In het rapport worden onder meer Kenia, Mali, Iran, Saoedi-Arabië, India, de Democratische Republiek Congo (DRC) de Bahama’s, Malta, Nigeria en Jemen genoemd als landen die nog steeds wetten hebben die in strijd zijn met de internationale conventies en VN-verklaringen.
In Nigeria is “geweld door een echtgenoot met het doel zijn vrouw te corrigeren” toegestaan
‘Schaf discriminerende wetgeving op basis van sekse af’
Antonia Kirkland, juridisch adviseur van Equality Now, zegt dat het gaat om wetten die vrouwen en meisjes gedurende hun leven op verschillende manieren belemmeren of schade berokkenen. “We dringen er niet alleen bij deze landen, maar bij alle regeringen in de wereld, op aan om discriminerende wetgeving op basis van sekse af te schaffen.”
Hiertoe werd al opgeroepen tijdens het Beijing Platform for Action in 1995. De Algemene Vergadering van de Verenigde Naties (VN) bevestigde in 2000 nog eens de noodzaak ervan en noemde als streefdatum 2005. “Dat is niet gelukt, maar het is bemoedigend dat de VN vrouwenrechten nog steeds als prioriteit zien, ook voor de ontwikkelingsdoelen na 2015”, zegt Kirkland.
Culturele excuses
Dit jaar, twintig jaar na de historische Vrouwenconferentie in Peking, blikt VN-Vrouwen terug op de mislukkingen en successen van de afgelopen jaren. In de nieuwe studie wordt gewezen op het bestaan van tientallen discriminatoire wetten, waarvan sommige recentelijk zijn uitgevaardigd.
Op Malta is een man niet strafbaar als hij een vrouw ontvoert en daarna met haar trouwt. In Nigeria is “geweld door een echtgenoot met het doel zijn vrouw te corrigeren” toegestaan. In de Democratische Republiek Congo is de vrouw “verplicht om samen met haar man te leven en hem overal waar hij wil wonen te volgen.” En in Guinee mag een vrouw een zelfstandig beroep uitoefenen “tenzij haar man daar bezwaar tegen heeft.”
Ongelijkheid aan de basis
Sanam Anderlini, directeur en oprichter van het International Civil Society Action Network (ICAN), zegt dat er sprake is van hypocrisie en dubbele standaarden. Niet alleen als het gaat om de Conventie inzake de Eliminatie van Alle Vormen van Vrouwendiscriminatie (Cedaw) of het Beijing Plan of Action, maar ook als het gaat om de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens die alle landen ondertekend hebben.
In Guinee mag een vrouw een zelfstandig beroep uitoefenen “tenzij haar man daar bezwaar tegen heeft”
Volgens Anderlini wordt het probleem verergerd door een gebrek aan gelijkheid aan de basis, zoals ongelijke betaling in de Verenigde Staten. Dat zoveel landen weigeren zich te houden aan hun beloften, leidt ertoe dat de lat laag blijft liggen. “We moeten dit bij de naam noemen: het gaat om universeel goedgekeurd seksisme”, zegt ze. Vaak worden culturele excuses aangevoerd om verandering tegen te houden, zegt Anderlini. “Maar gezien de verwerpelijkheid hiervan, moeten we eerlijk zijn: het is seksistisch en gaat om macht.”
Polygamie
Het rapport wijst erop dat Kenia recentelijk een nieuwe huwelijkswet heeft aangenomen die polygamie toestaat, ook als de eerste vrouw daar geen toestemming voor geeft. Mali herzag de familiewet in 2011, maar liet die gelegenheid onbenut om de discriminatoire “gehoorzaamheid van de vrouw” en andere provisies uit 1962 te verwijderen. In de nieuwe Iraanse Strafwet uit 2013 staat nog steeds dat het getuigenis van een vrouw minder waard is dan dat van een man.
Kirkland van Equality Now zegt dat de rechten van vrouwen en meisjes beschermd moeten worden zodat ze een gelijke start kunnen maken in het leven en hun mogelijkheden kunnen benutten. “Zonder gelijkheid in de wet, kan er nooit gelijkheid in de samenleving bestaan.” Momenteel is de VN-commissie inzake de Eliminatie van Vrouwendiscriminatie bijeen in Genève om rapporten van verschillende van de 188 partijen van de conventie te beoordelen. Onder meer om bij Azerbeidzjan, Gabon, Ecuador, Tuvalu, Denemarken, Kirgizië, Eritrea en de Malediven wordt gekeken naar de implementatie van Cedaw.
Kolonialisme
Volgens Anderlini levert een nauwkeurig onderzoek van de geschiedenis, religie en tradities van veel landen genoeg bewijs op over vrouwenrechten en gelijkheid. Die bewijzen worden echter uitgewist door degenen die de geschiedenis interpreteren en hervertellen – meestal mannen.
Dezelfde mensen die gelijke rechten voor vrouwen verwerpen omdat die buitenlands, westers, koloniaal of immoreel” zouden zijn hebben geen moeite met het gebruik van westerse medicijnen, wapens of technologie
De islam bijvoorbeeld, zegt Anderlini, zegt niet alleen dat vrouwen en mannen als gelijken zijn geschapen, maar roept ook specifiek op tot gelijke rechten op het gebied van onderwijs en betaling. “En als we naar landbezit kijken, waren het de Victoriaanse kolonialisten die hun versie van het erfrecht oplegden, namelijk dat bezit naar de oudste zoon gaat. In veel landen bestond destijds nog collectief eigendom en een matrilineaire traditie waarbij een zoon of dochter lid wordt van de familie van de moeder.”
Cultuur is niet statisch
Cultuur is nooit in de geschiedenis statisch geweest, zegt Anderlini. Dezelfde mensen die gelijke rechten voor vrouwen verwerpen omdat die “buitenlands, westers, koloniaal of immoreel” zouden zijn of vragen om geduld of respect voor culturele gevoeligheden, “hebben geen moeite met het gebruik van westerse medicijnen, wapens, technologie, onderwijs, media en waarschijnlijk Viagra en pornografie.”
Die zaken hebben een veel schadelijker invloed op hun cultuur, religie of traditie dan vrouwenrechten zoals het recht om te erven, het recht op gelijke beloning of om burgerschap over te dragen op de kinderen, concludeert ze.
