Miguel Arias Cañete is populair op het moment, in ieder geval onder lobbyisten. Met nog een kleine maand te gaan tot de klimaatconferentie in Parijs, wordt in Brussel de deur van de Spaanse eurocommissaris (Klimaatactie en Energie) platgelopen. Cañete, die namens de Europese Unie de onderhandelingen zal leiden, blijkt in de voorbije maanden meer lobbyisten over de vloer te hebben gekregen dan welke Brusselse bestuurder dan ook. Dat blijkt uit cijfers van EU Integrity Watch.
doe je best in Parijs, maar loop vooral niet te hard van stapel
De data toont dat Cañete met regelmaat bezoek kreeg van het Climate Action Network (CAN), een collectief van meer dan honderd NGO's die in aanloop naar Parijs de krachten hebben gebundeld, en proberen de Commissie te overtuigen een akkoord te sluiten dat de temperatuurstijging op aarde onder de twee graden houdt, het officiële uitgangspunt van de onderhandelingen. Ook prominent op de bezoeklijst van de Commissie staat Cefic, de spreekbuis van bedrijven als Shell en ExxonMobil. Haar boodschap is net iets anders: doe je best in Parijs, maar loop vooral niet te hard van stapel.
'Geen eenzijdige maatregelen'
''We hebben altijd gezegd dat klimaatverandering een probleem is voor de hele wereld dat op lange termijn internationale actie vereist'', zegt Anna Ljungberg van Cefic. ''We hopen dat in Parijs een wereldwijd akkoord overeen wordt gekomen, maar mocht dat niet gebeuren, dan is het belangrijk dat de EU geen eenzijdige maatregelen neemt. Wij verwachten in zo'n geval ook dat de Europese Commissie haar huidige klimaatbeleid zal heroverwegen, om te voorkomen dat investeringen uit Europa wegstromen, en zo de concurrentiepositie van de Europese chemische sector verslechtert.''
EU wil uitstoot van broeikasgassen met 40 procent terugdringen
In aanloop naar Parijs heeft de EU bekendgemaakt de uitstoot van broeikasgassen met 40 procent te willen terugdringen in 2030. Dat moet gebeuren met behulp van het Europees systeem voor emissiehandel (ETS), het 'vlaggenschip' van de Europese klimaatpolitiek. In totaal hebben 146 landen nu in het kader van Parijs plannen naar de Verenigde Naties opgestuurd over hoe ze CO2-uitstoot willen aanpakken, de zogeheten Intended Nationally Determined Contributions (INDC's).
Klimaatlobby
Maar terwijl groepen als Cefic zichzelf bestempelen als voorstanders van 'wereldwijde actie' tegen klimaatverandering, ondermijnen ze structureel de noodzakelijke bouwstenen die daarvoor nodig zijn zoals het Europees systeem voor emissiehandel. Dat stelt Thomas O'Neill van Influence Map, een Britse NGO die de klimaatlobby van 's werelds grootste oliemaatschappijen onderzocht.
Volgens O'Neill probeert Cefic al bijna twintig jaar Europees klimaatbeleid te dwarsbomen. Dat begon in de jaren '90 met verzet tegen een Europese CO2-belasting, en uitte zich meer recent in een lobby samen met de machtige werkgeversorganisatie BusinessEurope tegen hervorming van het Europees systeem voor emissiehandel. In Brussel is deze dagen vrijwel iedereen het eens dat reparatie van het ETS noodzakelijk is, omdat de rechten in de EU nu zo goedkoop zijn dat er voor de vervuilende industrieën bijna geen prikkel bestaat om CO2-uitstoot werkelijk te verminderen.
Een nieuw rapport van Influence Map suggereert daarbij dat grote oliebedrijven waaronder het Nederlands-Britse Shell, lobbygroepen als Cefic en BusinessEurope inzetten om standpunten in Brussel onder het voetlicht te brengen waarmee de multinationals zelf niet graag te koop lopen.
Shell blijkt van de grote oliemaatschappijen die we onderzochten het meest uit de pas te lopen met de industriegroepen waar ze deel van uitmaakt
O'Neill: ''Shell blijkt van de grote oliemaatschappijen die we onderzochten het meest uit de pas te lopen met de industriegroepen waar ze deel van uitmaakt. Zo zegt Shell publiek voor maatregelen te zijn die de prijs en effectiviteit van het Europees systeem voor emissiehandel verbeteren, maar is ze prominent lid van Cefic en BusinessEurope, die zich hier achter de schermen tegen verzetten.''
Lidmaatschap van de 'grijze' lobbyclubs wordt echter steeds controversiëler, iets dat niet alleen komt door werk van NGO's als Influence Map. Zo riep in september een groep internationale investeerders, met een geschat vermogen van meer dan 61 miljard euro, energiebedrijven BP, Total en Statoil op om BusinessEurope en Cefic te verlaten vanwege het 'regressieve' klimaatbeleid. Ook maakte de Nederlandse voedselgigant Unilever vorig jaar al bekend uit BusinessEurope te stappen, een beslissing die in Brussel wordt toegeschreven aan een verschil van mening over klimaatbeleid.
Momentum
De ontwikkelingen passen in een ommezwaai die Ulriikka Aarnio van de Climate Action Network (CAN) schetst, waarbinnen de fossiele brandstofsector het steeds moeilijker gaat krijgen. Volgens Aarnio draagt de klimaattop in Parijs hier op een belangrijke manier aan bij, doordat het een volledige omschakeling naar hernieuwbare energie als stip op de horizon heeft geplaatst.
Ook de leiders van de grootste economieën, de G7, spreken van zogeheten 'decarbonisatie'
''Veel landen willen een concrete deadline afspreken waarop uitstoot tot nul gereduceerd zal zijn. Ook de leiders van de grootste economieën, de G7, spreken van zogeheten 'decarbonisatie'. Er is groot momentum voor aan het ontstaan. De landen van de G7 leggen de deadline echter pas in het jaar 2100. Wij pleiten ervoor om al in 2050 volledig de overstap te maken naar hernieuwbare energie. Dat zou net genoeg kunnen zijn om catastrofale klimaatverandering te voorkomen.''
Bij die ambitie vindt CAN het Europees Parlement als bondgenoot, al willen de parlementariërs nog wel wat speelruimte behouden. ''Wij vragen om het uitfaseren van alle CO2-uitstoot in 2050, of anders kort daarna'', zegt parlementslid Gerben-Jan Gerbrandy (D66), die meeschreef aan een parlementaire verklaring die Cañete handvatten moet bieden voor de top in Parijs. ''Dat 'kort daarna' hebben we toegevoegd omdat we het in het parlement niet helemaal eens konden worden. Met name de christen-democraten lagen hier dwars, en vonden 2050 een te ambitieuze doelstelling.''
Amerikaans Congres
Gerbrandy denkt dat in Parijs een deal over die toekomstig deadline mogelijk is, maar dat het lastiger wordt als het gaat om spijkerharde afspraken in het hier en nu: ''Landen zullen niet verder gaan dan wat ze in aanloop naar Parijs al hebben toegezegd. Het zal al een hele tour worden om dat op de één of andere manier bindend te krijgen. Een internationaal afdwingbaar akkoord zal het Amerikaanse Congres namelijk niet accepteren, en ook de Chinezen zullen daar niet mee akkoord gaan.''
Wat er uit Parijs gaat komen zal de temperatuur op aarde tot het kookpunt brengen
Uit een snelle rekensom die de Verenigde Naties vorige week publiceerde blijkt dat de nationale plannen voor CO2-reductie die nu zijn ingediend, de temperatuur op aarde deze eeuw zeker met 2,7 graden zullen doen stijgen, meer dan de 2 graden die de onderhandelingen moeten bereiken.
Dat vooruitzicht brengt sommigen in Brussel ertoe de klimaattop al in het geheel af te schrijven. ''Wat er uit Parijs gaat komen zal de temperatuur op aarde tot het kookpunt brengen'', zegt Pascoe Sabido van CEO, een actiegroep die vindt dat het bedrijfsleven bij het Europees klimaatbeleid teveel aan de knoppen zit. ''Commissaris Cañete heeft al laten doorschemeren dat het volgens hem geen probleem is wanneer Parijs meer dan 2 graden temperatuurstijging niet weet te voorkomen.''
Gerbrandy ziet meer lichtpuntjes. ''Parijs heeft al bereikt dat landen hun doelstellingen hebben ingediend. Als het lukt om dat allemaal in één groot verdrag te stoppen, dan is dat wel degelijk een succes. Het betekent dat we voor het eerst echt iets gaan doen aan klimaatverandering. Het is niet voldoende, maar wel een grote stap vooruit.''
De Verenigde Naties klimaatconferentie in Parijs vindt plaats van 30 november tot 11 december. 
