De laatste jaren is het aantal initiatieven dat duurzame energie produceert in razend tempo toegenomen. In 2007 was Texel Energie de eerste lokale coöporatie, in 2015 werden er door heel Nederland ruim 200 geteld. Samen produceren zij genoeg stroom voor bijna 50.000 huishoudens, zo blijkt uit de Lokale Energie Monitor.
Minister Kamp zet in op biomassaAfgelopen week werd er in de Tweede Kamer door de PvdA en Groen Links een motie ingediend om de subsidies voor de bijstook van biomassa af te bouwen. De overheid heeft op dit moment 4 miljard euro aan subsidies beschikbaar om biomassa – zoals houtsnippers – bij te stoken in kolencentrales. Centrales waarvan een Kamermeerderheid vindt dat ze zo snel mogelijk zouden moeten sluiten. Hier subsidies in pompen zou dan ook geldverspilling zijn volgens Jan Vos (PvdA).
Inmiddels is er door Eneco en Natuur en Milieu een alternatief aangeboden. Een groot windmolenpark op zee, ver van de kust. Dit zou 600 miljoen euro goedkoper zijn, meer werkgelegenheid opleveren en sneller de doelstelling van 14 procent halen.
Windenergie op een oude scheepswerf
Op de NDSM-werf in Amsterdam-Noord vinden we zo’n initiatief. Deze oude scheepswerf heeft zich de afgelopen jaren ontwikkeld tot een bloeiend industrieterrein. Kleine start-ups en grote bedrijven als MTV en RedBull hebben zich hier gevestigd. Tussen deze bedrijvigheid bevindt zich NDSM Energie. Dit samenwerkingsverband van bewoners en bedrijven zoals HEMA en Hilton wil dit industrieterrein in Amsterdam van windenergie voorzien. Zes windmolens moeten bij elkaar 18 megawatt gaan leveren, genoeg stroom voor 400 bedrijven en ruim 1000 gezinnen op en rond de werf.
Goede samenwerking is volgens Keijen van Eijk, projectmanager bij NDSM Energie de sleutel tot succes. De leden van de coöporatie investeren allemaal een klein beetje in de windmolens. Zo is elk lid mede-eigenaar van de molens. “Misschien wil niet iedereen een windmolen in zijn achtertuin, maar als je er zelf aan hebt meegewerkt is het een stuk leuker”,vertelt Van Eijk. Bovendien steekt de coöporatie de mogelijke winst niet in eigen zak, maar in een omgevingsfonds. “Dit zal lokaal worden geïnvesteerd in duurzame projecten.” Voorbeelden zijn geluidsschermen langs de A10 of een opknapbeurt aan een parkje in de buurt.
Een win-win situatie die geen verliezers kent zou je denken. Toch staan de windmolens er nog niet, hoewel de plannen al klaarliggen, bewoners, bedrijven én de gemeente Amsterdam voor zijn. Maar door welke spelbreker wordt de wedstrijd dan (tijdelijk) gestaakt?
NDSM-werf in Amsterdam. Foto: FaceMePLS
685,5 megawatt en daarmee klaar
Welkom bij de Provinciale Staten van Noord-Holland. Zij zijn degene die de komst van de zes windmolens tegenhouden. De provincie hanteert namelijk strengere regels dan de norm die door de landelijke overheid wordt opgelegd. Zo moeten windmolens in lijnopstelling staan – praktisch onmogelijk rond het NDSM terrein – en moet er 600 in plaats van 300 meter afstand worden bewaard tot bebouwing. In een open brief verzocht Greenpeace de provincie eerder al om deze bovenwettelijke regels te schrappen.
Provincies hebben van de overheid de taak gekregen om in 2020 een bepaalde hoeveelheid windenergie te produceren. Hiermee hebben zij de bevoegdheid om te bepalen hoeveel en waar en windmolens komen. In Noord-Holland is de doelstelling 685,5 megawatt om precies te zijn. Dit getal is slechts een ondergrens en ‘laat onverlet dat de provincie Noord-Holland ook boven de taakstelling mag faciliteren’, zei minister Kamp van Economische Zaken vorige week nog. Maar Noord-Holland interpreteert deze grens anders.
In het coalitieakkoord van de provinciale staten wordt vermeld: “De hiervoor geldende criteria zijn dat er maximaal 685,5 megawatt in Noord-Holland aan wind op land zal worden opgewekt.” Ook zonder NDSM Energie denkt de provincie de norm makkelijk te halen. Er hoéft dus simpelweg geen ‘ja’ gegeven te worden.
De provincie interpreteert de grens anders dan de landelijke overheid en daardoor is de norm anders
De afgelopen jaren hebben de leden van NDSM Energie op verschillende vergaderingen van Provinciale Staten hun zegje gedaan. Voorlopig levert dit nog weinig op en heeft de coöporatie met behoorlijke tegenslag te maken. In december werd een subsidie die was verleend door de gemeente Amsterdam zelfs van tafel geveegd door de Raad van State. Er was geen partij geweest die bezwaar had ingediend tegen de vergunning, maar toch ging de provincie in beroep. Omdat die nou eenmaal het laatste woord heeft kon de hoge rechtbank niets anders dan haar in het gelijk stellen.
Windmolens in lijn is praktisch onmogelijk op de NDSM-werf. Foto: Webted
Toch gaan ze er komen
Van Eijk houdt hoop: “Het is gewoon een goed plan! Het voldoet aan de landelijke norm, het voldoet aan de hoogtebeperking van Schiphol en het waait heel hard langs het Noordzeekanaal. Bovendien hebben we breed draagvlak”.
Hij ziet een grotere rol voor samenwerkingsverbanden zoals NDSM Energie in de overgang naar energie uit duurzame bronnen. “Bij elkaar zullen lokale initiatieven misschien een klein aandeel hebben in de beoogde 14 procent, maar het gaat om een kanteling van de markt.” Een kanteling waarbij je niet meer afhankelijk bent van grote energiebedrijven, maar zelf of met de buren voor stroom zorgt. “Juist dit soort verhalen zijn nodig. Succesvolle voorbeelden van burgers en bedrijven die samenwerken en laten zien dat het anders kan.”
Volgens van Eijk zullen initiatieven als NDSM Energie hier een voorbeeldfunctie hebben. Het zou in zijn ogen helpen als de windmolens er ook daadwerkelijk komen en dat gaat lukken: “Hoe eerder hoe beter, uiteindelijk komen die molens er wel.” Gesteund door haar leden en de gemeente Amsterdam blijft NDSM Energie in ieder geval het gesprek aangaan met de provincie. Daarmee hopen ze 2017 wel alle wind in de zeilen te hebben.
Wil je meer weten over dit onderwerp? Op 18 februari organiseert Pakhuis de Zwijger in Amsterdam een avond over lokaal opgewekte windenergie. Tijdens dit evenement zal de aandacht gevestigd worden op de mogelijkheden die er met lokaal opgewekte wind gecreëerd kunnen worden.
