Chinees-Nederlandse jongeren pikken racisme niet meer

Hoe ik mezelf ook zie, zo nu en dan herinneren anderen me eraan dat over Chinese Nederlanders een stereotiep beeld bestaat. Door de klassieke ‘waar kom je écht vandaan’-vraag te stellen, ni hao te gillen of me te complimenteren voor mijn accentloze Nederlands. Maar ook vreemdere incidenten zoals sneeuwballen tegen mijn rug met de opmerking: ‘Geile Chinees, ik ga je doodmaken’. Verwarring op Schiphol – douanemedewerkers die roepen dat ik niet in de rij voor Europese paspoorten hoor. Maar ook in andere landen, zoals China, stuit ik op verwarring.

Doodzwijgen was altijd mijn tactiek. Ga je ertegenin, dan zet je jezelf voor schut. Die paar keer dat zoiets voorvalt moet ik kunnen hebben. Maar inmiddels vraag ik me af of negeren wel helpt. Zijn Chinese Nederlanders niet te lang stil geweest? Is zwijgen de reden dat racisme tegen Chinese Nederlanders makkelijk wordt gebagatelliseerd?

Onlangs tikte ze hiphopgroep Broederliefde en platenlabel TopNotch op de vingers vanwege de nieuwe videoclip van het nummer Hoelang. Daarin wordt gerefereerd aan de grap ‘Hoe Lang is een Chinees’. Tsao zei op Instagram dat zulke racistische uitlatingen ‘echt niet kunnen’. Net zoals ze een eerder in opspraak geraakt filmpje van René Watzema – het gezicht van jongerenplatform Rumag – niet vindt kunnen. Hierin geeft Watzema een Chinese vrouw een lesje Nederlands om haar vervolgens belachelijk te maken met woorden als ‘kloepoek’ en ‘sambalbij’. Tsao kreeg op Instagram bijval van andere Chinese Nederlanders.

Chinezen zijn sowieso weinig zichtbaar in het straatbeeld, op televisie en in de politiek, vindt ze. “Daardoor zien mensen niet dat er ook mondige mensen van Chinese afkomst zijn.” Dat sluit aan bij een ander hardnekkig stereotype: dat van de introverte Chinees die hard werkt en voor weinig overlast zorgt. Positieve vooroordelen? Tsao vindt van niet. “We worden alleen positief bekeken als we onze bek houden. Hoe positief is het als je jezelf niet mag zijn?”

Dat betekent niet dat ze racisme bestrijden zinloos vindt. “Ik zie het zo: je maakt verschillende levensfases mee. Iedereen gaat daarin zijn eigen weg. Dit is mijn weg. Maar ik wil niet voor anderen bepalen dat ze racisme moeten pikken en zich niet mogen aanstellen. Oordelen over anderen kun je niet.”

Je moet wel onderscheid maken tussen intenties, vindt Wu. “Word ik gediscrimineerd vanwege onwetendheid of is het haat? In het laatste geval laat ik het gaan, ertegenin gaan heeft geen zin.” Op Instagram ziet hij regelmatig racistische reacties. “Als Lena van televisieprogramma Ex On The Beach bijvoorbeeld iets op sociale media plaatst over haar nieuwe muziek, dan zie ik alleen maar reacties die gaan over haar Aziatische uiterlijk.”

Wu’s ouders gaan heel anders om met racisme. “Ze kwamen als twintigers naar Nederland en begonnen een bedrijf. Met het bedrijf en de Nederlandse taal leren hadden ze het lastig genoeg.” Zij zaten niet op discussies te wachten. “Maar jonge Chinese Nederlanders voelen zich meer verbonden met Nederland”, zegt hij. “We hebben een sterkere basis, een netwerk en zijn in dit land opgeleid. Wij durven onze stem te laten horen.”

Het idee dat Aziaten onderdanige en vrouwelijke types zijn, komt uit de Verenigde Staten, legt Pete Wu uit. “Amerikanen hadden het beeld dat Aziatische mannen een vlecht dragen en vrouwelijke taken verrichten, zoals werken in de stomerij of schoonmaken.” Daardoor zijn stereotiepe ideeën ontstaan dat Oost-Aziatische mannen ielige, slimme nerds zijn, zegt Wu. “Dat ze zo worden beoordeeld op hoe ze eruit zien is typisch westers. Mannelijkheid wordt hier bepaald op basis van je uiterlijk.” In de Chinese cultuur ligt de nadruk meer op academische vaardigheden, vertelt Wu. “Mijn vader vond het bijvoorbeeld belangrijk dat ik ging studeren. Op die manier moet een man voor zijn gezin zorgen.”

Mensen categoriseren elkaar graag en zoeken daarbij het randje op. Aziaten zijn volgens Wu een makkelijk doelwit voor discriminerende grappen. “Omdat na racistische grappen over Aziaten de ophef meestal uitblijft, worden de effecten van die grappen onderschat en voelen mensen zich vrij Aziaten te blijven discrimineren.” Chinezen staan bovendien bekend als modelminderheid, stelt de journalist. “In de ogen van westerlingen staan Oost-Aziaten bovenaan de ranglijst van minderheden. Ze komen hier hun best doen en veroorzaken geen problemen. En dus heerst het idee: als je het goed doet in de maatschappij, moet je tegen een grap kunnen.”

Maar zwijgen over racisme past niet bij de jonge generatie, zegt Wu. “Die is beïnvloed door westerse ideeën zoals werk doen dat je leuk vindt. Ze gaan niet snel in een snackbar werken.” Volgens de journalist zijn er steeds meer mogelijkheden om ruimte op te eisen. Aan mensen die vanaf hun troon met privileges verkondigen dat minderheden zichzelf overschreeuwen heeft hij geen boodschap. “Ze zijn bang om zelf iets te verliezen.”

Wil je als Chinese Nederlander anderen bewustmaken van vooroordelen? Dan moet je je, wat Wu betreft, wel degelijk uitspreken. “Op een manier die bij jou past.”