Renee van de Weerdt van UNFPA en The Female Health Company pleitten gedurende de drie dagen dan ook voor betrokkenheid van de regeringen zelf. Het is cruciaal dat regeringen zelf verantwoordelijkheid nemen voor de aankoop en distributie van vrouwencondooms. Onderzoek gepubliceerd door UAFC, ‘The Business Case for Female Condoms’, laat direct zien wat donors of ministeries terugkrijgen voor hun geld wanneer ze in vrouwencondooms investeren. Zo krijgt men voor elke dollar die ze in Kenia in vrouwencondooms investeren $1,94 terug en in Nigeria is dit zelfs $3,20. Dit komt doordat vrouwen mee kunnen doen aan de arbeidsmarkt omdat ze niet ziek worden of ongepland zwanger raken. Investeren in preventie is veel goedkoper dan behandeling. Thato Chidarikire, directeur van de afdeling hiv-preventie van het Zuid-Afrikaanse ministerie van Gezondheid, liet op dag 1 zien dat dit mogelijk is. Zuid Afrika heeft een van de grootste vrouwencondoomprogramma’s in de wereld, met 54 miljoen vrouwencondooms in 3 jaar, zelf betaald en gedistributeerd.
Vrouwen kunnen meedoen aan de arbeidsmarkt omdat ze niet ziek worden of ongepland zwanger raken.
Succesvolle campagne via Tinder
Josi Paz, afgevaardigde van het Braziliaanse ministerie van Gezondheid, (28 miljoen vrouwencondooms per jaar, en daarmee het grootste nationale programma) liet op dag 3 nog eens zien dat ministeries niet alleen bereid zijn de verantwoordelijkheid te nemen, maar ook innovatief kunnen zijn in hun promotie campagne’s. Brazilië heeft gebruik gemaakt van social media om hun boodschap over veilige seks door middel van het vrouwencondoom, over te brengen. Door nepprofielen aan te maken op Tinder en te pretenderen op zoek te zijn naar onbeschermde seks, kwamen ze direct in contact met mensen die risicogedrag vertonen door onveilige seks te hebben. De campagne kreeg wereldwijd veel aandacht.
Model 2: sociale marketing
Op dag 3 werd opgeroepen tot meer investering in de tweede marktvorm van het vrouwencondoom: social marketing. Hierbij worden de vrouwencondooms nog wel gesubsidieerd, maar moeten mensen er wel iets voor betalen. Door middel van branding en marketing wordt er vraag gecreëerd. In landen waar mensen nog niet de volle prijs kunnen betalen voor het product, is dit een goede oplossing. Om dit te laten slagen is het vooral nodig dat er variatie komt in vrouwencondooms, zoals kleuren en geuren.
Model 3: de commerciële markt
De laatste markt waar het vrouwencondoom in voorkomt is de commerciële markt, waarbij een consument het product direct in de winkel koopt. Dit is op dit moment de minst ontwikkelde markt voor het vrouwencondoom. Veel vrouwen in het Westen weten ook nog niet van het vrouwencondoom af, en zeker niet waar ze het kunnen kopen. Bovendien is er nog weinig bekend over gebruikersvriendelijkheid, de prijs etc. The Female Health Company beloofde dan ook op dag 2 tijdens de conferentie een grote commerciële launch in 2017, zodat vrouwen in de VS en Europa direct in de winkel het product kunnen vinden. Momenteel is het al te krijgen op Amazon, en in Nederland via de Condomerie.
Veel vrouwen in het Westen weten ook nog niet van het vrouwencondoom af, en zeker niet waar ze het kunnen kopen
Consensus was snel bereikt tijdens de Global Female Condom Conference. Hoewel nog veel gedaan moet worden om vrouwencondooms meer onder de aandacht te krijgen, zit er een stijgende lijn in. Door middel van trainingprogramma’s, het aanspreken van regeringen, social marketing en commerciële beschikbaarheid van vrouwencondooms hopen de aanwezigen van deze conferentie op een exponentiële groei van het vrouwencondoom wereldwijd: taking the female condom to the next level!
