Homobeweging in ontwikkelingslanden: “Actie is reactie”

Dit artikel krijg je cadeau van OneWorld. Word abonnee

 

De inmiddels beruchte Oegandese priester Ssempe en president Museveni maken het de homobeweging in hun landen niet gemakkelijk. Ook uit Malawi en Kenia horen we vooral slecht nieuws – om over het Midden-Oosten nog maar niet te spreken.
 

Hiv/aids 

“In veel landen zijn de omstandigheden bijzonder homofoob”, vertelt Pieter Boone van belangenorganisatie COC Nederland. “Dat was in de begindagen van het COC in Nederland niet anders. Maar het COC kon meeliften met de secularisering, terwijl homo-organisaties in ontwikkelingslanden moeten inroeien tegen een steeds conservatiever beleid. In Nederland werken we goed samen met de overheid, maar partnerorganisaties treffen zonder uitzondering hun overheid als tegenstander.” COC Nederland ondersteunt partnerorganisaties in ontwikkelingslanden onder andere op het gebied van capaciteitsopbouw en hiv/aids bestrijding.  

“Je kunt niet aan goede aidsbestrijding doen, als je homo’s uitsluit van de zorg”, zegt ook Tamme Hansma van Hivos. De ontwikkelingsorganisatie heeft sinds begin jaren ’90 een programma gericht op homo-emancipatie. “Lesbiennes, gays, bisexuelen en transgenders, samengevat LGBTers, behoorden tot een groep die gediscrimineerd werd. Net als mensen met hiv/aids”, vertelt Hansma. “Later hebben we die twee aan elkaar gelinkt.” Pieter Boone onderschrijft het belang van deze benadering: “In maatschappijen waar een stigma rust op homoseksualiteit, blijft de groep mannen die seks heeft met mannen onzichtbaar. Hierdoor is er geen controle op de verspreiding van de epidemie.”
 

Actie = reactie

In het aprilnummer van onzeWereld vind je een kijkje in de -al dan niet succesvolle- ‘roze revoluties’ van Pakistan, Mexico, Argentinië, China en Oeganda.

Movies that Matter wijdt op Gay Monday, 29 maart, aandacht aan homoseksualiteit, met name in niet-westerse landen. Kijk hier voor het programma ‘God save the Queer‘.

De openbare weerstand tegen homoseksualiteit, zoals we die zien in Oeganda, laat volgens Tamme Hansma echter ook een ontwikkeling zien. “Het gaat volgens het actie = reactie principe,” meent hij. “Homoseksualiteit is meer publiek geworden, daardoor wordt er openlijker over gesproken. Het wetsvoorstel in Oeganda om zelfs de doodstraf te geven aan homoseksuelen, heeft ertoe geleid dat LGBT-groepen, vrouwenrechtenorganisaties en mensenrechtengroepen een coalitie hebben gevormd. Voor het wetsvoorstel zat zo’n samenwerking er nog niet in.
 

Identiteit of praktijk?

De weerstand tegen homoseksualiteit kan echter ook anders benaderd worden. Zo stelt de Nigeriaans-Britse mensenrechtenactiviste en feministe Sokan Ekine op AllAfrica dat een deel van het probleem wellicht zit in het woordgebruik: veel culturen zijn niet bekend met de categorieën ‘homo’ en ‘lesbisch’. Dat betekent niet dat er geen same-sex relaties voorkomen. “Hoe meer begrip ergens komt voor homoseksualiteit als identiteit, des te minder tolerantie komt er voor homoseks in de praktijk,” stelde ook antropoloog Oskar Verkaaik onlangs in een artikel in NRC Handelsblad, gebaseerd op zijn ervaringen in Pakistan. Door van homoseksualiteit iets te maken dat je ‘bent’, komt de mannelijkheid op het spel te staan.

 

 

 

IMG_7136 -250w
Homofobie in Uganda
Foto’s: Benedicte Desrus

 

 

 

“Het gaat er niet om welke naam je geeft aan seksualiteit, het gaat hier zelfs niet om seksualiteit, het gaat om het principe dat je het recht hebt om jezelf te zijn en dat je niet gediscrimineerd of bestraft kan worden vanwege je seksuele identiteit. Dat gaat niet alleen om met wie je seks hebt, maar ook om met wie je samenleeft en hoe je je leven organiseert”, reageert Pieter Boone van het COC.
 

Vrouwen?

De homobeweging wordt tot nu toe gedomineerd door mannen – net als het geweld tegen die groep. Hoe komt dat? Volgens Hansma worden twee vrouwen die samenwonen als minder bedreigend ervaren dan twee mannen. Boone denkt dat lesbiennes minder zichtbaar zijn doordat vrouwen in veel ontwikkelingslanden sowieso al achtergesteld worden: “Er is dan sprake van dubbele discriminatie, waardoor het voor vrouwen nog moeilijker is zich te organiseren.”
  

Transgender brengt geluk

De kritiek dat homoseksualiteit een westers concept is, hangt samen met de scherpe tweedeling die daarbij gemaakt wordt: je bent homo, of je bent hetero. Vaak gaat die scheiding niet op. Zogenaamde third genders vervullen bijvoorbeeld in verschillende landen publieke functies en worden daardoor wellicht meer geaccepteerd dan in onze Nederlandse samenleving. In Bangladesh en India brengt het bijvoorbeeld geluk wanneer een hijra, een transgender, je huis bezoekt – vaak bij een geboorte of huwelijk. Weer een andere verschijning zijn de ladyboys in Thailand – kathoey genoemd. Sommigen van hen zijn mannen die zich vrouwelijk kleden, gedragen en soms chirurgie ondergaan, maar er zijn natuurlijk allerlei varianten. In Suriname is men bekend met het verschijnsel mati-werk: het onderhouden van seksuele relaties met zowel mannen als vrouwen, voornamelijk vanuit vrouwen bekeken. Mati werk is dan iets ‘dat je doet’ en niet ‘wat je bent’. Je hoeft dus niet uit de kast te komen. In Ghana gebruikt men voor het hebben van zulke relaties ‘doing supi’.

 

 

 

In Pakistan is een van de populairste presentatoren een man die zich op tv als vrouw verkleedt. Bekijk hier een fragment van de tv-show van Ali Saleem, beter bekend als Begum Nawazish Ali:

 

 

Ik wil dat OneWorld blijft bestaan

AbonneerDoneer

Lees je bewust met OneWorld en draag bij aan een rechtvaardige wereld.

Dat kan al vanaf 6 euro per maand

Ontvang onze beste verhalen in je mailbox

Volg ons