Loop op een willekeurige plek in India, en het zal je opvallen: de grote meerderheid is man, zeker ’s avonds. Ze hangen rond, ontmoeten vrienden, keuvelen wat, drinken chai. De weinige vrouwen zijn vaak in gezelschap van familie en duidelijk onderweg naar hun bestemming. 'Zorg dat je voor de avond thuis bent, vermijd donkere steegjes, kleed je bedekt, treuzel niet en lok geen problemen uit.' Met deze boodschap worden volgens de studente vrouwenstudies Archismita Choudhury de meeste meisjes opgevoed. "Als vrouw ga je eigenlijk alleen de straat op als je ergens moet zijn." Het publieke domein is mannenterrein, en voor vrouwen is het er vaak niet veilig. Staren, lastigvallen, aanranding en zelfs verkrachting behoren tot de risico’s.
De vrouwen van Why Loiter weigeren zich daarbij neer te leggen. "Juist omdat er zo weinig vrouwen op straat zijn, is het gevaarlijk. Door risico’s te vermijden wordt het voor ons niet veiliger", vertelt Neha Singh. De theatermaker is de oprichter van Why Loiter, een term die zoveel betekent als ‘waarom rondhangen?'. Ze spreken af op straat, houden discussies en organiseren fietstochten en nachtelijke wandelingen door de stad. Singh: "We moeten niet de bewegingsvrijheid van vrouwen opofferen, maar de discussie over seksisme in onze samenleving aangaan."
Gisteren op wereldvrouwendag werden er wereldwijd acties opgezet om de positie van vrouwen onder de aandacht te brengen. De vrouwen van Why Loiter hadden een nachtelijke wandeling gepland door een wijk die bekend staat om de vele prostituees die er werken. Zeker geen plek waar de vrouwen zich normaal in de avond durven te vertonen.
Women's March Begin dit jaar werden in steden wereldwijd protestmarsen gehouden. Dit vanwege de vrouwonvriendelijke en seksistische uitspraken van Donald Trump. Komende zaterdag staat, met de verkiezingen in aantocht, ook een Women's March in Nederland gepland. Op de Dam in Amsterdam komen naar verwachting duizenden mensen bijeen om aandacht te vragen voor gelijke rechten, discriminatie, diversiteit en solidariteit. Meedoen? Meld je hier aan.
Weinig verbetering
Qua vrouwenrechten staat de situatie er in India slecht voor. De cijfers zijn veelzeggend. Elk kwartier wordt een vrouw slachtoffer van verkrachting. Met enige regelmaat wordt het land opgeschrikt door gruwelijke verkrachtingsverhalen, die leiden tot verontwaardiging en protest. Zo gingen duizenden de straat op na de groepsverkrachting en dood van de studente Jyoti Singh in Delhi in 2012.
Afgelopen nieuwjaarsnacht werd de zuidelijke miljoenenstad Bengalore opgeschrikt door massa-aanrandingen. Terwijl wereldwijd in januari Women’s Marches werden gehouden, organiseerden Indiase vrouwen hun eigen protest: #IwillGoOut. De overheid reageert steevast op deze protesten door met zware straffen voor de daders ye dreigen en beloftes te doen voor verbetering. Concreet verandert er echter weinig.
Rondhangen als verzet
Celina John is een van de vrouwen die vaak mee de straat op gaat. "Mensen snappen vaak niet vaak wat we doen. Ze staren naar ons en zeggen: 'Wat doe je? Ga naar huis, dit is niet veilig'. Mensen plaatsen vraagtekens bij wat we doen, omdat ze denken dat het niet zo hoort. Maar als we het beeld van vrouwen op straat willen veranderen, is dit heel belangrijk. Het zou normaal moeten zijn, geaccepteerd moeten worden."
Juist omdat het zo weinig vanzelfsprekend is, wordt iets kleins als simpelweg rondhangen op straat al als een daad van verzet gezien. Soms worden ze lastiggevallen, en de politie stuurt ze weg omdat ze denken dat de vrouwen sekswerkers zijn. De vrouwen gaan in die situaties juist het gesprek aan, om uit te leggen dat ze het recht hebben op straat te zijn.
"Mensen vragen me wel eens of ik geen pepperspray mee moet nemen, en iemand van een Amerikaanse talkshow vroeg of ik wilde komen praten over het belang van zelfverdediging voor vrouwen." Maar daar moet Singh niks van weten. "Dan zou het hele idee van Why Loiter weg zijn. Ik heb het recht om op straat te zijn, zonder mij bang te hoeven voelen. Gewoon om lol te hebben."
Als man is Satchit Puranik eigenlijk niet welkom bij de straatwandelingen, het doel is immers om als vrouw zonder de bescherming van een man over straat te kunnen. "Why loiter maakte me bewust van de risico’s die vrouwen hier lopen." Om de vrouwen toch te kunnen steunen besloot hij, samen met een aantal mannen, om tijdens een van de nachten mee te lopen in vrouwenkleren. Het zorgde voor heftige confrontaties op straat.
Groeiende beweging
"Ik was helemaal niet van plan iets groots te beginnen", lacht Singh. Als actrice en theatermaker was ze al vaker met de positie van vrouwen bezig. "Het boek Why Loiter, over de veiligheid van Indiase vrouwen op straat, inspireerde me. Ik ging gewoon een middagje relaxen met een vriendin in het park. Via social media raakte het bekend en meer en meer vrouwen sloten zich erbij aan. Zo ontstond Why Loiter."
Inmiddels zijn ze drie jaar verder en is er een gestaag groeiende beweging van Delhi tot Mumbai en Bengalore. "Ik krijg vragen van vrouwen uit allerlei steden of ze het daar ook kunnen organiseren. Er is niet echt een vast plan. Maar in elk gesprek dat over vrouwenrechten wordt gevoerd, en elke vrouw die het vertrouwen voelt om mee de straat op te gaan, zit winst."
Zodat rondhangen op straat ook voor vrouwen in India straks de normaalste zaak van de wereld is.
