Tijdens mijn onderzoek in Suriname naar homoseksualiteit ontdekte ik bepaalde patronen. Zo zijn de gays mannen die uitsluitend relaties hebben met mannen en er openlijk voor uitkomen. Snoeperds daarentegen hebben relaties met zowel mannen als vrouwen. De snoeperds hebben primair een relatie met een vrouw, waarmee zij soms getrouwd zijn, mee samenwonen en ook kinderen hebben. Daarnaast hebben zij geheime relaties met mannen.
Hakuna Matata Gang
Snoeperds en gays leven in een Surinaamse maatschappij met een heteronormatief systeem, waar mannen en vrouwen biologisch tot elkaar veroordeeld zijn. Mannelijkheid en vrouwelijkheid ontlenen hierdoor hun identiteit aan heteroseksualiteit. Om als mannelijk beschouwd te worden, moet er voldaan worden aan bepaalde verwachtingen. Een man moet bijvoorbeeld een relatie hebben met een vrouw en kinderen hebben met een vrouw. Daarnaast moet hij bepaald ‘mannelijk’ gedrag vertonen zoals het niet teveel uiten van (bepaalde) emoties. Pas als een man voldoet aan deze eisen wordt hij gedefinieerd als man, is hij respectabel en heeft hij status.
De acceptatie van mannen die niet voldoen aan de norm wordt soms slecht ontvangen. Zo ook recent in Suriname waar de band de Hakuna Matata Gang met een homofoob lied kwam, genaamd Bullet. In dit lied wordt het vermoorden van gays gepropageerd. Het is niet verwonderlijk dat er op verschillende manieren wordt omgegaan met gevoelens die de snoeperds en gays hebben voor andere mannen.
Snoeperds voldoen wel aan de verwachtingen van man zijn omdat zij ondanks hun gevoelens, keuzes maken die binnen de norm vallen
Klasse als belemmering
Klasse speelt een grote rol in de keuzes die de snoeperds en gays maken. De beperking van mogelijkheden wordt sterk beïnvloed door het verwachtingspatroon voor een man van de middenklasse. Hierbinnen zoeken zij naar manieren om toch respect te creëren. Tegelijkertijd zijn er tegenstellingen en worstelingen waarmee zij kampen. Zo voldoen snoeperds wel aan de verwachtingen van man zijn omdat zij ondanks hun gevoelens, keuzes maken die binnen de norm vallen. Tevens voldoen zij aan de verwachtingen, voor het oog van de maatschappij. In de privésfeer is dit echter niet zo, want daar is er ruimte om gevoelens te tonen voor mannen.
Voor gays is het moeilijk om te voldoen aan deze verwachtingen omdat zij zich aangetrokken voelen tot het ‘verkeerde’ geslacht. Gays hebben daardoor een marginale positie in de maatschappij; wat zij willen valt buiten de norm en zijn niet ‘mannelijk’ genoeg. De gevoelens die gays en snoeperds hebben voor mannen binnen een maatschappij waarin resepct van belang is, heeft zijn uitwerking op de relaties die zij aangaan, de ruimtes die zij gebruiken en de religie die zij praktiseren.
In de karaokebars zingen gays voornamelijk hartverscheurende liedjes over liefdesverdriet
I wanna know what love is
Als Surinaamse mannen een seksuele relatie aangaan met een andere man, spelen klasse, kleur en nationaliteit een belangrijke rol. Zo wordt een donkerbruine man vaak gekozen voor seksuele relaties, en een lichtbruine man gekozen voor langere relaties. De lichtere man heeft voor velen een hogere status dan een man met een donkere huidskleur. Daarnaast worden langere relaties vooral aangegaan met Creoolse mannen in Nederland, omdat over hen het idee bestaat dat ze minder vreemdgaan dan de Surinaamse mannen, en dus meer geschikt zijn om een toekomst mee op te bouwen.
Door de gemarginaliseerde positie van de gays en snoeperds, zijn een aantal ruimtes niet toegankelijk voor hen, omdat zij te maken krijgen met homofobe reacties. Hierdoor creëren zij alternatieve ruimtes, zoals de beschermende muren van een huis, gaynights in een nachtclub, karaokebars, casino’s of de anonimiteit van het internet. Deze alternatieve ruimtes bieden de veiligheid en privacy om gedrag te kunnen vertonen dat door de Surinaamse maatschappij niet als wenselijk wordt ervaren. In de karaokebars viel het mij bijvoorbeeld op dat door de gays voornamelijk hartverscheurende liedjes werden gezongen, waarbij liefdesverdriet centraal stond, zoals ‘I wanna know what love is’, ‘Zonder jou’, ‘What’s love got to do with it’ en ‘You give love a bad name’ passeerden de revue. De mannen zongen vol emotie. Sommigen zongen met de ogen dicht.
De vrouwelijkere mannen heten broko-pols (gebroken pols)
Tolerantie
Dat snoeperds en gays alternatieve ruimtes zoeken is dus niet verwonderlijk. Suriname is niet heel tolerant als het op de acceptatie van homoseksualiteit aankomt (hoewel aanzienlijk tolerander dan de meeste landen in de regio). Zo vertelde respondent Roy het volgende: “Er is wel geweld, maar voornamelijk tegen de vrouwelijkere mannen, de broko pols (letterlijk vertaald: gebroken pols). Een goede broko pols-vriend van mij is op klaarlichte dag, midden in de stad in elkaar geslagen door schoolgaande jongens, en niemand hem heeft geholpen. Dit soort dingen gebeuren wel.”
Toch kan Suriname niet getypeerd worden als een homofoob land. Het land wordt zelfs het meest homovriendelijke land van het Caribisch gebied genoemd. Er is geen wettelijk verbod of straf op homoseksualiteit. Ook worden er geen moorden gepleegd zoals in Jamaica bijvoorbeeld wel het geval is. Daarnaast is er het lgbt-platform dt opkomt voor de rechten van Surinaamse lgbt’s en jaarlijks wordt er een coming-out week georganiseerd met als hoogtepunt de GayPride parade.
[[{“fid”:”39822″,”view_mode”:”file_styles_artikel_volle_breedte”,”fields”:{“format”:”file_styles_artikel_volle_breedte”,”field_file_image_title_text[und][0][value]”:”suriname homoseksualiteit LGBT”,”field_file_image_alt_text[und][0][value]”:”Suriname LGBT homo’s”},”type”:”media”,”attributes”:{“alt”:”LGBT Platform Suriname infomercial”,”style”:”height:327px; width:581px”,”class”:”file-file-styles-artikel-volle-breedte media-element”}}]]
Een infomercial over het LGBT platform van Suriname. Website: www.lgbtplatformsuriname.com
Toch kan Suriname niet getypeerd worden als homofoob land
Vrouwelijke winti
Verassend genoeg speelt de winti religie in Paramaribo een belangrijke rol in het leven van gays en snoeperds en de manier waarop zij hun seksuele verlangens tonen. In de eerste dagen van mijn onderzoek kreeg ik van mensen te horen dat de winti een belangrijke rol speelt voor Creoolse gays. Dit is opmerkelijk omdat winti vooral wordt gezien als de religie van de onderklasse. Vele mannen zeggen dat zij de Aisa Winti hebben, dit is een vrouwelijke winti. Volgens hen voelt de Aisa Winti zich aangetrokken tot mannen en daardoor hebben zij ook diezelfde aantrekkingskracht naar mannen toe.
Roy, een snoeperd, is hier een goed voorbeeld van. Zo verklaart hij hoe winti zijn persoonlijkheid vormt: “Ik heb drie spirits: De Ingi, Kromanti en de Aisa. Ze verklaren allemaal een deel van mij. Zo is de Ingi ‘krasi’ (geil), en die zorgt ervoor dat ik altijd zin heb in seks en spanning. De Kromanti is agressief. Daardoor heb ik een kort lontje. De kromanti is ook mijn beveiliger en intuitie; hij laat mij voelen wanneer er iets niet in de haak is. Aisa is een vrouwelijke winti en zij ‘ligt’ (seks) graag met mannen. Daarom ga ik graag met mannen naar bed.” Waar veel religies in de wereld worden gebruikt als een aanleiding om homoseksualiteit te veroordelen, is het interessant om te zien dat religie in Suriname acceptatie, troost en rust kan geven aan de Creoolse gays.
