Op 11 oktober is het Wereldmeisjesdag, de dag waarop wereldwijd aandacht wordt gevraagd voor gelijke rechten voor meisjes. Sociale media kleuren roze die dag. Maar waarom eigenlijk? Want lang niet alle meisjes houden van roze. Waar komt het gebruik vandaan?
Het is de eerste vraag als iemand zwanger is: is het een meisje of een jongetje? Hier hangt veel vanaf, want het geslacht van de baby bepaalt ook de kleur van de babykamer, het geboortekaartje en de kleding. Bij meisjes roze en bij jongens blauw.
Blauw voor meisjes
Vroeger was deze kleurverdeling precies andersom. Het Amerikaanse magazine Ladies' Home Journal schreef in 1918: "De algemeen aanvaarde regel is roze voor jongens en blauw voor de meisjes. Roze is een kordate en sterke kleur, wat meer bij jongens past, terwijl het delicate blauw passender is voor meisjes.” Ook in de Middeleeuwen was dit zo bepaald. Toen was rood, de kleur van vuur en bloed, duidelijk een mannenkleur. Blauw, de kleur van water, werd gezien als vriendelijk en sierlijk, en dus als vrouwenkleur. Babykleding uit die tijd had nog geen kleur en bestond uit witte of bruine doeken. Nogal genderneutraal dus.
Roze is een kordate en sterke kleur, wat meer bij jongens past, terwijl het delicate blauw passender is voor meisjes
In 1940 werden de kleurspecificaties zoals wij ze nu kennen vastgelegd. Amerikaanse fabrikanten gaven een eigen interpretatie aan de toenmalige Amerikaanse voorkeuren. Vooral in de westerse samenleving zijn roze en blauw hierin dominant. Dit komt onder andere doordat wij voor de geboorte kunnen weten wat het geslacht van het baby’tje is en hier de aankopen op aan kunnen passen.
Het nieuwe roze
De studie ‘Not Just a Colour’ van Veronika Koller van Lancaster University onderzocht de functie van de kleur roze op het gebied van communicatie.
Koller stelt dat aan de ene kant roze nog steeds een grote link heeft met vrouwelijkheid en haar bijbehorende stereotypes. In advertenties of bij voorwerpen (bijvoorbeeld kleding), heeft roze verschillende functies.
In het postfeminisme illustreert het ‘nieuwe roze’ de economisch onafhankelijke, hedonistische vrouw
Ten eerste wijst roze op een indeling van seksualiteit. Dit is gebaseerd op de kleurassociatie die we al hebben: roze is voor meisjes. Daarnaast geeft het de tekst een gendertintje waardoor het de aandacht van vrouwelijke lezers of consumenten grijpt. Koller concludeert dat regelmatige blootstelling aan gendergekleurde teksten deze kleurassociatie bevestigt.
Maar aan de andere kant is er een opkomend concept waarin roze staat voor plezier en zelfvertrouwen. In het postfeminisme wordt dit ‘nieuwe roze’ gebruikt om de economisch onafhankelijke, hedonistische vrouw te illustreren. Volgens Koller kunnen kleurassociaties veranderen zodra maatschappelijk denkbeelden veranderen, bijvoorbeeld door een publiek debat, dat nu regelmatig gevoerd wordt.
Een gele of oranje Wereldmeisjesdag 2017, waarom ook niet?
Niet voor niets dus dat op Wereldmeisjesdag campagnesites en sociale media roze kleuren. Dankzij bestaande genderassociaties weet iedereen meteen: dit gaat over meisjes. Ondanks dat is het misschien een idee om volgend jaar met Wereldmeisjesdag een ander kleurtje te nemen. Want ondanks de nieuwe, positieve betekenis van roze, versterkt het toch nog steeds een ouderwetse genderassociatie. Een gele of oranje Wereldmeisjesdag 2017, waarom ook niet?
Elise Korbee en Danielle ten Brinke waren een dag lang gasthoofdredacteur van OneWorld ter gelegenheid van Wereldmeisjesdag 2016. Elise en Danielle zijn lid van Girls Rights Watch, een initiatief van Plan Nederland.
