Iets zorgt ervoor dat je drie keer omkijkt als Nargis Shirazi voorbij loopt. Het is te makkelijk om dat te wijten aan haar opvallend stoere kuif, die rebels en dwars omhoog staat. Want meer nog dan die kuif valt haar aanstekelijke, bevlogen enthousiasme op, dat ze doorgeeft aan iedereen die haar pad kruist.
Inspiratievol
Vraag het maar aan Melinda Gates, die haar de meest inspirerende jonge vrouw van Afrika noemde. Of de jonge kids in de Ugandese sloppenwijken, aan wie ze taboedoorbrekende seksuele voorlichting geeft. Of Ban Ki-moon, met wie ze zichzelf, nadat ze een VN-delegatie in New York afgelopen mei toesprak over bevolkingsproblematiek, vereeuwigde middels een selfie. Of de 200 Ugandezen die perplex haar toneelstuk zagen waarin een Ugandese man zwanger blijkt te zijn.
Al op haar 28e is ze het boegbeeld van seksuele emancipatie en seksuele voorlichting in Uganda, en ook Afrika. Toch is Nargis, geprezen om haar baanbrekende toneelstukken en voorlichting over seks, erg nuchter en relaxed, als ik haar in haar favoriete koffietentje in Kampala spreek. Met wilde handgebaren en felle ogen vertelt ze over haar passie; jongeren eerlijk informeren over seks.
Waarom zijn jongeren en seks zulke belangrijke onderwerpen?
“Mijn Ugandese vriendinnen wisten weing over geboortebeperking en werden zwanger, waardoor ze school vroeg moesten verlaten. Al op jonge leeftijd ben ik dus geconfronteerd met de gevolgen van gebrekkige seksuele voorlichting. Ik heb met eigen ogen gezien hoe het niet openlijk praten over seks het potentieel van zoveel meisjes en jonge vrouwen in Uganda verwoest."
"Een jaar geleden besloot ik deze kwestie aan de kaak te stellen en schreef een comedy waarin een man in een Ugandees traditioneel dorp zwanger wordt. Ik wilde mannen ook betrekken bij vrouwenzaken. Het stuk sloeg in als een bom, en Melinda Gates schreef er een blog over. Toen is het balletje gaan rollen. Ik heb mijn eigen organisatie FRESH (Fully and Richly Empowered about Sexual Health) opgericht, en geef seksuele voorlichting in de sloppenwijken van Uganda's hoofdstad Kampala."
Waarom is jouw seksuele voorlichting zo baanbrekend?
"In het religieuze Uganda wordt nog veel onthouding onderwezen, en als kinderen vragen om een condoom, krijgen ze een preek! Daar voorkom je geen ongewenste zwangerschap mee. In mijn land krijgen vrouwen gemiddeld 5 kinderen, en is 56% van de bevolking onder de 18 jaar. Daarom is het hoog tijd taboes te doorbreken en te erkennen dat jonge mensen seks hebben. Zodat ze voorlichting op maat krijgen en zelf geïnformeerde keuzes kunnen maken."
"Ik werk vanuit de belevingswereld van kansarme jongeren. Soms hebben ze al seks als ze 10 jaar oud zijn. Dat kan schokkend zijn, het is wel de realiteit en die kan je dus niet ontkennen. Over seks bestaan enorm veel mythes. Zo geloven veel jongeren in Uganda dat je vagina wassen met cola na de seks een zwangerschap voorkomt, net als seksen in het zwembad. Die zaken moet je aankaarten. Jongeren hebben seks, of we dat als samenleving nou wenselijk vinden of niet. We moeten onze kop niet langer in het zand steken maar hen eerlijk informeren."
Maar willen kansarme kids niet meer dan seksuele voorlichting?
"Ja natuurlijk. Daarom willen we seksuele voorlichting ook koppelen aan structurele armoedebstrijding. Met onze organisatie FRESH geven we daarom naast seksuele voorlichting ook lessen waarin jongeren in de sloppenwijken leren zelf geld te verdienen."
"Als jongeren een les seksuele voorlichting volgen, kunnen ze meedoen aan een cursus zeep maken of manden vlechten, bijvoorbeeld. Dat slaat ontzettend aan. Zo zie je dat meisjes die hun eigen geld verdienen langer door blijven leren en later zwanger worden. Economische zelfstandige jongeren gaan bewuster om met seks. Armoedebestrijding moet ook bestaan uit het versterken van de positie van vrouwen. En die strijd winnen we alleen als we mannen ook bij het probleem betrekken."
Vrouwencondooms, maandverband en seksuele mythes
Als ik de week erop met haar naar Bwaise, een sloppenwijk in Uganda's hoofdstad Kampala ga, zie ik dat Nargis ook qua daden krachtig en onvermoeibaar blijft. Omgeven door afval en modder zit haar groep op kleine plastic krukjes bij elkaar. Vrouwencondooms, uitwasbaar maandverband en seksuele mythes passeren de revu. Wat opvalt is hoe open en losjes de jongeren met elkaar over deze onderwerpen praten. Dat komt volgens Nargis omdat je jongeren in hun eigen taal, en vanuit hun eigen belevingswereld moet aanspreken.
"Ik wil mensen om mij heen meegeven dat je niet moet stoppen met dromen. Wacht niet af of de overheid, of anderen, jouw wereld gaan veranderen, maar doe het zelf!"
