Seks en Tbilisi

Dit artikel krijg je cadeau van OneWorld. Word abonnee
Met een demonstratie voor meer vrouwen in de politiek op 8 maart in de Georgische hoofdstad Tbilisi werd een kleine maar noodzakelijke vooruitgang geboekt op het gebied van vrouwenrechten. Althans, voor het vechten voor die rechten. In de hoofdstad wordt steeds meer gepraat over gendergerelateerd geweld, maar draagkracht onder de bevolking ontbreekt. Journalist Nina Bogosavac sprak naar aanleiding van het hoge aantal vrouwenmoorden in het land met pioniers en deskundigen.

Emancipatie in de Georgische houdgreep
“Ik verwacht geen explosieve seksuele revolutie. Het is lastig hier mensen op de been te brengen, vooral als het gaat om een taboe onderwerp zoals seks.” Volgens professor Nino Javakhishvili – gespecialiseerd in huiselijk geweld – komt dat door een complex verleden. Het land dat sinds de geweldloze Rozenrevolutie in 2003 een democratische koers vaart, werd in 1991 onafhankelijk na jaren van Sovjetbewind. Sindsdien heeft Georgië grote vooruitgang geboekt op het gebied van corruptiebestrijding en economische groei.

De machtige Orthodoxe kerk, die enorm groeide na de onafhankelijkheid, houdt zich echter sterk vast aan een traditionele rolverdeling en conservatieve opvattingen. Tel daar een zwakke economie bij op en je hebt de emancipatie in een houdgreep, aldus Javakhishvili.

De seksuele moraal is zowel sterk conservatief als onderhevig aan westerse invloeden en globalisering

Veranderende seksuele moraal
In een van de vele buitenwijken van de hoofdstad Tbilisi vertelt Javakhishvili in haar kantoor op de Ilia State University over de veranderende seksuele moraal in Georgië. Deze is enerzijds sterk conservatief, anderzijds onvermijdelijk onderhevig aan westerse invloeden en globalisering, vertelt ze. “Op dit moment zitten we in een stilstaande fase. Het is zoals met iedere grote verandering: twee stappen vooruit, een achteruit.”

Sovjet-verleden
Het is volgens de professor gemakkelijk om het Sovjet-verleden de schuld te geven van deze conservatieve cultuur. “Maar het patriarchale was al van voor die tijd. Gedurende de Sovjet-tijd waren er juist – wel voor pragmatische redenen – meer mogelijkheden voor vrouwen. Deze vooruitgang werd teniet gedaan door het uiteenspatten van de USSR (of Sovjet-Unie, red.).”

Vers in het geheugen gegrift van de professor staat de jaarlijkse kersttoespraak van de Georgisch-Orthodoxe kerk. “De bisschop benoemde hierin slechts kort de incidenten rondom huiselijk geweld – ongeveer 24 vrouwen vonden volgens het Georgische Women’s Fund de dood vanwege hun sekse – zonder er verder een uitspraak over te doen. De reden: er was geen ontkomen aan. Hij moest het wel benoemen. In diezelfde speech verzocht de bisschop de regering meer banen te creëren voor mannen omdat zij hun normale functie dreigen te verliezen – namelijk die van broodwinner.”

Door mijn café zien mannen uit de buurt dat het niet erg is om te werken

Luie mannen en vrouwen
Naast een gebrek aan banen maakt een grote trots het lastig om gezinnen te onderhouden. Aan de voet van de heuvel waar het standbeeld Kartlis Deda staat, oftewel moeder van Tbilisi, zit het populaire Newsroom Café, gerund door een man. “Ik draai alleen Franse muziek”, zegt hij terwijl hij de koffie serveert. Achter hem hangt de muur vol zwart-witfoto’s van Baskenland.

Hij is Nodar Dugladze (57) en schudt zijn hoofd zodra het thema vrouwen wordt aangesneden. Vrouwen hier zijn over het algemeen lui, claimt hij. “Maar, de mannen zijn dat ook.” Volgens de ex-journalist is dit karaktertrekje te wijten aan de erbarmelijke omstandigheden die begin jaren negentig het land teisterden. “Er waren geen supermarkten, geen elektriciteit. Mensen bleven samen binnen, anders had je als vrouw de kans om te worden gekidnapt en gedwongen te trouwen.”

De gebeurtenissen van twintig jaar geleden hebben volgens Dugladze diepe sporen achtergelaten in de wijze waarop mensen anno 2015 leven. Maar in zijn wijn- en koffiebar, die hij opende toen de journalistiek geen inkomstenbron meer was, heeft hij het naar zijn zin. “Doordat ik dit café heb geopend, zien mannen uit de buurt dat het niet erg is om te werken.”

Ieder huidig debat komt uit op homoseksualiteit

Seks en de stad
“Een paar jaar geleden was maagdelijkheid het topic. Nu is dat homoseksualiteit.
Ach, het is een politiek spelletje waar iemand financieel baat bij heeft.” Seksuologe Liana (Lika) Barabadze ziet het bedrieglijke karakter van de openbare discussie in Georgië met lede ogen aan. Ieder huidig politiek debat, zegt ze, of dit nu economisch is of een onderwerp heeft dat daadwerkelijk te maken heeft met genderongelijkheid, komt uit op homoseksualiteit.

“De echte seksuele revolutie – die langzaam voortkabbelt – vindt meer ondergronds plaats.” Met haar populaire blog ‘No Sex And The City’ schrijft Lika anoniem over Tbilisi, haar privéleven en de vrouwen erin. De titel van haar blog is een woordgrapje (verwijzing naar Amerikaanse tv-serie over vrouwen en seks in New York City, red.) over wat er volgens haar aan de hand is in het hele land: onderdrukte seksualiteit. “Dit was nooit echt een probleem omdat het een familiezaak was, een soort gedeeld goed. Dat verandert nu langzaamaan.”

De echte seksuele revolutie vindt meer ondergronds plaats

Normen tarten
Dat familienormen, persoonlijke waarden en maatschappelijke druk botsen, is volgens Neal Zupancic een understatement. “Universiteiten zijn gevuld met actieve, betrokken vrouwen.” Zupancic is docent aan een privéschool in Tbilisi en zegt dat ondanks de focus van de Georgische patriarch, meisjes gemiddeld serieuzer bezig zijn met hun studie dan jongens. “Vrouwen zijn een actief en merkbaar deel van de beroepsbevolking in vele sectoren. Er zijn veel gezinnen die gedeeltelijk of volledig worden ondersteund door werkende vrouwen. Dit lijkt vooral het geval te zijn in Tbilisi. Door kostwinner te zijn tarten veel jonge professionele vrouwen hier de familienormen, terwijl zij er tegelijkertijd ook een zeer conservatieve kijk op nahouden over sociale problemen, de opvoeding van hun kinderen, religie en, ironisch genoeg, de patriarch gehoorzamen.”

Wetgeving ter bescherming van LGBT’sOnder andere door een mislukte rally voor homorechten in 2013, die uitmondde in gewonden en een recordaantal vrouwenmoorden in 2014, werd de wetgeving ter bescherming van LGBT’s (lesbiennes, homo’s, biseksuelen en transgenders, red.) in mei van datzelfde jaar aangescherpt met een antidiscriminatiewet.

 

De rechten van deze personen moeten hierin worden gewaarborgd zodat zij beschermd zijn tegen discriminatie. Kritische geluiden zijn echter dat de wet niet uitgebreid genoeg is, veroorzaakt door de invloed van de Orthodoxe Kerk die in vele opzichten het land beheerst. Zo is de wet bijvoorbeeld niet toepasbaar als discriminatie optreedt wanneer wordt geprobeerd ‘de publieke orde en moraal te beschermen’, blijkt uit een onderzoek van de internationale stichting voor vrouwenrechten Kvinna till Kvinna.

Vagina Monologen
Van betrokken vrouwen zijn er ook volgens de seksuologe genoeg, maar zij moeten zich wel laten zien. De dertigjarige activiste speelde twee jaar geleden mee in de Georgische variant van het feministische stuk De Vagina Monologen. Een kleine doorbraak voor deelnemende vrouwen, maar ook voor haarzelf. “Voorheen benoemde ik nooit publiekelijk geslachtsdelen, laat staan die van mijzelf op een podium. De reacties op de eerste opvoering van het stuk waren heftig maar hielden ons niet tegen. De tweede opvoering, een jaar later, trok veel ‘gewone’ jongeren in het publiek, zij waren niet per se activisten. Dat geeft aan dat het klimaat hier wel degelijk verandert.”

Seks hebben voor het huwelijk is niet altijd hetzelfde als vrij zijn

Afzetten tegen de gevestigde orde
Ondanks positieve ontwikkelingen komt de activiste in haar praktijk veel meisjes tegen die verward zijn over de huidige seksuele norm. “Het is voor hen oud versus nieuw, en dat nieuwe is niet per se liberaal of vrij. Zij bevinden zich in een kloof. Voor veel jongeren betekent hun seksuele gedrag voor of tegen de publieke opinie zijn. Geen seks hebben wordt beschouwd als ouderwets, dus doen veel meisjes het tegenovergestelde. Seks hebben voor het huwelijk is dus niet altijd hetzelfde als vrij zijn. Het is je afzetten tegen de gevestigde orde.”

Ik wil dat OneWorld blijft bestaan

AbonneerDoneer

Lees je bewust met OneWorld en draag bij aan een rechtvaardige wereld.

Dat kan al vanaf 6 euro per maand

Ontvang onze beste verhalen in je mailbox

Volg ons