Blijft PrEP in Brazilië gratis met deze extreemrechtse regering?

Brazilië is een van de pioniers op het gebied van gratis verstrekking van PrEP, het middel dat besmetting met hiv voorkomt. Maar blijft dat zo? Want het politieke tij zit tegen.

Dit artikel krijg je cadeau van OneWorld. Word abonnee
Terwijl de Nederlandse minister Bruno Bruins voor Medische Zorg schoorvoetend heeft besloten om PrEP vanaf 2019 in het basispakket voor de ziektekostenverzekeringen op te nemen, buigt Brazilië zich over de vraag hoe PrEP, dat sinds januari 2018 gratis wordt verstrekt, toegankelijker kan worden voor de kwetsbaarste groepen in de lhbtqi+-community.

Doelgroepen voor het middel zijn in Brazilië mannen die vrijen met mannen, sekswerkers en trans personen. Ruim 5.000 mensen in het hele land slikken nu PrEP, maar het zijn overwegend hoger opgeleide homoseksuele mannen uit de middenklasse en hoger.

Volgens aidsonderzoekster en vurig pleitbezorgster van PrEP Valdiléa Veloso moet er vooral gekeken worden naar informatieverspreiding via middelen waar veel jongeren gebruik van maken, zoals datingapps.

Als het condoom de oplossing was, zouden we geen geslachtsziekten meer hebben

PrEP maakt nog steeds veel discussie los, omdat het mannen ertoe zou verleiden om veel sekspartners te hebben zonder condoom te gebruiken, maar Veloso wuift die kritiek weg: “Het condoom bestond altijd al en toch zijn er altijd geslachtsziekten geweest en kregen we aids erbij. Als het condoom de oplossing was, zouden we die ziektes niet hebben. Het gebruik hangt nu eenmaal af van twee personen. Niet iedereen lukt het om het consequent te gebruiken.”

De homoactivist João Geraldo Netto uit de hoofdstad Brasília heeft nóg een argument waarom PrEP een uiterst welkom preventiemiddel is: zelf is hij sinds vijf jaar seropositief en woont hij samen met zijn partner, die niet besmet is. Ondanks dat hij door de behandeling met aidsremmers zijn partner waarschijnlijk niet besmet, vindt hij het wenselijk dat deze toegang heeft tot PrEP: “Je geeft de persoon die het virus niet heeft de kans om zich in te dekken voor het geval de seropositieve partner een terugval heeft in de behandeling”, zei hij tegen Hornet, een website voor de lhbtqi+-community.

Zelftest

In Nederland zijn een kleine 20.000 seropositieve mensen onder behandeling; men schat dat ruim 23.000 mensen zijn besmet. In Brazilië (met circa 208 miljoen inwoners) was het aantal besmettingen volgens het ministerie van Gezondheid 926.742 in de periode van 1980 tot halverwege 2018, metin totaal 40.000 nieuwe gevallen in de eerste helft van 2018. Het aantal geregistreerde nieuwe gevallen vertoont een dalende tendens. In 2017 was het volgens het ministerie 37.791.

Deelnemers aan het PrEP-programma zien niet automatisch af van condoomgebruik. Integendeel. Ze zijn geneigd zich meer te beschermen

Vooral onder mannen die een heteroseksuele relatie hebben en ernaast stiekem seks met mannen hebben, is de bereidheid om zich te laten testen klein, zo gaat het verhaal in de lhbtqi+-community. Om de drempel om een test te ondergaan te verkleinen is er vanaf 2019 de mogelijkheid om een zelftest te doen. In de belangrijkste grote steden van het land zullen bij wijze van pilotproject 400.000 testkits worden verspreid via centra zoals ziekenhuizen en huisartsen, voor gratis openbare gezondheidszorg (in Brazilië SUS genoemd, ofwel Sistema Único de Saúde).

Voorwaarde om aan het gratis PrEP-programma in Brazilië mee te doen is dat de deelnemer zich op hiv laat testen. Vervolgens verplicht hij/zij zich om een keer in de drie maanden een medische screening te ondergaan. Een van de voordelen daarvan is dat andere geslachtsziekten in een vroegtijdig stadium worden opgespoord, aldus onderzoekster Valdiléa Veloso. Een van de boosdoeners die in Brazilië weer de kop op steekt is syfilis. Deelnemers aan het PrEP-programma zien dan ook niet automatisch af van condoomgebruik. Integendeel. Ze zijn geneigd zich meer te beschermen, zo blijkt uit discussies van PrEP-gebruikers op het besloten Fórum PrEP op Facebook (2.281 leden). Homomannen praten daar vrijuit over zaken als onveilige seks en condoomgebruik, en ook over bijverschijnselen van PrEP.

Uiterst conservatief

Terwijl onderzoekers en activisten zinnen op betere voorlichting over en verdere verspreiding van het gebruik van PrEP, heeft de rechtspopulistische Jair Bolsonaro op 28 oktober de presidentsverkiezingen gewonnen. Hij geniet de steun van uiterst conservatieve congresleden. Bolsonaro heeft al in 2010, toen hij nog gewoon gedeputeerde in het Huis van Afgevaardigden was, verklaard dat hij het niet passend vindt dat mensen die door ‘risicovol seksueel gedrag’ aids oplopen gratis gezondheidszorg van de staat krijgen.

Als de minister werkelijk een eind wil maken aan het beleid voor gratis preventie en behandeling, gaan we protesteren

De minister van Gezondheidszorg die hij onlangs benoemde, Luiz Enrique Mandetta, zei tegen de krant O Globo dat hij niet geloofde in de effectiviteit van preventie- en voorlichtingscampagnes, en dat seks een onderwerp is dat in het gezin moet worden besproken.

Op het Braziliaanse PrEP-forum op Facebook heerst bezorgdheid over de vier jaren onder Bolsonaro die komen gaan. “PrEP is een extreem efficiënte manier ter preventie en helpt de regering om te besparen, omdat de behandeling van infectiegevallen veel duurder is”, aldus een forumlid*. Hij vreest een explosie van nieuwe gevallen als de gratis programma’s voor preventie en behandeling van hiv ophouden. “Als de minister werkelijk een eind wil maken aan het beleid voor gratis preventie en behandeling, gaan we protesteren, gaan we hulp vragen van congresleden en al het mogelijke doen om de regering van gedachten te doen veranderen.”

*Naam bekend bij de redactie

Experts kritisch over nieuwe vergoeding van hiv-preventiepil PrEP

Ik wil dat OneWorld blijft bestaan

AbonneerDoneer

Verder lezen?

Rechtvaardige journalistiek verdient een rechtvaardige prijs.
Maak jij OneWorld mogelijk?

Word abonnee

  • Digitaal + magazine  —   8,00 / maand
  • Alleen digitaal  —   6,00 / maand
Heb je een waardebon? Klik hier om je code in te vullen

Factuurgegevens

Je bestelling

Product
Aantal
Totaal
Subtotaal in winkelwagen  0,00
Besteltotaal  0,00
  •  0,00 iDit is het bedrag dat automatisch van je rekening wordt afgeschreven.

Lees je bewust met OneWorld en draag bij aan een rechtvaardige wereld.

Dat kan al vanaf 6 euro per maand

Ontvang onze beste verhalen in je mailbox

Volg ons