Achtergrond

Shell: uitstoten CO2 flink belasten

Dit artikel krijg je cadeau van OneWorld. Word abonnee

Met zo’n lage prijs is investeren in schone technologie nauwelijks interessant. Het Emission Trading Scheme van de EU dat uitstootrechten verhandelt tussen 1100 centrales en bedrijven moet flink aangepast worden om de CO2-prijs omhoog te krijgen, daar is vriend en vijand het over eens. Een goede week geleden nam het Europese Parlement een plan aan om het systeem weer aan de praat te krijgen door sneller uitstootrechten uit de markt te halen en zo de prijs te verhogen. Op het laatste moment kreeg de cementindustrie, die haar gratis uitstootrechten zou verliezen, haar zin en werd het oorspronkelijke voorstel afgezwakt. ‘Een gemiste kans’, ‘verraad aan de geest van Parijs’, oordeelde de milieubeweging. Bas Eickhout van de Europese Groenen toonde zich buitengewoon teleurgesteld dat deze eerste klimaatwetgeving na ‘Parijs’ onder de cementlobby bezweek. 'Zwakke knieën. Teveel Europarlementariërs zijn gebogen onder ongekende druk van de traditionele industrie. Ze geven liever miljarden aan publiek geld weg, dan dat ze opstaan tegen de lobbyisten die hun deur de afgelopen weken platgelopen hebben.’ 
Hoe krijgen we een fatsoenlijke CO2-prijs? OneWorld sprak met de Australiër David Hone, chef-adviseur klimaatverandering bij de fossiele gigant Shell, en groot voorstander van een veel hogere CO2-prijs.

Waarschuwen of ontkennen?

Shell onderkende als eerste de gevaren van de uitstoot van broeikasgassen om die later weer te ontkennen, zo schreef De Correspondent vandaag. De Correspondent ontdekte de Shell-klimaatfilm 'Climate of Concern', een verre voorloper (1991) van Al Gore's Inconvenient Truth. De onderkenning van de gevaren noopte het fossiele concern niet tot drastische beleidswijzigingen. Later in de jaren werden de gevaren juist gebagatelliseerd volgens De Correspondent. Shell zegt in een reactie dat de klimaatfilm gewoon op de website te vinden is en dat het bedrijf al geruime tijd de noodzaak van een energietransitie verkondigt. "Ons standpunt over klimaatverandering is welbekend; we onderkennen de klimaatuitdaging en de rol die energie speelt in het garanderen van een goede levenskwaliteit. Shell blijft oproepen tot effectief beleid voor de lagere CO2-uitstoot van bedrijven en consumenten, en mogelijkheden zoals door de overheid ingestelde koolstofbeprijzing en emissiehandelssystemen. Bij de besluitvorming over projecten houdt Shell intern momenteel rekening met een CO2-prijs van 40 dollar per ton. Bovendien hebben we een leiderschapspositie opgebouwd op het gebied van aardgas en suikerrietethanol; respectievelijk de minst CO2-houdende koolwaterstof en biobrandstof."

 Waarom wil uitgerekend grote uitstoter Shell een hogere prijs hechten aan het uitstoten van CO2
“Wij zien de beprijzing van CO2 als de voornaamste drijvende kracht om van een hoog niveau van emissies naar de doelen van Parijs te komen – uiteindelijk netto nul emissies. Daarvoor heb je de transitie van kolen naar gas nodig, en de introductie van CO2– afvang en opslag – CCS -, naast heel veel andere zaken. Die twee hebben onze speciale aandacht binnen de hele energiemix. De CO2-prijs kan dat voor elkaar krijgen, maar niet met het huidige niveau van een paar euro’s.” 

Waarom is die prijs – ook na Parijs – zo laag? 
“Volgens mij om drie redenen, waarvan er  twee specifiek-Europees zijn. Op zich is het ETS een prachtig systeem dat puur mechanisch goed werkt: alle bedrijven die mee horen te doen, werken mee en de rechten worden netjes verdeeld. Maar er zijn te veel rechten op de markt. Dat heeft te maken met de crisis van 2009 waardoor de industrie stagneerde. Toen de economie weer aantrok hadden veel bedrijven hun uitstootrechten niet meer nodig en verkochten ze die. En ten tijde van het Clean Development Mechanism vloeiden er nog eens extra uitstootrechten richting de ETS-markt. De impact daarvan werkt nu nog steeds door. Het derde probleem zie je op meer plekken – bijvoorbeeld in Californië. Regeringen hebben de neiging allerlei ondersteunend beleid voor specifieke technologieën zoals zon en wind te ontwikkelen. Daardoor komen ook weer allerlei uitstootrechten vrij, omdat je nu eenmaal een bepaald aandeel van je elektriciteit uit duurzame bronnen moet halen. Dat is mooi, maar misschien toch niet het meest effectief. Omdat regeringen dit blijven doen, ziet het er voor de CO2-prijs niet goed uit – dat zullen de deelnemers aan de ETS-markt je allemaal vertellen. Dat geldt zelfs met het nieuwe systeem om vrijkomende rechten uit de markt te halen, de Market Stability Reserve.” 

Wat moet er volgens u gebeuren? 
“Er moet geen beleid meer worden gestapeld. Als je de CO2-prijs z’n werk laat doen, dan krijgen hernieuwbare energie, CCS, gas en kolen allemaal hun plek in het systeem, dat gaandeweg minder CO2 uitstoot. De taak is om dat te doen op de meest kosten-efficiente manier. We gooien dat systeem door de war als regeringen zeggen: wij zijn dol op deze of gene technologie, dus we schrijven die voor. Dat kan je op een beperkte schaal doen om ze aan de gang te krijgen, maar niet structureel.” 

En rechten uit de markt halen? 
“Het zal schelen, maar het effect wordt toch weer tegengewerkt als je tegelijkertijd technologieën voorschrijft. En wat er feitelijk gebeurt, is dat de enige technologie die echt van de CO2-prijs afhankelijk is, de ontwikkeling en inzet van CCS, het slachtoffer wordt. Daarvoor, hebben wij berekend, moet de prijs minimaal 50 euro zijn. En die technologie hebben we echt nodig om die hele lage netto uitstootniveaus te halen.”  

Waarom is CCS essentieel? 
“In de toekomstscenario’s van Shell voorzien we natuurlijk een belangrijke rol voor hernieuwbare energie, samen met kernenergie, in energieproductie. Maar conventionele brandstoffen kun je nog niet afschrijven. In de luchtvaart, scheepvaart, sommige vormen van transport over land, in de staal- en cementindustrie heb je ze nodig vanwege het type energiedienst dat ze leveren. Dan moet je daarbij direct CO2 afvangen. Of indirect, door CO2 aan de atmosfeer te onttrekken. CCS past niet op een vliegtuig, dus moet  je elders CO2 uit de atmosfeer halen om het verbranden van fossiele stoffen in een vliegtuig te compenseren. Dat zijn allemaal haalbare technologieën.” 

Welke transitie moet Shell zelf ondergaan? 
“Wij moeten veranderen, maar dat geldt voor alle energiebedrijven. Op dit moment produceren we overigens al meer gas dan olie. Gas zal een belangrijke rol spelen in de energietransitie, en als grondstof voor chemische bedrijven en industriële toepassingen op hoge temperaturen. CCS is een technologie voor de toekomst, maar we hebben nu al een CCS-faciliteit als onderdeel van een waterstofproductie unit in de Canadese oliezanden. We hebben daar nu zo’n 1,3 miljoen ton CO2 opgeslagen. We gaan ook verder met geavanceerde biobrandstoffen. Met Raízen in Brazilië produceert Shell biobrandstoffen met een van de laagste CO2 emissies. Raízen is een van ’s werelds grootste biobrandstof producenten. Vorig jaar hebben we een New Energies groep opgericht die ons de weg moet wijzen uit het fossiele tijdperk. En nu zie je al dat we in nieuwe markten stappen, zoals de aanbesteding van een windmolenpark voor de Nederlandse kust.” 

Is het denkbaar dat Shell ooit een bedrijf zonder olie-activiteiten zal zijn? 
“We voorzien nog een betekenisvolle rol voor olie tot in ieder geval laat in deze eeuw, vooral vanwege het gemak waarmee je transportsystemen in de lucht en op het water er op kunt laten draaien. Met name voor de luchtvaart zien we nog geen tekenen van een nieuwe technologie. En die sector neemt ook nog in volume toe. Boeing is bezig met efficiënter gebruik van brandstof en toevoeging van biobrandstoffen, maar het blijven machines die van koolwaterstoffen gebruik maken.” 

Even terug naar de CO2prijs: wat vindt u van initiatieven voor nationale koolstofbeprijzing nu het Europese systeem vast zit?
“Ja, dat hebben we al hier in het Verenigd Koninkrijk. De energiebedrijven hanteren hier al een bodemprijs van 18 pond, zo’n 20 euro, per ton CO2, ver boven de Europese prijs dus. En je ziet zo’n meer robuuste prijs al zijn werk doen. Kolen verdwijnen sneller uit de energieproductie, ten faveure van gas, en de emissies dalen daardoor. Dat zou in heel Europa moeten gebeuren, maar helaas is het geen onderdeel van het nu aangenomen hervormingspakket.” 

Moet er anders een ‘coalition of the willing’ komen van landen die vooruit willen zoals de Nederlandse staatssecretaris Dijksma bepleit? 
“Er zijn al verschillende coalitions of the willing. Ik was met mijn CEO Ben van Beurden in Zurich voor een high level event over CO2-beprijzing. Hij maakt deel uit van de Carbon Pricing Leadership Coalition, een initiatief van de Wereldbank waarin bedrijven, regeringen en ngo’s wereldwijd ijveren voor serieuze beprijzing van CO2. We hopen dat de EU na de hervorming veel sneller uitstootrechten uit de markt kan halen dan op dit moment." 

Dat zijn hoopgevende initiatieven. Tegelijkertijd lobbyt de zware en energie-intensieve industrie voor gratis emissierechten om 'carbon leakage'  – het 'lekken' van CO2 door het verplaatsen van de productie naar buiten Europa – te voorkomen. 
"Ik zou het geen lobbyen willen noemen. De positie van de energie-intensieve industrie is duidelijk: op het moment dat de CO2-prijs echt gaat werken, willen ze bescherming zodat ze niet in het nadeel zijn tegenover concurrenten uit andere delen van de wereld. Dat geldt voor de chemie, cement, staal, aluminium die met name uit het Midden-Oosten concurrentie ondervinden. De Europese Commissie heeft dat opgelost door die bedrijven gratis emissierechten te gunnen. Het verandert de milieu-impact van het systeem niet omdat dezelfde hoeveelheid rechten blijft circuleren, maar het beschermt die bedrijven wel tegen het grootste deel van de impact op hun prijzen. En het blijft aantrekkelijk om je emissies te verminderen, want dan kun je weer een van je rechten verkopen en de vruchten van CO2-reductie plukken." 

Ik wil dat OneWorld blijft bestaan

AbonneerDoneer

Lees je bewust met OneWorld en draag bij aan een rechtvaardige wereld.

Dat kan al vanaf 6 euro per maand

Ontvang onze beste verhalen in je mailbox

Volg ons