Beeld: F. Brito
Achtergrond, Interview

Gefolterd en verkracht tot ze bekende

Met een blinddoek om werd ze mishandeld, gemarteld en verkracht tot ze bekende dat ze haar man had vermoord. Yecenia Graciano zat vier jaar onschuldig in de cel. Nu is ze vrij en doet ze haar verhaal.

Dit artikel krijg je cadeau van OneWorld. Word abonnee
De Mexicaanse Yecenia Graciano is op uitnodiging van Amnesty International in Amsterdam, waar ze in Pakhuis de Zwijger haar verhaal vertelt. Ze weet nog precies hoe het allemaal begon. “Tot juli 2012 was mijn leven normaal. Ik was huisvrouw en zorgde voor mijn man en twee kinderen. Dit veranderde zodra er verkiezingen waren in onze deelstaat, Sinaloa1. Mijn zwager, kandidaat-senator voor de partij Nueva Alianza, werd niet verkozen. De verkiezingen waren op 1 juli, en op 2 juli om acht uur in de ochtend is mijn man vermoord.”

De avond voor de moord hing haar man uren aan de telefoon, herinnert Graciano zich.  “Ik herkende de stem niet, maar aan het gesprek kon ik horen dat het iemand was die hij kende – iemand met wie hij zich vertrouwd voelde. En het was een man. Ik hoorde mijn man zeggen: ‘Ik ga mijn broer laten zien dat er een verrader in de partij zit’.” Yecenia’s echtgenoot was namelijk betrokken bij de verkiezingscampagne van zijn broer.

Ik keek naar binnen en zag zijn lichaam liggen, afgedekt met een laken

2 juli was geen gewone dag voor Yecenia, en dat zou het ook niet worden. Die ochtend ging haar man als eerste de deur uit, even voor zeven uur ’s ochtends, vertelt Yecenia. “Hij had een afspraak bij de dokter. Mijn oudste dochter en ik vertrokken naar de kerk. Maar toen we terugreden naar huis zagen we ambulances in onze straat. We dachten dat er een fietser was aangereden, want dat gebeurde vaker. We reden door. Vlak voor ons huis hield iemand ons aan, en zei: ‘Uw man is vermoord’. Ik zei dat dat onmogelijk was, en dat ik hem net nog aan de telefoon gehad had. Op dat moment keek ik naar binnen en zag ik zijn lichaam liggen, afgedekt met een laken. Mijn eerste gedachte ging naar de verkiezingen, die hadden hier iets mee te maken.”

De familie Graciano was in de rouw, maar veel tijd voor verdriet was er niet. Acht dagen na de dood van haar man  bracht Yecenia haar zus naar het vliegveld. “Onderweg versperde een auto de weg. Er stapten twee mannen uit. Ze hadden geen politie-uniform aan, maar hadden wel pistolen bij zich. Ze beweerden dat mijn auto gestolen was, en dat we mee moesten naar het bureau voor ondervraging. Ik geloofde er niets van, en ik dacht gelijk: dit zijn de moordenaars van mijn man.”

Yecenia moest in een andere auto dan haar zus gaan zitten. Op de vloer van de auto zag ze wapens liggen. Ze werd naar een kelder gebracht, werd geblinddoekt en haar handen werden geboeid. “Ze stelden me allerlei vragen: ‘Hoe heet je? Waar werk je? Hoe heet je man? Waar is je man nu?’. Ik antwoorde dat hij acht dagen geleden was vermoord. Toen kwamen de eerste klappen.”
De volgende tekst kan als schokkend worden ervaren:

Yecenia Graciano werd in 2012, acht dagen nadat haar echtgenoot werd vermoord, beschuldigd van de moord op haar man. Politieagenten martelden haar vijftien uur lang. Ze dreigden dat ze haar keel zouden doorsnijden, en haar hoofd naar haar familie zouden sturen.  Ze verstikten haar in een plastic zak, waterboardde haar door een doordrenkte doek op haar gezicht te duwen, hingen haar ondersteboven en verkrachtten haar tot ze  – geblinddoekt – op schrift verklaarde schuldig te zijn aan de moord op haar man.

Na urenlange martelingen werd Yecenia, nog steeds geblinddoekt, naar een ander pand gebracht. “Ik hoorde iemand op een toetsenbord typen. Voetstappen van een vrouw. En iemand naast mij. Dit bleek een advocaat te zijn – die ook in het complot zat. Er werd een pen in mijn hand gedrukt. Ik moest een handtekening zetten. Zo niet, dan zouden ze mijn kinderen vermoorden.” Wat Yecenia ondertekende wist ze niet, maar al snel kwam ze daarachter. Dit gedwongen statement was het enige bewijs van Yecenia’s betrokkenheid bij de moord op haar man.

Vier jaar lang bracht Yecenia door in een cel. “Eerst was ik heel bang. Ik had nog nooit mensen in de gevangenis ontmoet. Maar beetje bij beetje zag ik in dat de vrouwen die er zaten ook een menselijke kant hadden. Er waren vrouwen die vergelijkbare dingen als ik hadden meegemaakt. We waren allen lichamelijk, seksueel en psychologisch gemarteld.”

Ik heb nooit getwijfeld dat ik mijn vrijheid zou terugkrijgen

Op de vraag of ze hoop bleef houden, twijfelt ze geen moment: “Ik heb nooit getwijfeld dat ik mijn vrijheid zou terugkrijgen. Ik wist dat ik het niet gedaan had. Dus ik wist dat ik ooit vrij zou komen. De brievencampagne2 doorbrak de stilte, en met de hulp van een mensenrechtenorganisatie in Mexico kwam ik in juni 2016, na vier jaar, vrij.”
Yecenia herinnert zich het moment waarop ze te horen kreeg dat ze vrijkwam, nog goed: “Huilend kwam de secretaris van de desbetreffende rechter naar me toe, en gaf me de vrijlatingsbrief. Ik was in de war, het was ochtend, en als andere vrouwen vrijkwamen gebeurde dit altijd later op de middag. Het eindigde net zo onverwacht als het allemaal begonnen was. Het voelde als een droom.”

Tot nu toe is Yecenia nog steeds de enige die gestraft is voor de moord op haar man. Het Mexicaanse Openbaar Ministerie ging er vanaf het begin van uit dat Yecenia de enige schuldige was. De zaak werd gesloten en er is nooit naar andere schuldigen gezocht. “De politieagenten die mij hebben gefolterd en van wie bekend is wie het zijn, hebben nooit een rechtszaak aan hun broek gekregen. Ze zitten nog steeds op dezelfde functie, sommigen zelfs promotie gemaakt. Er is geen genoegdoening geweest. En daarmee bedoel ik niet ‘oog om oog, tand om tand’ – want daar geloof ik niet in.

Ik geloof niet in 'oog om oog, tand om tand'

Er zijn anderen geweest die hetzelfde is overkomen, ook ná mij, en de politieagenten die het doen, genieten volledige straffeloosheid. Ze worden door het overheidssysteem toegedekt, beschermd, en zelfs beloond. Onze nieuwe president López (Andrés Manuel López Obrador, red.) wil bijvoorbeeld het land corruptievrij maken. Maar ik denk dat dit misschien alleen voor bedrijven lukt, aangezien corruptie bij de politie zo diep zit Verder wil hij het land militariseren. Marine en landmacht gaan taken van de politie overnemen en eerlijk gezegd ben ik daar alleen maar banger voor.”

44 jaar in een isoleercel

Yecenia is vastberaden over de toekomst: “Ik geloof niet dat ik iedereen kan stoppen, maar hoop wel dat ik mensen kan inspireren en hoop kan geven om op te komen voor hun rechten. Er wordt vaak geen aangifte gedaan uit angst, schaamte, maar ook gewoon omdat er niemand is die zich over hen bekommert.”

Ze ging van huisvrouw, naar weduwe, naar gevangene. Het recht om te rouwen om haar man is haar afgenomen. Momenteel gaat het goed met haar. “Ik ben begonnen met een studie Rechten en ik zet me in voor campagnes die strijden voor de groep vrouwen die in dezelfde hel zitten, als waar ik vier jaar lang in gezeten heb.”

  1. Sinaloa is een staat in het noordwesten van Mexico, bestaand uit achttien gemeentes. ↩︎
  2. Amnesty zette zich jarenlang in voor Armenta’s vrijlating. Tijdens de wereldwijde Schrijfmarathon van december 2015 schreven mensen massaal voor haar vrijlating. In haar cel ontving ze meer dan achtduizend brieven van Amnesty-aanhangers uit de hele wereld. ↩︎

Ik wil dat OneWorld blijft bestaan

AbonneerDoneer

Verder lezen?

Rechtvaardige journalistiek verdient een rechtvaardige prijs.
Maak jij OneWorld mogelijk?

Word abonnee

  • Digitaal + magazine  —   8,00 / maand
  • Alleen digitaal  —   6,00 / maand
Heb je een waardebon? Klik hier om je code in te vullen

Factuurgegevens

Je bestelling

Product
Aantal
Totaal
Subtotaal in winkelwagen  0,00
Besteltotaal  0,00
  •  0,00 iDit is het bedrag dat automatisch van je rekening wordt afgeschreven.

Lees je bewust met OneWorld en draag bij aan een rechtvaardige wereld.

Dat kan al vanaf 6 euro per maand

Ontvang onze beste verhalen in je mailbox

Volg ons