Secret Love: kunstenaars doorbreken Chinese taboes over LHBT

Een groepje middelbare scholieren bekijkt een foto van de naakte kunstenaar Ma Liuming die met zijn uiterlijk de grens tussen man en vrouw doet vervagen. “Wat een weirdo”, mompelt een jongen. Zijn medescholier stoot hem aan. “Doe even normaal joh”, zegt ze. “Tegenwoordig kan dit gewoon hoor!”

Het gesprek tussen de twee scholieren is een zeer genuanceerde illustratie van hoe seksuele diversiteit wordt gezien in China. Aan de ene kant komt er geleidelijk meer tolerantie. In 1997 werd homoseksualiteit gedecriminaliseerd, in 2001 werd het van de lijst van psychiatrische aandoeningen gehaald en de groeiende invloed van het internet heeft ruimte gecreëerd voor meer openheid. Toch is er nog veel geweld tegen LHBT’ers en durven vele niet open te zijn over hun seksualiteit of identiteit. Met 45 kunstwerken willen Chinese kunstenaars daarom bijdragen aan de toenemende bewustwording van de rechten voor LHBT’s en de strijd aangaan tegen de vooroordelen. Hieronder een paar van de opvallendste kunstwerken uit de tentoonstelling die elk op hun eigen manier seksuele diverstiteit in het China van nu bespreekbaar willen maken. 

Twee gezichten

Op een indrukwekkende foto van Yang Guowei die aan het begin van de tentoonstelling hangt, zitten twee mannen op een bankje in een park in Beijing. Een intiem moment tussen twee mannen in een openbare ruimte. De foto zet aan het denken: waarom durven mensen niet uit de kast te komen als het vaak niet eens opvalt?

Het werk van Li Guangxin laat daarentegen een heel ander beeld zien zoals in 'Noise Prohibited'. Een verdrietig meisje dat graag iets wil zeggen, maar dat niet kan, portretteert dat homoseksualiteit nog steeds een taboe is en er vaak wordt gekozen om erover te zwijgen.

Expliciete beelden 

Veel van de werken zijn expliciet en gebruiken het naakte lichaam om het taboe te doorbreken dat naaktheid te pornografisch, te westers of te persoonlijk is. Chi Peng’s serie 'I Fuck Me' toont bijvoorbeeld gewaagde beelden waarin de kunstenaar homoseksuele seks heeft mijn zijn alter ego. Ondanks dat deze openheid vaak samengaat met problemen, suggereert de kunstenaar dat hem het niks kan schelen wat anderen ervan denken.Indrukwekkend is ook de performance-film van Liuming waarin hij naakt over de Chinese muur loopt. Met zijn lange haren en vrouwelijke gelaatstrekken gecombineerd met een mannelijk lichaam plaatst Liuming zijn genderidentiteit rechtstreeks in de Chinese wereld. In de film wil Liuming laten zien dat een fluïde genderidentiteit niet per se een westers fenomeen is en dus niet cultuurgebonden.

Ontroerende knipselkunst

De werken geven een duidelijk beeld van hoe moeilijk het blijft om openlijk te leven als homoseksueel in China. Vaak wordt het geïdealiseerd maar nooit gerealiseerd. De collectie van Xiyadie, bestaande uit kleurrijk traditioneel Chinees knipwerk vol bloemen en vlinders, schetst een subtiel maar vooral betekenisvol beeld van de werkelijkhied voor veel Chinese homoseksuele mannen.

De kunstenaar, getrouwd met een vrouw en vader van twee kinderen, heeft zijn seksuele geaardheid altijd verborgen gehouden. Zijn werk verbeeld zijn innerlijke gevecht en is een weerspiegeling van zijn verdrongen fantasieën van een vrij homoseksueel bestaan. Woonachtig in een klein Chinees dorpje waar homoseksualiteit niet geaccepteerd wordt, hebben angst en schaamte hem geen ruimte gegeven om zijn verlangens te realiseren.

Nieuw hoofdstuk

“Je zou kunnen zeggen dat deze tentoonstelling een nieuw hoofdstuk is in de Chinese artistieke geschiedenis”, zegt curator Si Han. De kunstwerken tonen de toewijding van de kunstenaars om veranderingen op het gebied van seksuele diversiteit in beeld te brengen en bespreekbaar te maken. Zij hebben nog een lange weg te gaan, maar het feit dat Chinese kunst nu bijdraagt aan het creëren van een grotere bewustwording van LHBT-rechten laat zien dat er geleidelijk een nieuw hoofstuk over LHBT-liefde in China wordt geschreven.

De gebruikte afbeeldingen zijn afkomstig van de tentoonstelling Secret Love, die tot 8 mei 2016 te zien is in de Parkzaal van het Tropenmuseum in Amsterdam.